Ứng dụng logic mờ và GIS trong đáng giá đất đai

UKG DUNG LOGIC M 6

VA GIS TRONG DANH GIA DAT DAI

Le Canh Dinh'

1.0ATVANDE

Danh gia tai nguyen dat dai (goi tat la danh gia dat

dai) nham cung cap thong tin ve kha nang thich nghi

ciia cac don vi dat dai ddi vdi loai hinh sif dung dat cu

the can danh gia, hd trg ra quyet dinh ve quan ly va sir

dung hgp ly tai nguyen dat dai.

Trong tien tnnh danh gia dat dai theo phuong phap

han che idn nhat (FAO, 1976) xem eac tinh chat dat dai

(LC) cd tam quan trong nhu nhau va LC kem nhat

quyet dmh den ket qua thich nghi (Sys, 1978, 1985;

Zheng et al, 1989; Van Diepen et al, 1991), Mdt hudng

nghien ciru khae, sif dung piiuong phap tham sd

(parametric method) de tinh diem thich nghi (CI) (Sys et

al, 1991; Orhan Dengiz, 2005), sau do phan loai thich

nghi theo ti/ng khoang gia tn ciia CI, ket qua phan

thanh 4 cap thich nghi: rat thich nghi (SI), thich nghi

trung binh (S2), thich nghi kem (S3), khdng thich nghi

(N). Trong each phan loai nay van edn tdn tai van de

chua giai quyet dugc trong mdi trudng rd (theo quan

diem cua tap cd dien): cac cap thich nghi dugc bieu

di§n khdng lien tuc, khdng phan biet dugc he thdng sif

dung dat (LUS) ed CI a ngudng tren vdi he thdng sif

dung dat cd CI a ngudng dudi trong cung mdt cap thich

nghi (lay vi du ca hai LUS deu thich nghi S3, thi

nguang tren CI gan vai S2. nguang dual CI gan vai N.

dan den sCr dung dit hai LUS nay rat khac nhau: chon

LUS CO diem thich nghi a nguang tren (gin vai S2). loai

LUS CO diem thich nghi a ngtrang dm (gin vdi N)).

Nham giai quyet van de neu tren, trong bai bao

nay, chiing tdi nghien ciru irng dung logic md de md

hda mdi quan he giira tinh chat dat dai va eac cap

thich nghi (SI, S2, S3, N), trong mdi trudng GIS:

chdng xep cac ban dd don tinh de xay dung ban dd

danh gia md (fuzzy evaluation), giai mg theo nguyen

tac dd thudc Idn nhat, ti; dd xac dinh duge cap thich

nghi cho tirng he thdng sif dung dat. Ket qua thich

nghi duac bieu dien lien tuc trong mdi trudng md, sat

voi thuc te va gan gui vdi suy nghi ciia ngudi ra quyet

dinh. Md hmh GIS md trong danh gia thich nghi dat

dai la cdng cu thuc su huu ich cho nhirng ngudi

nghien cuu ve tai nguyen dat dai.

2. PHl/ONG PHAP

2.1. Khai quat ve tap md

Trong tap cd dien, ham dac tinh chi cd 2 gia tn, gia

tri "0" de chi phan tif khdng thudc tap hop, gia tn 1"

de chi phan tif thudc tap hap. Trong tap md, ham dac

tinh ed gia tri trong doan [0,1], thd hien mirc dd thudc

CLia phan tir len tap hop, ham dac tinh nhu tren goi la

ham thanh vien (membership function) ciia tap md

(Zadeh. 1965).

Ham thanh vien cua tap md A tren tap tdng X fky

hieu la HA) la anh xa ti; X len tap khoang don vi [0,1],

[x^: X -^ [0,1]; |.i^(x) la mire dd thanh vien ciia phan tir

X ciia tap X len tapmdA.

Cac phep toan tren tap ma: xem cac tap md ^ B

tren tap tong X, Vxe X. khi do:

• Toan tif hop (OR, Union): C = Ai^B cung la tap

mo, ham thudc dugc xac dmh:

- Theo luat max; ^cC^) = niax{n^(x), ).IB(><)}-

- Theo Lukasiewicz:

//,^,„(.v) = min!l.//,(.v ) + //„(.v)}

• Toan tif giao (AND, Intersection): C = AnB cung

la tap mg, ham thudc duac xac dinh:

- Theo luat mm: ).ic(x) = min{).iA(x), |.IB(X)}.

- Theo Lukasiewicz: |.ic(x) = max(0, |.IA(X) + |.IB(X) -1},

Trong mdi trudng GIS, cac phep toan ma nhu Union,

Intersection tuang irng vai phep toan hoi (OR), giao

(AND) trong tap mg (Kandel, 1986; Burrough, 1990).

2.2. Mo hinh GIS md trong danh gia dat dai

Md hinh GIS mo (Fuzzy GIS) trong danh gia

thich nghi dat dai the hien d hinh 1. tien tnnh cu the

nhu sau :

(1). Dieu tra khao sat vung nghien ciru, tham khao y

kien chuyen gia (ndng dan, nha khoa hoc, nha quan ly,...)

de lua chgn cae loai hinh sif dung dat (LUT) cd tnen vong

dua vao danh gia thich nghi dat dai va xac dinh yeu cau sir

dung dung dat (LUR) ciia tirng LUT, Tren ca so dd, ket

hgp vdi dieu kien thuc tien ciia vung nghien cuu de xay

dung CSDL GIS phuc vu cho danh gia dat dai (gdm: ban

dd eac LC, ban dd hien trang sif dung dat), tinh trong so

(W) eiia tirng LC va xac dinh dd thudc ve mifc dd thich

nghi cua tirng LC ddi vai tirng LUT.

' Ph^n vien Quy hoaeh va Thiet ke Ndng nghiep mien Nam

135