Tư tưởng sử dụng người tài đức trong học thuyết chính trị - xã hội của Mạnh Tử và ý nghĩa đối với tực tiễn nước ta

44 - Khoa hoc Chfnh tri 9{ghien ciiu - Trao doi

Tl/Tl/ONGSlI DUNG NGl/OI TDI Dl/C

TRONG HOC THUV6T CHINH TRI - Xfl HOI CUfl MflNH TUf

I It *

Vfl V NGHIfl DOI VOI THl/C TII N NlfOC Tfl

Bui Xuan Thanh'*'

Trong lich sii triet hgc Trung Qud'c cd

dai, Manh Tfl (371-289 TCN), ten

that la Manh Kha, ten ehfl la Tfl

Dfl, ddng ddi Manh Tdn Thi, thudc ddng

VflOng tdc nfldc Ld, la mdt dai bieu xua't

sac eua trUdng phai Nho gia. Toan bd di

san tfl tfldng dng de lai cho ddi sau dflge

tap trung trong bd sach Mgnh Td, gdm 7

thien. Bd sach nay da the hien r5 nhflng

quan diem cua dng ve triet ly va chinh

tri, trong dd tfl tfldng ve "sfl dung ngfldi

tai dflc" la mdt diem sang cua toan bd di

san tfl tfldng ay.

'*' TS. Triet hpc, Dai hpc Kinh te Tp. Ho Chi

Minh

'I'Manh Tfl - Quyen thugng (Doan Trung Con

dich), Nxb Tri Dflc Tong Tho, Sai Gon, 1950,

tr.l71

(2)vA(3i]y[^nh Tfl - Quyen liq (Doan Trung Con

dich), Nxb Tri Dflc Tong Tho, Sai Gon, 1950,

tr.261 va 193

Theo Manh Tfl, mdt vi vua sang sudt

va cd nhan dflc khdng ehi la mdt vi vua

biet thuo'ng dan, ma cdn biet sfl dung

ngfldi hien tai cho cdng cudc tri nfldc.

Trong hgc thuyet chinh tri cua minh,

dng coi viee sfl dung ngfldi tai dflc la

mdt trong nhflng phflong phap tri nfldc

hflu bieu, la dieu kien de thi hanh nhdn

chinh. Ong ndi: "Vi thien ha ma quyet

kieni cho dflge ngfldi giup minh trong

cdng cudc cai tri, dd xflng la nhan"'" va

chi rd: "Ne'u bac qud'c trfldng chang tin

cay nhflng trang nhan dfle va hien tai,

chang giao trgng trach. eho nhflng vi

ay, thi van nfldc trdng khdng, chang ai

nang do"'^'. Tfl dd dng khang dinh: "Mdt

nha vua ma chang dung ngfldi tai dflc,

at phai,mat nflde"'^'. Nhfl vay, theo dng,

sfl dung ngfldi tai dfle la mdt viee quan

trgng eua cdng euge tri nfldc. Ve mat

ly luan, dd la nguyen tac ma nha cam

quyen phai tuan theo ne'u khdng mudn