Tư liệu về đóng thuyền của nhà Tây Sơn ở Hội An

TƯLIỆUVÉĐÓNGTHUYEN

CỦA NHÀTÂY SƠN Ở HÔI AN

VÀO NĂM 1558, NGUYỄN HOÀNG Được cử VÀO TRẤN THỦ VÙNG ĐẤT THUẬN

HÓA, VÀ ĐẾN NĂM 1570, NGUYỄN HOANG Được VUA LÊ GIAO KIÊM LÃNH xứ

QUẢNG NAM. KỂ Từ ĐÂY NGUYỄN HOÀNG VÀ CÁC C H íậ NGUYỄN KỆTIẾPTHƯC

HIÊN NHIỂU CHÍNH SÁCH ĐỂTHIẾT LẬP QUYỀN Lực ch'NH TRỊ, QUẬN sự, PHÁT

TRIỂN KINH TÊ Ở VÙNG ĐẤT MỚI. CÓ THỂ NÓI, DƯỚI THỜI CÁC CHÚA NGUỶỄN, HỘI

AN NÓI RIÊNG, QUẢNG NAM NÓI CHUNG Đ ược XEM LÂịTRUNGTÂM PHÁTTRIỂN

KINH TẾ GIÀU CÓ VÀO BẬC NHẤTCỦA xứ ĐÀNG TRONG. BÊN CẠNH sử PHÁTTRIỂN

VỂ KINH TỂ,TẠI HỘI AN, QUẢNG NAM CŨNG LÀ NƠI XẢY RÁ NHIỀU SựịklỆN LỊCH sử

CHÍNH TRỊ QUAN TRỌNG, TRONG ĐÓ CÓ SựTRANH GlẠrỊlH QUYỂN Lực GIỮA TÂY

SƠN - CHÚA NGUYỄN VÀ GIỮA TÂY SƠN - CHÚA TRỊNH N iẲNÌx á c lậ p q u y ề n Lực

TAI VÙNG ĐẤT QUẢNG NAM,TRONG ĐÓ ẻó HÔI AN.

PHẤM PHƯỚC TĨNH

T

rong thòi gian gần đây, một số vấn đề lịch sử Việt

Nam được nhiều học giả, nhà nghiên cứu nước

ngoài quan tâm tìm hiểu, nhất là cuộc chiến tranh

kéo dài 30 năm giữa nhà Tầy Sơn vói vua Lê, chúa

Trịnh ở Đàng Ngoài và giữa Tầy Sơn với chúa Nguyễn ở

Đàng Trong, đó là nghiên cứu của giáo sư người Mỹ Geogre

Dutton với tựa gốc là “The Tay Son uprising” (dịch nghĩa là

Cuộc nối dậy của nhà Tây Sơn), do Lê Nguyễn dịch và giới

thiệu, Nxb Tổng hợp thành phố Hồ Chí Minh, năm 2019.

Ngoài ra, một tập đại thành nghiên cứu và dịch thuật của

tác giả Nguyễn Duy Chính liên quan đến phong trào - nhà

Tây Sơn gồm các tập sách: Đàng Trong thời chúa Nguyễn,

Khâm định An Nam kỷ ỉược, Núi xanh nay vẫn còn đó, Việt￾Thanh chiến dịch, Phái đoàn Đại Việt và lễ bát tuần khánh

thọ của Thanh Cao Tông, Vó ngựa và cánh cung, Giở lại

nghi án lịch sử “Giả vương nhập cận”, Thanh-Việt nghị hòa

tiến trình công nhận triều đợi Quang Trung... Đây là nguồn

tài liệu tham khảo về lịch sử Việt Nam thể kỷ XVIII - XIX,

trong đó trực tiếp đề cập đến nhà Tầy Sơn, nhất là vị thế, vai

trò của Nguyễn Huệ - Quang Trung.

Điểm lại những nghiên cứu vê nhà Tây Sơn để thấy được

tầm quan trọng, vị thế của vương triều này trong lịch sử

Việt Nam, cũng như sự quan tâm của giới sử học trong

nước và quốc tế trong việc liên tiếp công bố các kết quả

nghiên cứu mới về nhà Tây Sơn.

Riêng ở Hội An, những tư liệu, dấu tích, di tích về phòng

trào Tây Sơn còn khá khiêm tốn và ít ỏi, vì vậy việc tìm hiểu,

nhận diện, nghiên cứu về sự có mặt của Tây Sơn ở Hội An

còn nhiều hạn chế. Trong những năm gần đầy, một số văn

bản Hán Nôm liên quan đến nhà Tây Sơn lưu giữ trong các

gia đình, dòng tộc ở Hội An, Quảng Nam... được một số

nhà nghiên cứu tiếp cận và công bố như nghiên cứu của tác

giả Trần Vần An[| Phúc Bình, Lê Văn Huân,...

Tuy nhiên, mot điều khá rrlay mẳn, ở Hội An vẫn còn

lưu giữ nhiều dầu tích, văn ban Hán Nôm liên quan đến

nhà Tây Sơn, đạc biệt là các tại liệu của Minh Hương xã.

Theo tư liệu xã Minh Hương Kiện đang lưu trữ tại Trung

tâm Quản lý BạỊo tồn Di sản Văn hóa Hội An, chúng tôi

tiếp cận được 38 văn bản HánỊịMôm liên quan đến nhà Tây

Sơn. Đây là các loại giấy tờ kê khai đất đai, dân số, các loại

văn bản hành cnình, các tờ trình bẩm của các làng xã Minh

Hương, Hội AiiỊ Cẩm Phô,... ’có niên đại thòi Thái Đức,

triều Tẩy Sơn ơ [Hội An nói riểng, xứ Quảng nói chung.

Trong 38 văn Dẩn này, đáng ĩim ý có 3 văn bản liên quan

đến việc nhà Taý Sơn huy đọng thợ đong tàu của người

dân xã Minh Hương (Họi An)T Trong nọi dung bài viết,

chúng tôi giới tniệu phần phiền âm và dịch nghĩa về 3 văn

bản này (do cố NNC. Nguyễn Bôi Liên thưc hiên):

I. , IL

i .t h c ủ ạ q ụ a n ó ố c ị ý c h i ể n t à u

I VỀ VIỆC HÚY ĐỘNG

THỢĐÓNG CHIẾN THUỲẼN (HìnhD

- Phiên âm.ề

Tây Sơn Công bộ Đốc lý chiến tàu quan.

Lệ về cùng MỈnh Hương xa;hương lão, hương trưởng

các chức bổn xa đẳng. Do cácịtên nội xã đà thọ công sưu

chiến tàu tư tiền chí, tư đà công lao khổ luỹ phan nên phải

l ì " 1 ■ . [ » V i L ì ’ ___ - __ • ậ ] . i j _____ 1' u l l ____ _ _ ' *

bổn xã hiệp chuẩn sưu liễm cấc đồng kẻo phiền tệ, nhứt

kỉnh lưỡng thấng đừng tính yếu sách khả thuận sở lệ, vả

nay thừa có.

SỔ 549 THÁNG 3 NĂM 2023 45 B