Vai trò cộng đồng làng xã trên hải đảo đối với quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường trong phát triển bền vững vùng biển của việt nam

310

vai trß céng ®ång lμng x· trªn h¶i ®¶o ®èi víi

qu¶n lý tμi nguyªn vμ b¶o vÖ m«i tr−êng trong

ph¸t triÓn bÒn v÷ng vïng biÓn cña viÖt nam

Vâ TrÝ Chung

ViÖn M«i tr−êng vμ Ph¸t triÓn BÒn v÷ng

Trung t©m Nghiªn cøu Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng (CRES) thuéc §¹i häc Quèc gia Hµ

Néi, x¸c ®Þnh 5 chñ ®Ò trong Héi nghÞ Khoa häc “M«i tr−êng vµ Ph¸t triÓn BÒn v÷ng” nh©n

dÞp kû niÖm 20 n¨m thµnh lËp Trung t©m, mét trong 5 chñ ®Ò lµ “C¸c c¸ch tiÕp cËn trong

qu¶n lý tµi nguyªn vµ b¶o vÖ m«i tr−êng”, trong ý t−ëng nµy, nh×n nhËn vÒ “Vai trß céng

®ång lµng x· trªn h¶i ®¶o ®èi víi ph¸t triÓn bÒn v÷ng vïng biÓn cña ViÖt Nam”. ViÖt Nam

kh«ng lµ quèc gia quÇn ®¶o nh− mét sè n−íc kh¸c, nh−ng lµ mét quèc gia trªn b¸n ®¶o

§«ng D−¬ng, tuy kh«ng cã nhiÒu ®¶o trªn ph¹m vi l·nh h¶i quèc gia, nh−ng hÖ thèng ®¶o

phÇn lín ®Òu trªn vïng biÓn kh¬i bao quanh lôc ®Þa cña ®Êt n−íc. Nh÷ng ®Æc ®iÓm ®Þa lý tù

nhiªn còng nh− x· héi nh©n v¨n cña céng ®ång c− d©n trªn hÖ thèng ®¶o rÊt cã ý nghÜa vÒ

ph¸t triÓn bÒn v÷ng, kh«ng chØ ®èi víi c¸c ®¶o mµ ®èi víi quèc gia. Nªn ch¨ng ë nh÷ng

n¨m kû nguyªn 2000, sÏ cã nh÷ng ®Ò tµi khoa häc bøc thiÕt vÒ nhiÒu lÜnh vùc trªn vïng h¶i

®¶o nµy. B−íc ®Çu tõ mét sè c¬ héi tiÕp cËn lÜnh vùc biÓn ®¶o theo gãc nh×n “tµi nguyªn vµ

m«i tr−êng trong ph¸t triÓn bÒn v÷ng”, s¬ bé x¸c ®Þnh ý t−ëng nghiªn cøu nµy.

TÇm nh×n vÒ ph¸t triÓn vïng biÓn ë n−íc ta, bao hµm ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi,

qu¶n lý vµ khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn, ph¸t huy thÈm mü c¶nh quan vµ c¸c ®iÒu kiÖn

quèc phßng, kh«ng thÓ kh«ng t«n vinh sù kiÖn vua Lý Anh T«ng trùc tiÕp ®i kinh lý vïng

biÓn ®¶o H¶i §«ng vµo n¨m 1149 (nay lµ vïng vÞnh B¸i Tö Long, huyÖn V©n §ån, tØnh

Qu¶ng Ninh), mét sè chÝnh s¸ch khëi ®Çu cho viÖc ph¸t triÓn vïng biÓn ®¶o ®· ®−îc ho¹ch

®Þnh tõ mèc lÞch sö nµy. Tõ n¨m thø 10 triÒu vua Lý Anh T«ng trë ®i, cho ®Õn c¸c triÒu ®¹i

sau, c¶ng biÓn trªn h¶i ®¶o chÝnh thøc ®−îc thµnh lËp lµ V©n §ån, trªn vïng ®Êt cã ®Þa

danh "C¸i lµng" thuéc ®¶o Quan L¹n – Quang Ch©u. Trong suèt thêi gian c¸c triÒu ®¹i Lý,

TrÇn, Lª, NguyÔn h¬n 900 n¨m, hÖ thèng hµnh chÝnh l·nh thæ X·, HuyÖn, TrÊn vïng biÓn

®¶o vÞnh B¾c Bé nãi riªng vµ trong toµn vïng biÓn cña n−íc ta nãi chung ®· h×nh thµnh.

§Þa danh "c¸i lµng" trong tõ ng÷ ViÖt cæ gäi ®Þa ®iÓm ®Æt c¶ng trªn ®¶o cho thuyÒn bÌ cÆp

bÕn, nghÜa cña "c¸i" lµ nãi kÝn ®¸o, luång thuyÒn thuËn lîi, an toµn khi b·o gi«ng, "lµng" lµ

côm c− d©n víi quan hÖ céng ®ång, cã tæ chøc qu¶n lý x· héi víi nh÷ng luËt ®Þnh hµnh

chÝnh. Céng ®ång "lµng" ®· ph¸t triÓn vµ trë thµnh truyÒn thèng trªn kh¾p vïng biÓn ®¶o,