Tự sự một người kể mang hai điểm nhìn qua truyện ngắn khổng ất kỷ của Lỗ Tấn

Nguyễn Thị Mai Chanh Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 63(1): 13 - 17

13

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.Lrc-tnu.edu.vn

TỰ SỰ MỘT NGƯỜI KỂ MANG HAI ĐIỂM NHÌN QUA TRUYỆN NGẮN

KHỔNG ẤT KỶ CỦA LỖ TẤN

Nguyễn Thị Mai Chanh

Trường Đại học Sư phạm – ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT

Bài viết đề cập tới một phương diện nghệ thuật đã góp phần làm nên thành công của truyện ngắn

Khổng Ất Kỷ. Khác với các tác phẩm tự sự theo ngôi thứ nhất trong văn học truyền thống Trung

Quốc nói chung và trong truyện ngắn Lỗ Tấn nói riêng, KhổngẤt Kỷ có lối tự sự độc đáo: một

người kể mang hai điểm nhìn. Người kể chuyện trong tác phẩm không xuất hiện với tư cách một

người đứng ngoài chứng kiến và kể chuyện mà có mối giao lưu trực tiếp với nhân vật chính và

tham gia trực tiếp vào câu chuyện. Góc độ quan sát của người kể không cố định mà có sự tự do

biến hóa. Hai điểm nhìn của cùng một người kể đan lồng, liên kết, soi chiếu lẫn nhau tạo cho tác

phẩm tính chất đa thanh, phức điệu.

Từ khóa: Lỗ Tấn, Khổng Ất Kỷ, tự sự, điểm nhìn, người kể chuyện

1Truyện ngắn Khổng Ất Kỷ giữ vị trí quan

trọng trong sự nghiệp sáng tác của nhà văn

Lỗ Tấn (1881 - 1936) - nhà văn có vai trò

khai sáng nền văn học hiện đại Trung Quốc.

Đây là tác phẩm đứng ở vị trí thứ hai trong

tập truyện Gào thét - tác phẩm mà sinh thời

nhà văn yêu thích nhất. Đề cập tới Khổng Ất

Kỷ, các nhà nghiên cứu lâu nay chủ yếu đi

sâu phân tích làm nổi bật giá trị nội dung:

vấn đề số phận của người trí thức hủ nho

nghèo trong xã hội phong kiến Trung Quốc.

Trong quá trình nghiên cứu, chúng tôi nhận

thấy một trong những phương diện nghệ

thuật góp phần làm nên thành công của thiên

truyện là nghệ thuật tự sự. Do mục đích và

giới hạn phạm vi nghiên cứu, trong các công

trình đề cập tới truyện ngắn Lỗ Tấn nói

chung, chưa có công trình nào đi sâu vào

phương diện nghệ thuật này.

Có thể thấy, các hình thức tự sự trong truyện

ngắn Lỗ Tấn hết sức đa dạng. Mỗi hình thức

thể hiện rõ tinh thần kế thừa nghệ thuật tự

sự truyền thống Trung Quốc cũng như tinh

thần học hỏi một cách sáng tạo nghệ thuật tự

sự phương Tây hiện đại. Tìm hiểu truyện Lỗ

Tấn, nhà nghiên cứu Lâm Chí Hạo viết:

“Truyện ngắn Trung Quốc ra đời khá sớm,

nhưng về mặt bút pháp rất ít biến hoá, chủ

1

Tel: 0912899619

yếu dựa vào tình tiết, thường sắp xếp theo

thứ tự từ đầu đến cuối, thực chất cũng giống

như một truyện dài rút gọn lại. Trong quá

trình sáng tác, Lỗ Tấn không sử dụng cách

viết này, ông tìm kiếm con đường sáng tác

mới” [1.134]. Hình thức tự sự theo ngôi thứ

nhất đến Lỗ Tấn không hoàn toàn còn là

mới lạ. Nhưng với nhà văn, hình thức tự sự

này đã được vận dụng một cách thường

xuyên (tỉ lệ chiếm 12/25 truyện, tức khoảng

50% trên tổng số tác phẩm được kể ở ngôi

thứ nhất), thành thục và đầy sáng tạo. Chúng

có sự khác biệt lớn so với các tác phẩm tự

sự theo ngôi thứ nhất truyền thống. Người

kể chuyện ở đây không phải chỉ xuất hiện

với tư cách của một người đứng ngoài câu

chuyện, mục kích và ghi lại sự kiện theo

kiểu nghe nhìn - ghi chép lại, mà còn

thường xuyên có sự tham dự trực tiếp vào

tình tiết tác phẩm với mức độ nông sâu khác

nhau. Anh ta có thể đảm nhiệm nhiều chức

năng: hoặc là người dẫn truyện, chứng kiến

câu chuyện (“tôi” - trong phần đề từ Nhật ký

người điên, “tôi” - trong phần đầu Chuyện

cái đầu tóc); hoặc là người tham gia thứ yếu

vào hành động của truyện (“tôi” - Thỏ và

Mèo, “tôi” - Kịch vui về đàn vịt); hoặc là

người tham gia ở mức độ sâu vào các tình

tiết của câu chuyện (“tôi” - Mẩu chuyện

nhỏ, Tường Lâm - Lễ cầu phúc, “người

điên” - Nhật ký người điên, ông N - Chuyện