Từ quan điểm của Hồ Chí Minh đến quá trình nhận thức của Đảng ta về xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam

Nghiªn cøu, häc tËp t− t−ëng, ®¹o ®øc hå chÝ minh

T¹p chÝ gi¸o dôc lý luËn - Sè 231/2015 17

Tõ QUAN §IÓM CñA Hå CHÝ MINH

§ÕN QU¸ TR×NH NHËN THøC CñA §¶NG TA

VÒ X¢Y DùNG NHµ N¦íC

PH¸P QUYÒN X· HéI CHñ NGHÜA ë VIÖT NAM

NG¤ MINH TH¦¥NG *

1. Quan ®iÓm cña Hå ChÝ Minh vÒ nhµ n−íc

ph¸p quyÒn x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam

Nãi.

®Õn t− t−ëng nhµ n−íc ph¸p quyÒn ë ViÖt

Nam, kh«ng thÓ kh«ng nãi ®Õn t− t−ëng cña Hå

ChÝ Minh. Còng nh− c¸c nhµ kinh ®iÓn cña Chñ

nghÜa M¸c - Lªnin, Hå ChÝ Minh còng ch−a dïng

thuËt ng÷ nhµ n−íc ph¸p quyÒn, nh−ng nh÷ng t−

t−ëng vÒ nhµ n−íc ph¸p quyÒn cña Ng−êi biÓu

hiÖn rÊt râ trong lý luËn, còng nh− trong c¸c chñ

tr−¬ng x©y dùng nhµ n−íc c¸ch m¹ng ë n−íc ta.

Khi c¸ch m¹ng n−íc ta ch−a giµnh ®−îc chÝnh

quyÒn, trong B¶n yªu s¸ch T¸m ®iÓm göi Héi

nghÞ VÐcx©y (®¨ng trªn b¸o “Nh©n ®¹o”, Ph¸p,

n¨m 1919), Hå ChÝ Minh ®· nªu 8 yªu s¸ch, víi 2

®ßi hái c¬ b¶n: Mét lµ, ®ßi c¸c quyÒn tù do, d©n

chñ cho nh©n d©n ViÖt Nam; Hai lµ, ®Ó b¶n ®¶m

quyÒn tù do, d©n chñ Êy, ®ßi hái ph¶i qu¶n lý

x· héi b»ng c¸c ®¹o luËt, nhÊt lµ HiÕn ph¸p. §Õn

“ViÖt Nam yªu cÇu ca” n¨m 1922, t− t−ëng nµy

®−îc nãi râ h¬n: “B¶y xin HiÕn ph¸p ban hµnh,

tr¨m ®iÒu ph¶i cã thÇn linh ph¸p quyÒn”(1). §Æc

biÖt, khi l·nh ®¹o nh©n d©n x©y dùng nhµ n−íc

c¸ch m¹ng, t− t−ëng nhµ n−íc ph¸p quyÒn cña

Hå ChÝ Minh biÓu thÞ rÊt ®Ëm nÐt. §ã lµ t− t−ëng

* Th¹c sÜ, §¹i häc C«ng nghiÖp Th¸i Nguyªn

1 - Hå ChÝ Minh, Toµn tËp, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia,

Hµ Néi, 2011, tËp 1, tr. 473.

vÒ x©y dùng mét nhµ n−íc d©n chñ, mét chÕ ®é

d©n chñ thùc sù: “Bao nhiªu lîi Ých ®Òu v× d©n.

Bao nhiªu quyÒn h¹n ®Òu cña d©n... ChÝnh quyÒn

tõ x· ®Õn ChÝnh phñ trung −¬ng do d©n cö ra...

Nãi Tãm l¹i, quyÒn hµnh vµ lùc l−îng ®Òu ë n¬i

d©n”(2). “ChÝnh phñ lµ chÝnh phñ cña nh©n d©n”(3),

“Cho nªn ChÝnh phñ nh©n d©n bao giê còng ph¶i

®Æt quyÒn lîi d©n lªn trªn hÕt th¶y. ViÖc g× cã lîi

cho d©n th× lµm. ViÖc g× cã h¹i cho d©n th× ph¶i

tr¸nh”(4). §ã lµ mét nhµ n−íc chÞu sù kiÓm so¸t

cña nh©n d©n, “tÊt c¶ c¸c c¬ quan nhµ n−íc ®Òu

ph¶i dùa vµo d©n, liªn hÖ chÆt chÏ víi nh©n d©n ,

l¾ng nghe vµ chÞu sù kiÓm so¸t cña nh©n d©n”

(§iÒu 6, HiÕn ph¸p 1959). Trong quan hÖ víi

nh©n d©n, Hå ChÝ Minh kh¼ng ®Þnh, ChÝnh phñ lµ

®Çy tí cña nh©n d©n. Ng−êi viÕt: “ChÕ ®é ta lµ

chÕ ®é d©n chñ, tøc lµ nh©n d©n lµ ng−êi chñ, mµ

ChÝnh phñ lµ ng−êi ®Çy tí trung thµnh cña nh©n

d©n”(5). “Nh©n d©n cã quyÒn ®«n ®èc vµ phª b×nh

ChÝnh phñ. ChÝnh phñ th× viÖc to viÖc nhá ®Òu

nh»m môc ®Ých phôc vô lîi Ých cña nh©n d©n”(6).

T− t−ëng nhµ n−íc ph¸p quyÒn cßn biÓu hiÖn

2 - Hå ChÝ Minh, Toµn tËp, S®d, tËp 6, tr. 232.

3 - Hå ChÝ Minh, Toµn tËp, S®d, tËp 7, tr. 350.

4 - Hå ChÝ Minh, Toµn tËp, S®d, tËp 4, tr. 21.

5 - Hå ChÝ Minh, Toµn tËp, S®d, tËp 9, tr. 382.

6 - Hå ChÝ Minh, Toµn tËp, S®d, tËp 9, tr. 90.