Tự chủ tài chính tại Trung tâm Y tế huyện Mường Ảng tỉnh Điện Biên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

––––––––––––––––––––––––––––––––––

NGUYỄN THỊ HÒA

TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI TRUNG TÂM Y TẾ

HUYỆN MƯỜNG ẢNG TỈNH ĐIỆN BIÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

––––––––––––––––––––––––––––––––––

NGUYỄN THỊ HÒA

TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI TRUNG TÂM Y TẾ

HUYỆN MƯỜNG ẢNG TỈNH ĐIỆN BIÊN

Ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS PHẠM THỊ MAI YẾN

THÁI NGUYÊN - 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan bản luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học độc

lập của tôi. Các số liệu, kết quả trình bày trong luận văn là trung thực có nguồn gốc

rõ ràng.

Tác giả

Nguyễn Thị Hòa

ii

LỜI CẢM ƠN

Được sự đồng ý của Ban giám hiệu trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh

doanh, Phòng Đào tạo và cô giáo hướng dẫn khoa học TS. Phạm Thị Mai Yến, tôi

tiến hành thực hiện đề tài: "Tự chủ tài chính tại Trung tâm y tế huyện Mường

Ảng, tỉnh Điện Biên".

Tôi xin trân trọng cảm ơn TS. Phạm Thị Mai Yến, người đã trực tiếp hướng

dẫn tôi nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.

Tôi cũng xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu Nhà trường, Lãnh đạo Phòng

Đào tạo, Trường Đại học Kinh tế & Quản trị Kinh doanh, Đại học Thái Nguyên đã

tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu, làm luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ tận tình và những ý kiến đóng góp của

các thầy, cô giáo, các cán bộ nhà trường tạo điều kiện giúp đỡ tôi, tôi xin chân thành

cảm ơn tất cả bạn bè, người thân giúp đỡ tôi thực hiện nhiệm vụ này.

Do thời gian có hạn, năng lực còn hạn chế nên bản luận văn không thể tránh

khỏi những thiết sót. Tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của quý thầy

cô và các bạn đồng nghiệp để bản luận văn của tôi được hoàn thiện hơn.

Xin chân thành cảm ơn!

Tác giả

Nguyễn Thị Hòa

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN............................................................................................................ ii

MỤC LỤC................................................................................................................. iii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT................................................................................. vi

DANH MỤC CÁC BẢNG....................................................................................... vii

DANH MỤC CÁC HÌNH......................................................................................... ix

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn ...........................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................2

4. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn...............................................................3

5. Kết cấu luận văn......................................................................................................3

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ TỰ CHỦ TÀI

CHÍNH TẠI CÁC ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CÔNG LẬP LĨNH VỰC Y TẾ .........4

1.1. Cơ sở lý luận về tự chủ tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập lĩnh vực y tế ........4

1.1.1. Khái quát về đơn vị sự nghiệp công lập lĩnh vực y tế.......................................4

1.1.2. Cơ chế tự chủ tài chính tại đơn vị sự nghiệp công lập lĩnh vực y tế.................9

1.1.3. Nội dung của cơ chế tự chủ tài chính tại đơn vị sự nghiệp công lập lĩnh vực y tế....11

1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại các đơn vị

sự nghiệp công lập lĩnh vực y tế ...............................................................................18

1.2. Cơ sở thực tiễn về thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại các đơn vị sự

nghiệp công lập lĩnh vực y tế ....................................................................................20

1.2.1. Kinh nghiệm của Trung tâm y tế thành phố Hải Dương, tỉnh Hải Dương .....20

1.2.2. Kinh nghiệm của Trung tâm y tế thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh .....22

1.2.3. Bài học kinh nghiệm rút ra cho Trung tâm y tế huyện Mường Ảng,

tỉnh Điện Biên ..........................................................................................................24

CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................26

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................26

iv

2.2. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................26

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ......................................................................26

2.2.2. Phương pháp phân tích....................................................................................28

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu .............................................................................29

2.3.1. Nhóm chỉ tiêu chuyên môn của Trung tâm.....................................................29

2.3.2. Nhóm chỉ tiêu phản ánh nguồn thu .................................................................29

2.3.3. Nhóm chỉ tiêu về nhiệm vụ chi .......................................................................30

2.3.4. Nhóm chỉ tiêu về phân phối chênh lệch thu chi..............................................30

2.3.5. Chỉ tiêu kết quả thực hiện tự chủ tài chính .....................................................31

CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI TRUNG TÂM Y

TẾ HUYỆN MƯỜNG ẢNG, TỈNH ĐIỆN BIÊN................................................32

3.1. Khái quát về Trung tâm y tế huyện Mường Ảng ...............................................32

3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ..................................................................32

3.1.2. Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn....................................................................32

3.1.3. Tổ chức quản lý...............................................................................................34

3.1.4. Đội ngũ cán bộ nhân viên................................................................................35

3.1.5. Kết quả hoạt động của TTYT huyện Mường Ảng..........................................37

3.2. Thực trạng thực hiện tự chủ tài chính tại Trung tâm y tế huyện Mường Ảng..........38

3.2.1. Cơ sở pháp lý thực hiện tự chủ tài chính tại Trung tâm y tế huyện Mường Ảng...38

3.2.2. Tình hình tự chủ trong quản lý nguồn thu tại Trung tâm y tế huyện Mường Ảng ...41

3.2.3. Tình hình tự chủ trong quản lý chi tại Trung tâm y tế huyện Mường Ảng ....52

3.2.4. Quản lý chênh lệch thu – chi của Trung tâm ..................................................69

3.2.5. Tình hình tự chủ trong quản lý, sử dụng các quỹ ...........................................77

3.2.6. Kết quả tự chủ tài chính tại Trung tâm y tế huyện Mường Ảng .....................80

3.2.7. Kiểm tra, kiểm soát tài chính tại Trung tâm y tế huyện Mường Ảng.............83

3.3. Các yếu tố ảnh hưởng hưởng tới thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại Trung

tâm y tế huyện Mường Ảng ......................................................................................87

3.3.1. Các yếu tố khách quan ....................................................................................87

3.3.2. Các yếu tố chủ quan ........................................................................................89

3.4. Đánh giá thực hiện tự chủ tài chính tại Trung tâm y tế huyện Mường Ảng............93

v

3.4.1. Những kết quả đạt được ..................................................................................93

3.4.2. Hạn chế, tồn tại và nguyên nhân .....................................................................95

CHƯƠNG 4: GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG TỰ CHỦ TÀI CHÍNH TẠI

TRUNG TÂM Y TẾ HUYỆN MƯỜNG ẢNG, TỈNH ĐIỆN BIÊN ..................98

4.1. Định hướng phát triển của Sở Y tế tỉnh Điện Biên và Trung tâm y tế huyện

Mường Ảng trong thời gian tới.................................................................................98

4.1.1. Định hướng phát triển của Sở Y tế tỉnh Điện Biên.........................................98

4.1.2. Định hướng phát triển của Trung tâm y tế huyện Mường Ảng ....................100

4.2. Quan điểm và mục tiêu tự chủ tài chính tại Trung tâm y tế huyện Mường Ảng ...101

4.2.1. Quan điểm tự chủ tài chính tại Trung tâm y tế huyện Mường Ảng..................101

4.2.2. Mục tiêu tự chủ tài chính tại Trung tâm y tế huyện Mường Ảng .....................102

4.3. Giải pháp tăng cường tự chủ tài chính tại Trung tâm y tế huyện Mường Ảng....103

4.3.1. Nhóm giải pháp trực tiếp...............................................................................103

4.3.2. Nhóm giải pháp bổ trợ ..................................................................................110

4.4. Kiến nghị..........................................................................................................113

4.4.1. Kiến nghị đối với Chính phủ.........................................................................113

4.4.2. Kiến nghị đối với các Bộ, ban ngành liên quan ............................................113

4.4.3. Kiến nghị đối với tỉnh Điện Biên và huyện Mường Ảng..............................113

KẾT LUẬN............................................................................................................114

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................116

PHỤ LỤC ..............................................................................................................118

vi

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

STT Chữ viết tắt Nguyên nghĩa

1 BHXH Bảo hiểm xã hội

2 BHYT Bảo hiểm y tế

3 BNV Bộ nội vụ

4 BSCK Bác sỹ chuyên khoa

5 BTC Bộ Tài chính

6 BYT Bộ Nội vụ

7 CK Chuyên khoa

8 CNTT Công nghệ thông tin

9 CP Chính phủ

10 ĐKKV Đa khoa khu vực

11 ĐVSN Đơn vị sự nghiệp

12 HCSN Hành chính sự nghiệp

13 HĐND Hội đồng nhân dân

14 KCB Khám chữa bệnh

15 NĐ Nghị định

16 NSNN Ngân sách Nhà nước

17 QCCTNB Quy chế chi tiêu nội bộ

18 SXKD Sản xuất kinh doanh

19 TT Thông tư

20 TTB-VTYT Trang thiết bị - Vật tư y tế

21 TTg Thủ tướng

22 TTLT Thông tư liên tịch

23 TTYT Trung tâm y tế

24 TYT Trạm y tế

25 UBND Ủy ban nhân dân

26 YTDP Y tế dự phòng

27 YTTB Y tế thôn bản

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1: Đội ngũ nhân lực tại TTYT huyện Mường Ảng giai đoạn

2017 - 2019.........................................................................................36

Bảng 3.2: Số liệu về tình hình KCB tại TTYT huyện Mường Ảng giai đoạn

2017 - 2019..........................................................................................37

Bảng 3.3: Tổng hợp nguồn thu của Trung tâm y tế huyện Mường Ảng giai

đoạn 2017 - 2019.................................................................................42

Bảng 3.4: Kinh phí NSNN cấp cho TTYT huyện Mường Ảng giai đoạn

2017 - 2019..........................................................................................43

Bảng 3.5: Chi tiết nguồn thu từ hoạt động sự nghiệp của TTYT huyện

Mường Ảng giai đoạn 2017 - 2019....................................................47

Bảng 3.6: Kết quả khảo sát về việc quản lý và khai thác các nguồn tài chính

tại TTYT huyện Mường Ảng ..............................................................50

Bảng 3.7: Tổng hợp tình hình chi của TTYT huyện Mường Ảng giai đoạn

2017 - 2019..........................................................................................52

Bảng 3.8: Chi thường xuyên/tự chủ theo nhóm chi tại TTYT huyện Mường

Ảng giai đoạn 2017 - 2019.................................................................54

Bảng 3.9: Tổng hợp các khoản chi không thường xuyên/không tự chủ tại

TTYT huyện Mường Ảng giai đoạn 2017 - 2019...............................65

Bảng 3.10: Kết quả khảo sát về việc quản lý và sử dụng các nguồn tài chính

tại TTYT huyện Mường Ảng ..............................................................67

Bảng 3.11: Kết quả thu chi tài chính tại TTYT huyện Mường Ảng giai đoạn

2017 – 2019.........................................................................................70

Bảng 3.12: Điểm và hệ số xét hưởng thu nhập tăng thêm tại TTYT huyện

Mường Ảng .........................................................................................71

Bảng 3.13: Kết quả chi trả thu nhập tăng thêm tại TTYT huyện Mường Ảng

giai đoạn 2017 - 2019..........................................................................73

Bảng 3.14: Kết quả trích lập các quỹ tại TTYT huyện Mường Ảng giai đoạn

2017 - 2019..........................................................................................74

viii

Bảng 3.15: Kết quả khảo sát về việc quản lý chênh lệch thu chi tài chính tại

TTYT huyện Mường Ảng ...................................................................76

Bảng 3.16: Kết quả khảo sát về việc quản lý và sử dụng các quỹ tại TTYT

huyện Mường Ảng ..............................................................................79

Bảng 3.17: Mức độ tự chủ tài chính của TTYT huyện Mường Ảng giai đoạn

2017 - 2019..........................................................................................81

Bảng 3.18: Kết quả khảo sát về việc quản lý và sử dụng các quỹ tại TTYT

huyện Mường Ảng ..............................................................................86

Bảng 3.19: Đặc điểm đội ngũ cán bộ quản lý tài chính tại TTYT huyện

Mường Ảng.........................................................................................90

Bảng 3.20: Kết quả khảo sát mức độ hài lòng của bệnh nhân đang khám và

điều trị tại TTYT huyện Mường Ảng..................................................92

ix

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 3.1: Sơ đồ bộ máy quản lý của TTYT huyện Mường Ảng .................. 35

Hình 3.2: Cơ cấu kinh phí NSNN cấp cho TTYT huyện Mường Ảng

giai đoạn 2017 – 2019 ................................................................... 44

Hình 3.3: Mức tự đảm bảo chi phí hoạt động thường xuyên của TTYT

huyện Mường Ảng giai đoạn 2017 – 2019 ................................... 82

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn

Khi chuyển sang kinh tế thị trường, yêu cầu đổi mới một cách toàn diện, cả cơ chế

hoạt động và cả cơ chế tài chính trong đó đổi mới cơ chế tài chính, giao quyền tự chủ,

tự chịu trách nhiệm về tài chính cho đơn vị sự nghiệp y tế là nội dung trọng tâm.

Đối với các đơn vị sự nghiệp công lập nói chung và các đơn vị y tế công lập

nói riêng, quyền tự chủ trong quản lý tài chính có ý nghĩa rất quan trọng, tạo điều

kiện cho đơn vị chủ động sử dụng nguồn lực tài chính, lao động, cơ sở vật chất để

thực hiện nhiệm vụ được giao, chủ động phân bổ nguồn tài chính của đơn vị theo

nhu cầu chi tiêu đối với từng lĩnh vực, làm cho hệ thống y tế vận hành năng động,

hiệu quả hơn, huy động được nhiều nguồn lực và sử dụng nguồn lực đó hiệu quả

làm cho người dân được hưởng nhiều dịch vụ chăm sóc sức khoẻ có chất lượng,

đồng thời thu nhập của cán bộ y tế cũng tăng lên, tạo tâm lý ổn định và hài lòng đối

với cán bộ y tế.

Thực hiện tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong đó tự chủ về tài chính là tất yếu

khách quan, phù hợp xu hướng cải cách hành chính, đem lại hiệu quả đối với các cơ

sở khám, chữa bệnh công lập.

Trên địa bàn huyện Mường Ảng, có 01 đơn vị sự nghiệp công lập trong lĩnh

vực y tế đó là Trung tâm y tế (TTYT) huyện Mường Ảng. Cơ chế tài chính của

Trung tâm hiện đang được thực hiện theo Nghị định số 85/2012/NĐ-CP ngày 15

tháng 10 năm 2012 của Chính phủ về “cơ chế hoạt động, cơ chế tài chính đối với

các đơn vị sự nghiệp y tế công lập và dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh của các cơ sở

khám bệnh, chữa bệnh công lập”. Căn cứ theo nghị định này thì TTYT huyện

Mường Ảng thuộc nhóm 3: Đơn vị có nguồn thu sự nghiệp tự bảo đảm một phần

kinh phí hoạt động thường xuyên. Việc thực hiện tự chủ tài chính tại các đơn vị sự

nghiệp công lập trong lĩnh vực y tế trên địa bàn huyện Mường Ảng thời gian qua đã

giúp các đơn vị này đầu tư đổi mới trang thiết bị y tế, thu hút đội ngũ y bác sỹ có

trình độ chuyên môn cao, thu hút bệnh nhân giảm tải cho các cơ sở y tế tuyến trên

qua đó góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe cho nhân dân, đặc

biệt là bà con đồng bào các dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện.

Tuy nhiên, việc thực hiện cơ chế tự chủ tài chính tại TTYT huyện Mường Ảng

thời gian qua vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế như: trung tâm chưa khai thác tối đa các

2

nguồn thu; vẫn còn tình trạng thất thoát trong quá trình thu; cơ cấu chi hiện nay của

Trung tâm chưa hợp lý; phân phối thu nhập tăng thêm cho NLĐ chưa hợp lý; mức tự

đảm bảo chi phí hoạt động thường xuyên của Trung tâm hiện nay còn thấp và không

ổn định...

Thời gian tới, để TTYT huyện Mường Ảng tiếp tục thực hiện cơ chế tự chủ tài

chính có hiệu quả, góp phần vào chăm sóc sức khỏe cho nhân dân trên địa bàn thì

cần phải tiếp tục nghiên cứu đổi mới cơ chế chính sách, cách làm đối với việc tự chủ

tài chính tại đơn vị này.

Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn nói trên, tác giả lựa chọn đề tài “Tự chủ tài

chính tại Trung tâm y tế huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên” làm đề tài luận văn thạc

sỹ chuyên ngành Quản lý kinh tế.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Nghiên cứu tình hình thực hiện tự chủ tài chính tại TTYT huyện Mường Ảng,

tỉnh Điện Biên, từ đó tìm những nguyên nhân, yếu tố ảnh hưởng và đề ra các giải

pháp chủ yếu nhằm tăng cường tự chủ tại đơn vị này thời gian tới.

2.2. Mục tiêu cụ thể

+ Hệ thống hóa cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về tự chủ tài chính tại

các đơn vị sự nghiệp công lập lĩnh vực y tế.

+ Phân tích, đánh giá thực trạng tự chủ tài chính tại TTYT huyện Mường Ảng,

tỉnh Điện Biên.

+ Phân tích các yếu tố tác động đến tự chủ tài chính tại TTYT huyện Mường

Ảng, tỉnh Điện Biên

+ Đề xuất một số giải pháp tăng cường tự chủ tài chính tại TTYT huyện Mường

Ảng, tỉnh Điện Biên.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Công tác tự chủ tài chính tại TTYT huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên.