Tục thờ cúng tổ tiên của người Việt ở đồng bằng Bắc Bộ - Việt Nam

<1 (k^<w — 0& ¿Ầ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

ĐẠI HỌC MỞ - BÁN CÔNG TP. H ồ CHÍ MINH

KHOA ĐÔNG NAM Á HỌC

H 4 C - L

VŨ THỊ HẢI ANH

TỤC THỜ CÚNG T ổ TIÊN CỦA NGƯỜI VIỆT

Ở ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ - VIỆT NAM

(LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC CHUYÊN NGÀNH VĂN HÓA ĐÔNG NAM Á)

KHÓA 1992 - 1996

T R tâ N G ĐẠI HỌC M ồ TP.HC M

THƯ VIỆN

HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

GS. PHẠM ĐỨC DƯƠNG

TP. HỒ CHÍ MINH

1996

MUC LUC

PHAN MỞ ĐAU ...........................................................................«1

A. Ý NGHĨA CỦA Đ Ê TÀ I .......................................................................................01

B . LỊCH SỬ NGHIÊN c ứ u CỦA VẤN HÍ: ...................................................... 03

c . MỤC HÍCH NGHI Ế N c ứ u VÀ G IỚ I HẠN CỦA Đ Ê TÀ I .................. 05

D. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN c ứ u VÀ NGUÔN T À I L IỆ U ..................... 05

E. K Ế T CÂU CỦA LUẬN VĂN ...................... ...................................................... 06

PHẦN NỘI DUNG ...................................................................................................07

CHƯƠNG M Ộ T: KH Á I QUÁT CHUNG V Ê MÔI TRƯỜNG T ự NHIÊN

VÀ VĂN HÓA CỦA NGƯỜI V Ệ T ở BONG BANG BA C b ộ .07

A. K hái Quát v ề Môi Trương T ự Nhiên c ủ a Đông Bằng B ắ c Bộ ........... 07

1. Bôi Cảnh Chung ơ Hông Nam Á ..................................................................07

2. Bôi Cảnh R iêng Ở V iệt Nam .......................................................................... 08

3. Khung Cánh Môi Trường T ự Nhiên c ủ a Hông Bằng B ắc Bộ .........09

B . Ẳnh Hương c ủ a Văn Hóa c ủ a Người V iệt ở Hồng Bằng B ắc Bộ

Bôn Tục Thờ Cúng T ể Tiên ................................................................................10

1. K hái Quát Vê Văn Hóa c ủ a Người V iệt Ỡ Hồng Bằng B ắc Bộ

Trung Bôì c ả n h Văn Hóa Hông Nam Á ....................................................10

2. C ách T ể Chức sản X uất Và Hời sống ............................................. 12

3. C ách T ể Chức Gia Hình v à X ã Hội ............................... .14

4. C ách T ể Chức Sinh Hoạt Văn Hóa Tinh Thần ...................................... 16

CHƯƠNG H AI: TỤ C THỜ CÚNG T ổ TIÊN CỦA NGƯỜI V IỆ T

Ở ĐỒNG BẰNG BẮ C BỘ ..........................................................19

A. Quan Niệm c ủ a Người V iệt Vê T ố'T iên ....................................................... 19

20

11

1. Cốc Loại TỔ Tiên ĐƯỢc Thờ Trong G ia Đình Ngươi Việt

v2. C ác Hình Thức Nhà Thờ Và Hàn Thờ ..................................

2.1. C ác Hình Thức Nhà Thờ ..........................................................................22

2.1.1. Từ Đường Họ ............................ ...................................................... 22

2.1.2. Bản Chi Từ Đương ........................................................................ 22

2.1.3. Gia Từ ................ ............................................................................ ...23

2.2. Cách B ài T rí Bàn Thờ T ổ Tiên ............................................................23

B . Nghỉ Thức Thờ Cúng T ố Tiên c ủ a Người V iệt Ớ Đồng Bằng B ắc Bộ ..25

1. Những Thời Gian Thờ Cúng T ổ Tiên .........................................................25

1.1. Thời Gian Theo Điển C h ế ...................................................................... 26

1.2. Thời Gian Theo Tín Ngưỡng Dân Gian Và C ác Tôn Giáo K hác26

2. C ác Loại Giỗ .................... 28

2.1. Ngày Giỗ Đầu ...............................................................................................28

2.2. Ngày Giỗ Hết ................................................................................................ 28

2.3. Ngày Tiên Thường ...................................................................................... 29

2.4. Gửi Giỗ ............... 29

2.5. Ngày Giỗ Chính ........................................................................................... 30

3. C ác V ật Phẩm Cúng T ế .............................................................. 31

3.1. Nưđc L ã ....................... 32

3.2. Hương, Đèn ....................................................................................................33

3.3. Hoa Quả ..........................................................................................................34

3.4. Lương Thực ................................................ 35

3.5. Thực Phẩm .....................................................................................................36

HƯƠNG BA : TÂM THỨC DÂN GIAN DÔI VỚI TỤ C THỜ CÚNG

T ổ T IÊN ..................................................................................... 38

A. Ảnh Hưởng c ủ a Tín Ngưỡng Nguyên Thủy Đối vơi Tục Thờ Cúng

T ổ Tiên ........................................................................................................................ 38

1. Quan Hệ c ủ a Tục Thờ Cúng T ổ Tỉên vơi C ác Tục Lệ K hác .......39

B. Ảnh Hưởng c ủ a C ác Giáo Lý Đôi vơi Tục Thờ Cúng T ổ Tiên ..........42

1. Ảnh Hương c ủ a Phật Giáo ............................................................................42

2. Ảnh Hương c ủ a Nho Giáo ............................................................................ 44

c. T ừ Thờ Cúng TỐ Tiên Đến Thừ Thành Hoàng Và Thờ T ể Vua Hùng .. 45

PHAN KẾT LUẬN .................................................................................................50

PHẦN PHỤ LỤC

TÀI LIỆU THAM KHẢO

tíh:Ầ9\CMỞĐẦĩi