Triết học Mác về mối quan hệ giữa con người với tự nhiên

Trịnh Thị Nghĩa Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 91(03): 133 - 138

133

TRIẾT HỌC MÁC VỀ MỐI QUAN HỆ GIỮA CON NGƯỜI VỚI TỰ NHIÊN

Trịnh Thị Nghĩa

*

Trường Đại học Khoa học - ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT

Triết học Mác khẳng định mối quan hệ biện chứng giữa con người và giới tự nhiên. Tác giả phân

tích vai trò của tự nhiên đối với con người - xã hội cùng với sự tác động của con người lên tự

nhiên thông qua hoạt động thực tiễn của mình. C.Mác - Ph.Ăngghen đưa ra một triết lý về chinh

phục tự nhiên nhằm đảm bảo cho sự phát triển bền vững của tự nhiên và con người.

Từ khóa:

Lịch sử loài người đã cho thấy, ngay từ khi

các khoa học cơ bản sơ khai được hình thành

cũng như triết học xuất hiện thì con người đã

trở thành đối tượng nghiên cứu đặc biệt. Con

người với tất cả những lát cắt của nó dưới góc

độ của nhiều phân ngành khoa học dường như

vẫn chứa đựng nhiều bí ẩn mà nhân loại khát

khao khám phá, tìm hiểu. Tựu trung lại, các

khoa học đều gặp nhau ở một điểm, làm sao

để con người có thể hiểu về bản thân mình

ngày càng đầy đủ và sâu sắc hơn, làm sao có

thể đưa nhân loại - nói như Ph.Ăngghen - đi

từ vương quốc của tất yếu sang vương quốc

của tự do. Triết học Mác lấy con người làm

điểm xuất phát cho việc nghiên cứu và lấy sự

nghiệp giải phóng con người làm mục tiêu

cao nhất của mình. Trong hệ thống những tư

tưởng của C.Mác - Ph.Ăngghen về con người

thì tư tưởng về mối quan hệ giữa con người

và tự nhiên mang nhiều giá trị nhân văn sâu

sắc và ý nghĩa phương pháp luận to lớn trong

thời đại ngày nay.*

Con người - tự nhiên là vấn đề muôn thuở của

triết học. Ngay từ khi triết học ra đời thì mối

tương quan giữa con người với phần còn lại

của thế giới trên cả hai phương diện, vai trò

của tự nhiên đối với con người và thái độ của

con người với tự nhiên đều được triết học

quan tâm giải quyết ở các mức độ khác nhau.

Do hạn chế bởi điều kiện lịch sử nhất định mà

các nhà triết học trước Mác chưa thấy được

mối quan hệ biện chứng giữa con người với

tự nhiên, đặc biệt chưa thấy được vai trò chủ

thể của con người trong hoạt động thực tiễn.

Sự ra đời của triết học Mác với một thế giới

*

Tel: 0915 300512

quan khoa học và phương pháp luận biện

chứng đã luận giải một cách đúng đắn về con

người và lịch sử xã hội. Dựa trên những thành

tựu của khoa học tự nhiên ở thế kỷ XIX,

C.Mác - Ph.Ăngghen đã chứng minh sự hình

thành và tiến triển của thế giới vật chất,

những mắt xích gắn kết các sự vật với nhau.

Nếu so với lịch sử hình thành của trái đất mất

hàng triệu triệu năm, thì lịch sử của xã hội

loài người thực ra còn rất mới mẻ. Nhưng kể

từ khi con người xuất hiện, các nhà kinh điển

của triết học Mác đã khẳng định, con người là

sản phẩm tiến hóa cao nhất của giới tự nhiên.

Bản thân giới tự nhiên - con người và xã hội

đều thống nhất với nhau ở tính vật chất và sự

phát triển không ngừng của nó trong lịch sử.

Trong "Hệ tư tưởng Đức", C.Mác -

Ph.Ăngghen đã viết: “Có thể chia lịch sử ra

thành lịch sử tự nhiên và lịch sử nhân loại.

Tuy nhiên, hai mặt đó không tách rời nhau.

Chừng nào mà loài người còn tồn tại thì lịch

sử của họ và lịch sử tự nhiên quy định lẫn

nhau” [2,10].

Trong tác phẩm “Bản thảo kinh tế triết học

1844”, C.Mác đã phân tích vai trò, tầm quan

trọng của tự nhiên đối với cuộc sống của con

người. Ông viết: “Thứ nhất, giới tự nhiên là

tư liệu sinh sống trực tiếp đối với con nguời,

và thứ hai, giới tự nhiên là vật liệu, đối tượng

và công cụ của hoạt động sinh sống của con

người” [1,135]. Điều đó tức là con người

sống dựa vào giới tự nhiên, giới tự nhiên cung

cấp cho con người cả phương tiện lao động

lẫn đối tượng tác động để đáp ứng nhu cầu

sinh tồn của con người. Tư tưởng mang tính

đột phá trong triết học Mác ở góc độ này, đó

là C.Mác đã khẳng định giới tự nhiên là thân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn