Tuyên bố Băng Cốc năm 1967 và Hiến chương ASEAN năm 2007 - cơ sở pháp lý cho sự ra đời và phát triển của ASEAN

Tæng quan vÒ ASEAN

t¹p chÝ luËt häc sè 9/2008 3

Ths. NguyÔn ThÞ ThuËn *

ăn bản pháp lí quốc tế đầu tiên cho sự

ra đời của ASEAN chính là Tuyên bố

Băng Cốc năm 1967 (còn được gọi là Tuyên

bố ASEAN) được các ngoại trưởng của 5

quốc gia Thái Lan, Singapore, Philippine,

Indonesia, Malaysia thông qua ngày 8/8/1967

tại thủ đô của Thái Lan. Quyết định xây dựng

Hiến chương ASEAN đã được thông qua tại

Hội nghị thượng đỉnh ASEAN lần thứ 11 ở

Kuala lumpur (Malaysia) tháng 12/2005. Sau

hai năm rưỡi soạn thảo, ngày 20/11/2007, tại

Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 13 ở

Singapore, nguyên thủ và người đứng đầu

chính phủ 10 nước thành viên ASEAN đã kí

vào bản Hiến chương ASEAN. Có thể khẳng

định sự ra đời của Hiến chương là nhu cầu tất

yếu của ASEAN sau 40 năm thành lập, đánh

dấu bước ngoặt trong lịch sử tồn tại và phát

triển của tổ chức. Nếu đối chiếu Tuyên bố

Băng Cốc với Hiến chương ASEAN có thể

thấy một số điểm cần lưu ý sau:

Thứ nhất: Về tính chất, cả hai văn kiện

này đều là những điều ước quốc tế đa

phương. Tuy nhiên, trong thực tế, đối với

Hiến chương ASEAN, chắc chắn sẽ không

tồn tại quan điểm khác nhau về giá trị “điều

ước” của văn bản này. Nhưng với Tuyên bố

Băng Cốc, đã có những quan điểm cho rằng

một trong những điểm đặc biệt của ASEAN

chính là tổ chức này ra đời trên cơ sở của

một “Tuyên bố” chứ không phải là một điều

ước quốc tế. Có thể do tên gọi và nội dung

của văn kiện này mang “màu sắc” của một

tuyên bố chính trị hơn là văn bản pháp lí

quốc tế nên giá trị điều ước của văn kiện này

đã bị một số học giả nghi ngờ.

(1) Tuy nhiên,

dưới góc độ của luật quốc tế nói chung, luật

điều ước quốc tế và luật tổ chức quốc tế nói

riêng có thể khẳng định Tuyên bố Băng Cốc

cũng là điều ước quốc tế đa phương bởi vì:

- Về mặt pháp lí, theo quy định của khoản

1 Điều 2 Công ước Viên năm 1969 về luật

điều ước quốc tế thì điều ước là “một thoả

thuận quốc tế được kí kết bằng văn bản giữa

các quốc gia và được luật pháp quốc tế điều

chỉnh, không phụ thuộc vào việc thoả thuận

đó được ghi nhận trong một văn kiện duy

nhất hoặc trong hai hay nhiều văn kiện có

quan hệ với nhau cũng như không phụ thuộc

vào tên gọi cụ thể của các văn kiện đó”. Như

vậy, tính chất điều ước của một văn kiện

pháp lí quốc tế không hề bị chi phối bởi việc

nó được gọi là “tuyên bố” hay “hiến chương”.

- Về mặt thực tế, từ sau khi Tuyên bố

Băng Cốc được thông qua, một tổ chức quốc

tế khu vực với tên gọi Hiệp hội quốc gia

Đông Nam Á (Association of Southeast

Asian Nation - ASEAN) đã ra đời. Có thể

vẫn còn sự nhìn nhận khác nhau về ASEAN,

đặc biệt là ở những thập niên đầu tiên khi tổ

v

* Trường Đại học Luật Hà Nội