Ứng dụng công nghệ GIS trong đánh giá thích hợp đất đai phục vụ quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp tại huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

-----------------------------------

NGUYỄN HOÀI NAM

ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ GIS TRONG ĐÁNH

GIÁ THÍCH HỢP ĐẤT ĐAI PHỤC VỤ QUY

HOẠCH SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP

TẠI HUYỆN BẮC HÀ, TỈNH LÀO CAI

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI

THÁI NGUYÊN - 2017

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

-------------------------------

NGUYỄN HOÀI NAM

ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ GIS TRONG ĐÁNH

GIÁ THÍCH HỢP ĐẤT ĐAI PHỤC VỤ QUY

HOẠCH SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP

TẠI HUYỆN BẮC HÀ, TỈNH LÀO CAI

Ngành: Quản lý đất đai

Mã số: 60 85 01 03

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS HOÀNG VĂN HÙNG

THÁI NGUYÊN - 2017

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung

thực và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.

Tôi xin cam đoan, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được

cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc./.

Thái Nguyên, tháng 10 năm 2017

Tác giả luận văn

Nguyễn Hoài Nam

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành đề tài tốt nghiệp này, ngoài sự nỗ lực phấn đấu của bản thân,

tôi còn nhận được sự giúp đỡ, động viên, chỉ bảo của các thầy cô, bạn bè, đồng

nghiệp và người thân.

Nhân dịp này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Hoàng Văn

Hùng, Giám đốc Phân hiệu Đại học Thái Nguyên tại tỉnh Lào Cai người đã luôn

theo sát, tận tình hướng dẫn, chỉ bảo tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn toàn thể các thầy cô giáo trong Phòng Đào tạo -

Đào tạo Sau đại học, Khoa Quản lý Tài nguyên, Trường Đại học Nông Lâm Thái

Nguyên đã luôn giúp đỡ tạo mọi điều kiện cho tôi trong thời gian qua.

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo và cán bộ Uỷ ban nhân dân huyện

Bắc Hà, phòng Tài nguyên và Môi trường, Phòng Tài chính - KH và UBND các xã,

thị trấn trên địa bàn, cùng tất cả các bạn bè đã giúp đỡ tôi hoàn thành đề tài này.

Cuối cùng tôi xin cảm ơn sâu sắc tới gia đình đã động viên, tạo mọi điều kiện

về vật chất cũng như tinh thần trong suốt quá trình tôi thực hiện đề tài này.

Một lần nữa tôi xin trân trọng cảm ơn và cảm tạ !

Thái Nguyên, tháng 10 năm 2017

Tác giả luận văn

Nguyễn Hoài Nam

iii

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Đặt vấn đề ...............................................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................2

2.1. Mục tiêu nghiên cứu tổng quát.............................................................................2

2.2. Mục tiêu nghiên cứu cụ thể..................................................................................2

3. Yêu cầu của đề tài ...................................................................................................2

Chương 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU .......................................................................3

1.1. Tổng quan các nghiên cứu ...................................................................................3

1.1.1. Các nghiên cứu đất trên thế giới .......................................................................3

1.1.2. Các nghiên cứu đất tại Việt Nam......................................................................4

1.1.3. Các nghiên cứu đất trên thế giới .......................................................................5

1.2. Nghiên cứu đánh giá thích hợp đất đai ................................................................6

1.2.1. Những khái niệm cơ bản ...................................................................................6

1.2.2. Quy trình đánh giá đất đai.................................................................................8

1.2.3. Cấu trúc phân hạng khả năng thích hợp đất đai..............................................10

1.3. Xác định điều kiện sinh thái cho phát triển cây Lúa..........................................14

1.3.1.Về điều kiện khí hậu ........................................................................................14

1.3.2.Về điều kiện đất đai..........................................................................................16

1.4. Tổng quan về ứng dụng công nghệ GIS trong đánh giá thích hợp đất đai ........16

1.4.1. Hệ thống thông tin địa lý GIS .........................................................................16

1.4.2. Phần mềm hỗ trợ đánh giá đất đai tự động ALES ..........................................20

1.5. Tình hình nghiên cứu ứng dụng công nghệ GIS trong đánh giá thích hợp

đất đai ...............................................................................................................23

1.5.1. Trên thế giới....................................................................................................23

1.5.2. Ở Việt Nam .....................................................................................................25

Chương 2 ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..........27

2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu......................................................................27

2.1.1. Đối tượng nghiên cứu......................................................................................27

iv

2.1.2. Phạm vi nghiên cứu.........................................................................................27

2.2. Nội dung nghiên cứu..........................................................................................27

2.3. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................27

2.3.1. Phương pháp điều tra thu thập số liệu thứ cấp................................................27

2.3.2. Phương pháp điều tra nhanh............................................................................28

2.3.3. Tổng hợp phân tích xử lý số liệu.....................................................................28

2.3.4. Phương pháp xây dựng hệ thống bản đồ.........................................................28

2.3.5. Phương pháp phân hạng thích hợp đất đai bằng phần mềm ALES ................28

Chương 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ...................................30

3.1. Điều kiện tự nhiên - kinh tế - xã hội huyện Bắc Hà...........................................30

3.1.1. Vị trí địa lý ......................................................................................................30

3.1.2. Địa hình, địa mạo ............................................................................................30

3.1.3. Khí hậu, thời tiết..............................................................................................31

3.1.4. Thuỷ văn..........................................................................................................32

3.1.5. Các nguồn tài nguyên......................................................................................32

3.1.6. Điều kiện kinh tế - xã hội huyện Bắc Hà ........................................................34

3.2. Hiện trạng sử dụng đất .......................................................................................40

3.2.1. Hiện trạng sử dụng đất của khu vực nghiên cứu năm 2016............................40

3.2.2. Tình hình sử dụng đất theo quyết định được giao đất, được thuê đất, được

chuyển mục đích sử dụng đất.............................................................................43

3.2.3. Tình hình chuyển mục đích sử dụng đất khác với hồ sơ địa chính.....................44

3.3. Xây dựng tiêu chuẩn phân chia đơn vị đất đai phục vụ việc thành lập bản

đồ đơn vị đất đai ...............................................................................................44

3.3.1. Xác định các chỉ tiêu xây dựng bản đồ đơn vị đất đai ....................................44

3.3.2. Xây dựng các bản đồ đơn tính theo các chỉ tiêu .............................................46

3.3.3. Xây dựng bản đồ đơn vị đất đai và mô tả các đơn vị bản đồ đất huyện

Bắc Hà tỉnh Lào Cai .........................................................................................55

3.4. Đánh giá thích hợp đất đai tự động (ALES) cho cây lúa ..................................58

3.4.1. Yêu cầu sử dụng đất của cây lúa.....................................................................58

v

3.4.2. Quy trình thực hiện đánh giá trên phần mềm Ales với cây lúa ......................59

3.4.3. Xây dựng bản đồ thích hợp đất đai cây lúa nước............................................65

3.5. Định hướng phát triển cây lúa trong tương lai theo đánh giá thích hợp tự

nhiên đất đai .....................................................................................................66

3.5.1. Phân vùng thích hợp tự nhiên sau khi nâng cấp thích hợp hiện tại ................66

3.5.2. Đề xuất giải pháp mở rộng diện tích trồng lúa trong tương lai.......................68

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ.....................................................................................70

1. Kết luận .................................................................................................................70

2. Đề nghị ..................................................................................................................70

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................72

vi

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1: Hiện trạng sử dụng đất của khu vực nghiên cứu năm 2016 ..................40

Bảng 3.2: Các chỉ tiêu phân cấp xây dựng bản đồ đơn vị đất đai..........................44

Bảng 3.3. Bảng phân loại đất khu vực nghiên cứu ................................................46

Bảng 3.4: Bảng phân cấp thành phần cơ giới khu vực nghiên cứu .......................50

Bảng 3.5: Bảng phân cấp độ cao khu vực nghiên cứu...........................................51

Bảng 3.6: Bảng phân cấp độ dốc khu vực nghiên cứu...........................................53

Bảng 3.7: Bảng phân loại tiêu chuẩn khả năng tưới cho khu vực nghiên cứu ......54

Bảng 3.8: Các đơn vị đất đai (LMU) .....................................................................55

Bảng 3.9: Tổng hợp các yêu cầu sử dụng đất ........................................................59

Bảng 3.10: Tổng hợp các tính chất đất đai (LC - Land characteristic)....................60

Bảng 3.12: Mức độ thích hợp tự nhiên sau khi nâng cấp cho đất trồng lúa tại

khu vực nghiên cứu thuộc huyện Bắc Hà..............................................67