Vấn đề phân loại các nền kinh tế từ năm 1976 đến nay (còn nữa)

KINH TE VI MO

Vdn de phan logi cac nen kinh te tCf nann

1976 den nay

NGUYEN QUANG THAI

yiec phdn logi cdc nen kinh te de ddnh gid trinh do phdt trien kinh ti'cua titng quoc gia

Id rat cdn thiet trong nghien ciCu kinh te; tuy nhien day Id vdn di khong ddn gian. Tinh

chat phitc tap, cdch thitc phdn logi, mot so'chi tieu chu yeu vd sit tien bg cua phitdng phdp phdn

logi cdc nin kinh te'tii nam 1976 den nay dd ditdc tdc gid phdn tich vd di cap trong bdi vie't ndy.

1. Md dau

Phan loai cae nUdc theo trinh do phat

trien la mdt va'n de phUe tap, nhUng ed the

lam dUdc. Va'n de nay ve cd ban tiiy thudc vao

muc tieu nghien ciiu. Day ciing la mdt va'n de

mang tinh "tien hda" ma nhiing ngUdi nghien

cUu kinh te khdng the xem thudng, ra't nen

than trong khi trinh bay vdi nhiing ngUdi

khdng chuyen sau, ma khdng neu rd thdi

diem va pham vi ciia each phan loai.

Ve phUdng dien kinh te, tii nhflng nam

1970 ve trUdc, sU phan loai cac nUdc thudng

hudng vao mue tieu cdng nghiep hda. Dieu

nay lai cang dUde coi trong trUde than ky

kinh te Nhat Ban, sii vUdn len nhanh chdng

ra't "ngoan muc" cua mot loat nUde NIC d

Ddng A va Nam My. Tuy nhien, sau khiing

hoang dau md nam 1973 va ca sU be tac ciia

the ehe tai chinh nhflng nam 1970 (eu the eac

the ehe' lien quan den WB), ngUdi ta mdi hieu

ring sii hung manh eua cac nUde can dUdc

nhan thUe lai bang hang loat chi tieu rat da

dang, trong dd ehi tieu tang trUdng kinh te

(quy md, tdc do, cd ca'u) la ra't quan trong.

Ve mat tang trudng kinh te, ngUdi ta ehii

y den "dau ra" eiia nen kinh te va do dd lai ed

sU chii y nhieu hdn tdi khdng phai la tdng

san pham qudc ndi GDP^ (cang khdng phai la

khai niem tdng san pham xa hdi, tham chi

thu nhap qude dan cua he thd'ng cae tai

khoan ciia san xua't vat chat MSP) ma la cac

ehi tieu ve gia tri gia tang thu dUde ciia eac

hoat ddng san xua't san pham va dich vu,

trong dd ehi tieu Tdng san pham qud'c dan￾GNP da dUdc diing phd bien sud't nhflng nam

1980 sang dau nam 1990. Dd cung la liic cac

nha kinh te ndi nhieu den khai niem cdng

nghiep hda gdn vdi tang trUdng kinh te.

Cong nghiep hoa (theo nhan thiic ehii yeu

tu 30-40 nam ve trUdc) la qua trinh nang

eao ty trgng cua cdng nghiep trong toan bd

eac nganh kinh te eiia nen kinh te, la gia

tang ty trong ve lao ddng, va nhat la ve gia

tri gia tang, v.v... Day cflng la qua trinh

chuyen bien kinh te-xa hdi tfl nen kinh te

vdi mUc do tap trung tU ban nhd be (xa hdi

tien cdng nghiep) sang nen kinh te ed cdng

nghiep chiem vi tri ap dao, khdng chi ve

ty trgng trong cdc ngdnh kinh te ma cdn la

Nguyin Quang Thai, GS.TSKH, Hoi Khoa hpc kinh

te' Viet Nam.

1. Tong san pham trong nuoc-GDP la mot each do

lucmg quy mo nen kinh te cua mot nirdc hay mot viing

lanh tho. GDP c6 the do bang phuong phap san xua't, tiJc

la tinh tong gia tri thi tnrong ciia tat ca hang hoa va dich

vtj cuoi cCing tinh cho mot thai gian (vi du mot nam, mot

quy). GDP cung co the duoc do bang tOng gia tri gia tang

tai mOi giai doan san xuat (cac budc trung gian) ciia tat ca

hang hoa va dich via cuoi ciing ciia mot nude, m6t viing

lanh tho U'ong mot thai gian nhat dinh (do la phuong phap

san xuat tinh GDP theo cac nganh kinh te'). cich thurc ph6

bien nhat la tinh theo phuong phap sir dung cuOi ciing

theo c6ng thtic: GDP = C -i-1 -i- G H- (X-M), the hien chi

phi cho tieu diing, dau tu (cOng va tu), cong vdi chenh

lech xuat - nhap khau. Ben canh do, gin day con co GDP

xanh do TS Pan Yue (Ciic pho Cue Moi trucmg quO'c gia

ciia Trung Quoc) la ngucri khdi xudng cai gpi la "Tdng

thu nhap qud'c nOi xanh" (Green GDP). Day la mot md

hinh danh gia khdng chi cac gia tri gia tang trong nln

kinh te, ma da trtr di nhung chi phi do d nhiem mdi

trudng."GDP xanh" se khdng chi bao gdm GDP ve kinh

te, ma cdn can phai loai trir hai khoan chinh. Mdt la, thiet

hai do mdi trudng (do con ngudi gay ra) va hai la, cac chi

phi de bao ve va cai thien mdi trudng.

8