Tư tưởng của Nguyễn Bỉnh Khiêm về Lý - Đạo - Tâm

TRIET HOC, SO 9 (232), THANG 9-2010

Tl/ TudlSTG CUA KTGlJinlsr BEX3I HHI^M

V^L^-DAO-TAM

TRAN NGUYEN VlfiT (*)

Ldm rd nhiing diem tiidng dong vd khac Met trong quan niem ve ly - dgo - tdm cua Nguyin

Binh Khiem dd'i vdi Td'ng nho, trong bdi vie't ndy, tdc gid dd khdng dinh: Nguyin Binh Khiem

da tie'p thu quan niem cua Td'ng nho ve ly - dgo • tdm, song dng khdng sa dd vdo viec phdn tich,

ly gidi triet hgc, md vi cd bdn, diing tren lap triidng cua minh triet phiidng Bdng de gidi quye't

nhiing vdn di cua thiic tien cugc sd'ng vd do vdy, ly hgc cua dng mang tinh thiic te'hdn, trdnh

diidc ldi hgc vd trinh bdy cua cdc hgc gid Td'ng nho Trung Quoc.

Vnn/' rong Lich triiu Men chUdng logi chi,

quyen "Nhan vat chf, sfl gia Pha n

c i Huy Chu da nhl c lai ldi sfl gia nh a

Thanh (Trung Qudc) la Chu Xan Nhien

ve Nguyen Binh Khiem ring : "An Nam ly

hoc hflu Trinh Tuyen" (Nfldc An Nam cd

nha Ly hoc la Trinh Tuyen)(l). Tuy

nhien, trong di san thd van ciia Nguyen

Binh Khiem cdn lai cho den nay, chung ta

khdng tim thay mot van ban chinh thflc

nao ban ve nhflng van de cd ban ciia Ly

hoc vdi tfl each hoc thuyet ve con dfldng

nhan thflc the gidi thdng qua pham trfl

Ly nhfl mot hien thflc khach quan. Ly hoc

ciia Nguyin Binh Khiem chi tap trung ly

giai nhflng van de xua t pha t tfl triic quan

sinh dong ve mot the gidi dang diln bien

phflc tap nhflng ta t thay moi hien tUdng,

sii vat trong dd deu van dong theo mot

quy luat da dinh san. Chinh vi vay, trong

tu tudng cua dng khd tach bach gifla Ly,

Dao va Tam, bdi truyen thd'ng ciia Ly hoc

Trung Hoa phi n ldn la trung hdp vdi Dao

hoc, cdn tam vfla la ehii the cua nha n

thflc, vfla la dd'i tfldng, mue dieh cua

nha n thflc. Ca ba hoc thuye't tren hUdng

de'n •vi§c nha n thflc chan ly. Tren thflc te,

nha Ly hoc Viet Nam chi van dung cac

pham tru cua Ly hoc thdi Td'ng vao •viec

suy xet va ly giai the sfl. Do vay, theo

ehung toi, khdng nha't thiet phai tap

trung trinh bay tfl tflcing cua Nguyen

Binh Khiem ve cae pham tru Ly, Dao,

Tam, ma pha i xua't pha t tfl thflc tien xa

hdi, ddi hoi eua thdi dai ma nh a tfl tflcing

dd sd'ng, nha n thflc va phan tfl trfldc thflc

trang xa hoi bang nhflng nguyen ly va

phfldng phap eua Tan Nho giao.

Ly va Dao trong tU tUcing Nguyen

Binh Khiem la sii ke thfla hoc thuyet eua

Nhi Trinh(2), dfldc dng van dung vao viec

xem xet cae hien tfldng, sfl va t eua the

gidi, mang dam si c thai cua triet hoe tfl

(*) Pho giao sii, tien si, Triicing phong Triet hpc

Viet Nam, Vien Triet hpc, Vien Khoa hpc xa h6i

Viet Nam.

(1) Tnnh Tuyen hau - danh hieu do vua Mac

phong tang Nguyin Binh Khiem.

(2) Trinh Hao (1032-1085) va Trinh Di (1033-1107) - hai anh em rupt dong thcli la hai nha Ly hpc 16n

ddi Tong cua Trung Quoc.

24