Triết học Mác-Lênin với việc xác định con đường và động lực đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam hiện nay

Häc viÖn chÝnh trÞ – hµnh chÝnh quèc gia Hå chÝ minh

B¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi nghiªn cøu

khoa häc cÊp bé N¨m 2007

M∙ sè: b. 07 – 16

TriÕt häc M¸c – Lªnin víi viÖc

x¸c ®Þnh con ®−êng vµ ®éng

lùc ®i lªn chñ nghÜa x· héi

ë ViÖt Nam hiÖn nay

Chñ nhiÖm ®Ò tµi : pGS. TS. NguyÔn thÕ kiÖt

Th− ký ®Ò tµi : ths. ThiÒu quang ®ång

C¬ quan chñ tr× : ViÖn TriÕt häc

6882

30/5/2008

Hµ Néi - 2007

1

Danh s¸ch céng t¸c viªn tham gia ®Ò tµi

Häc viÖn chÝnh trÞ – hµnh chÝnh quèc gia Hå chÝ minh

B¶n tæng hîp kÕt qu¶ nghiªn cøu

§Ò tµi khoa häc cÊp bé N¨m 2007

M∙ sè: b. 07 – 16

TriÕt häc M¸c – Lªnin víi viÖc x¸c ®Þnh con

®−êng vµ ®éng lùc ®i lªn chñ nghÜa x· héi

ë ViÖt Nam hiÖn nay

Chñ nhiÖm ®Ò tµi : pGS. TS. NguyÔn thÕ kiÖt

Th− ký ®Ò tµi : ths. ThiÒu quang ®ång

C¬ quan chñ tr× : ViÖn TriÕt häc

Hµ Néi 2007

2

Danh s¸ch céng t¸c viªn

TS. Hoµng Anh HV B¸o chÝ Tuyªn truyÒn

PGS. TS L−¬ng Gia Ban Tr−êng §H Th−¬ng m¹i

TS. Ph¹m Th¸i B×nh HV C¶nh s¸t nh©n d©n

GS. TS NguyÔn Träng ChuÈn ViÖn KHXH VN

ThS. §Æng Quang §Þnh ViÖn TriÕt häc - HV

PGS.TS NguyÔn TÜnh Gia ViÖn TriÕt häc - HV

ThS. §µo H÷u H¶i ViÖn TriÕt häc - HV

PGS.TS NguyÔn Hïng HËu ViÖn TriÕt häc - HV

PGS. TS Mai Trung HËu HVCTQG HCM

PTS. NguyÔn Minh Hoµn ViÖn TriÕt häc - HV

ThS. Phïng Thu HiÒn Vô QL§T - HV

NCS. NguyÔn ChÝ HiÕu ViÖn TriÕt häc

ThS. Vò Thanh H−¬ng ViÖn TriÕt häc - HV

ThS. Ph¹m Anh Hïng ViÖn TriÕt häc - HV

PGS. TS. NguyÔn ChÝ Mú Ban Tuyªn gi¸o TU HN

PGS. TS NguyÔn ThÞ Nga ViÖn TriÕt häc - HV

ThS. Ph¹m ViÕt L−îng HV An ninh nh©n d©n

PGS.TS TrÇn V¨n Phßng ViÖn TriÕt häc - HV

ThS. TrÇn ViÕt Qu©n HV ChÝnh trÞ khu vùc III

GS. TS Ph¹m Ngäc Quang HVCTQG HCM

PGS. TS TrÇn Thµnh ViÖn TriÕt häc - HV

ThS. §µo ThÞ Minh Th¶o Tr−êng §H H¶i Phßng

GS. TS TrÇn Phóc Th¨ng ViÖn TriÕt häc - HV

3

Môc lôc Trang

PhÇn më ®Çu 1

Ch−¬ng I TriÕt häc M¸c – Lªnin – C¬ së lý luËn cña viÖc

x¸c ®Þnh con ®−êng vµ ®éng lùc lªn CNXH ë ViÖt

Nam.

9

1.1 TriÕt häc M¸c – Lªnin, vai trß cña nã trong ®êi sèng x·

héi.

9

1.1.1 Chøc n¨ng thÕ giíi quan, ph−¬ng ph¸p luËn cña triÕt häc 9

1.1.2 TriÕt häc M¸c – Lªnin lµ thÕ giíi quan, ph−¬ng ph¸p

luËn khoa häc hoµn bÞ nhÊt

12

1.1.3 Vai trß cña triÕt häc M¸c – Lªnin trong ®êi sèng x∙ héi 16

1.1.4 Nh÷ng gi¸ trÞ bÒn v÷ng cña triÕt häc M¸c – Lªnin 21

1.2 TriÕt häc M¸c – Lªnin víi tÝnh c¸ch lµ thÕ giíi quan,

ph−¬ng ph¸p luËn cho viÖc x¸c ®Þnh con ®−êng vµ ®éng

lùc trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë ViÖt Nam.

26

1.2.1 VÒ b¶n chÊt cña CNXH 26

1.2.2 TriÕt häc M¸c – Lªnin víi tÝnh tÊt yÕu lªn CNXH ë ViÖt

Nam

29

1.2.3 TriÕt häc M¸c – Lªnin víi tÝnh c¸ch lµ thÕ giíi quan,

ph−¬ng ph¸p luËn cho viÖc x¸c ®Þnh con ®−êng lªn

CNXH ë ViÖt Nam

31

1.2.4 TriÕt häc M¸c – Lªnin víi tÝnh c¸ch lµ thÕ giíi quan,

ph−¬ng ph¸p luËn cho viÖc x¸c ®Þnh ®éng lùc trong thêi

kú qu¸ ®é lªn CNXH ë ViÖt Nam

38

Ch−¬ng II VËn dông, ph¸t triÓn triÕt häc M¸c – Lªnin

trong viÖc x¸c ®Þnh con ®−êng vµ ®éng lùc lªn

CNXH ë ViÖt Nam – Thùc tr¹ng vµ nh÷ng vÊn ®Ò

®Æt ra.

43

4

2.1 Thùc tr¹ng vµ vËn dông ph¸t triÓn triÕt häc M¸c – Lªnin

trong viÖc x¸c ®Þnh con ®−êng lªn CNXH ë ViÖt Nam.

43

2.1.1 Häc thyÕt h×nh th¸i kinh tÕ – x∙ héi víi viÖc x¸c ®Þnh con

®−êng lªn CNXH ë ViÖt Nam.

43

2.1.2 Quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t

triÓn cña lùc l−îng s¶n xuÊt víi viÖc x¸c ®Þnh con ®−êng

lªn CNXH ë ViÖt Nam.

49

2.1.3 Quan hÖ gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ víi viÖc ®æi míi kinh tÕ

vµ chÝnh trÞ ë ViÖt Nam hiÖn nay

54

2.1.4 TriÕt häc M¸c – Lªnin víi viÖc x©y dùng nÒn v¨n ho¸

míi, con ng−êi míi ë ViÖt Nam

61

2.1.5 Quan ®iÓm triÕt häc m¸cxÝt vÒ b¶n chÊt cña nhµ n−íc víi

viÖc x©y dùng nhµ n−íc ph¸p quyÒn XHCN ë ViÖt Nam

hiÖn nay.

67

2.2 Thùc tr¹ng vËn dông vµ ph¸t triÓn triÕt häc M¸c –

Lªnin trong viÖc x¸c ®Þnh ®éng lùc cña thêi kú qu¸ ®é

lªn CNXH ë ViÖt Nam

74

2.2.1 TriÕt häc M¸c – Lªnin vÒ ®Êu tranh giai cÊp víi viÖc ®Êu

tranh giai cÊp ë ViÖt Nam hiÖn nay.

74

2.2.2 TriÕt häc M¸c – Lªnin víi viÖc x©y dùng nÒn d©n chñ

XHCN, thùc hiÖn ®oµn kÕt d©n téc ë ViÖt Nam hiÖn nay

80

2.2.3 TriÕt häc M¸c – Lªnin vÒ nhu cÇu, lîi Ých vµ viÖc x¸c

®Þnh ®éng lùc lªn CNXH ë ViÖt Nam

86

2.2.4 PhÐp biÖn chøng duy vËt víi tÝnh c¸ch lµ ph−¬ng ph¸p

luËn cho viÖc x¸c ®Þnh ®éng lùc lªn CNXH ë ViÖt Nam.

92

2.2.5 Quan ®iÓm triÕt häc m¸cxÝt vÒ tha hãa víi viÖc kh¾c phôc

sù tha hãa trong c«ng cuéc ®æi míi hiÖn nay ë ViÖt Nam

98

2.3 Mét sè vÊn ®Ò ®Æt ra trong viÖc vËn dông, ph¸t triÓn

triÕt häc M¸c – Lªnin vµo viÖc x¸c ®Þnh con ®−êng vµ

®éng lùc lªn CNXH ë ViÖt Nam hiÖn nay.

109

2.3.1 Nh÷ng h¹n chÕ yÕu kÐm vÒ tr×nh ®é t− duy lý luËn chÝnh

trÞ cña c¸n bé l∙nh ®¹o qu¶n lý ë n−íc ta hiÖn nay

109

5

2.3.2 Mét sè vÊn ®Ò gi¸o dôc lý luËn M¸c – Lªnin nãi chung,

triÕt häc M¸c – Lªnin nãi riªng ë c¸c tr−êng ®¹i häc hiÖn

nay

113

2.3.3 Nh÷ng m©u thuÉn n¶y sinh trong qóa tr×nh nhËn thøc vµ

vËn dông triÕt häc M¸c – Lªnin vÒ con ®−êng vµ ®éng lùc

lªn CNXH ë ViÖt Nam hiÖn nay

123

Ch−¬ng III C¸c quan ®iÓm ®Þnh h−íng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p

chñ yÕu nh»m ph¸t huy vai trß triÕt häc M¸c –

Lªnin trong viÖc x¸c ®Þnh con ®−êng vµ ®éng

lùc lªn CNXH ë ViÖt Nam hiÖn nay

130

3.1 C¸c quan ®iÓm ®Þnh h−íng trong viÖc ph¸t huy vai trß

triÕt häc M¸c – Lªnin trong viÖc x¸c ®Þnh con ®−êng vµ

®éng lùc lªn CNXH ë ViÖt Nam hiÖn nay

130

3.1.1 §¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn trong

viÖc nhËn thøc, bæ sung ph¸t triÓn vµ gi¸o dôc triÕt häc

M¸c – Lªnin

130

3.1.2 B¶o ®¶m sù thèng nhÊt gi÷a tÝnh c¸ch m¹ng vµ tÝnh khoa

häc trong viÖc nhËn thøc, bæ sung, ph¸t triÓn vµ gi¸o dôc

triÕt häc M¸c – Lªnin

134

3.2 Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu ph¸t huy vai trß triÕt

häc M¸c – Lªnin trong viÖc x¸c ®Þnh con ®−êng

vµ ®éng lùc lªn CNXH ë ViÖt Nam hiÖn nay

138

3.2.1 N©ng cao nhËn thøc, bæ sung vµ ph¸t triÓn triÕt häc M¸c

– Lªnin nh»m ®¸p øng yªu cÇu cña thùc tiÔn vµ cña thêi

®¹i më réng giao l−u quèc tÕ

138

3.2.2 Gi¶ng d¹y triÕt häc víi viÖc ph¸t triÓn n¨ng lùc t− duy

biÖn chøng cho ng−êi häc ë c¸c tr−êng ®¹i häc, c¸c häc

viÖn hiÖn nay

150

3.2.3 X©y dùng vµ ph¸t huy ®éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c lý

luËn võa “hång” võa “chuyªn” ®¸p øng yªu cÇu c«ng

cuéc x©y dùng CNXH ë ViÖt Nam

158

3.2.4 N©ng cao n¨ng lùc t− duy biÖn chøng, chèng bÖnh gi¸o

®iÒu, kinh nghiÖm, chñ quan duy ý chÝ trong c¸n bé ®¶ng

viªn ë ViÖt Nam hiÖn nay

163

6

KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 172

1 KÕt luËn 172

2 KiÕn nghÞ 174

7

C¸c ch÷ viÕt t¾t trong ®Ò tµi

* * *

Chñ nghÜa x· héi CNXH

Chñ nghÜa t− b¶n CNTB

ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi NEP

H×nh th¸i kinh tÕ x· héi HTKT-XH

Kinh tÕ thÞ tr−êng KTTT

Ph−¬ng thøc s¶n xuÊt PTSX

Quan hÖ s¶n xuÊt QHSX

T− liÖu s¶n xuÊt TLSX

X· héi chñ nghÜa XHCN

8

Më ®Çu

1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi.

§æi míi lµ vÊn ®Ò sèng cßn, ®©y lµ qu¸ tr×nh c¶i biÕn c¸ch m¹ng mµ

chñ thÓ cña nã ph¶i thay ®æi chÝnh b¶n th©n m×nh. Ph¶i thay ®æi nh÷ng lùc c¶n

trong x· héi vµ trong chÝnh b¶n th©n con ng−êi. §æi míi t− duy triÕt häc lµ c¬

së ®Ó ®æi míi t− duy, ®Æc biÖt lµ triÕt häc M¸c- Lªnin. TÇm quan träng cña

triÕt häc m¸c xÝt ®èi víi ®æi míi t− duy lµ ë chç, nã võa cã tÝnh bao qu¸t, võa

cã tÝnh thùc tiÔn. Nã cã tÝnh bao qu¸t bëi lÏ sø mÖnh cña nã lµ gi¶i ®¸p nh÷ng

vÊn ®Ò chung nhÊt vÒ thÕ giíi quan, ph−¬ng ph¸p luËn lµm c¬ së cho t− duy

khoa häc. Nã cã tÝnh thùc tiÔn v× sø mÖnh cña nã kh«ng chØ gi¶i thÝch thÕ giíi

mµ cßn lµ c¶i t¹o thÕ giíi. ë ®©y, viÖc nhËn thøc mét c¸ch s©u s¾c c¸c nguyªn

lý cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin nãi chung, triÕt häc M¸c-Lªnin nãi riªng, ®ång

thêi bæ sung ph¸t triÓn triÕt häc g¾n víi thùc tiÔn vµ thêi ®¹i cã mét ý nghÜa

quan träng vµ cÊp b¸ch. Nã gióp chóng ta ph−¬ng h−íng vµ c¸ch tiÕp cËn

®óng ®¾n vÒ mÆt nhËn thøc, khiÕn chóng ta b¾t tay vµo viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng

vÊn ®Ò cô thÓ trong ®êi sèng x· héi.

Trong qu¸ tr×nh ®æi míi víi viÖc ph¸t huy tinh thÇn s¸ng t¹o, d¸m nghÜ

d¸m lµm, toµn ®¶ng toµn d©n ta ®· ®¹t nh÷ng thµnh tùu to lín vµ cã ý nghÜa

lÞch sö(1)(1). Nh÷ng thµnh tùu ®ã chøng tá "®−êng lèi ®æi míi cña §¶ng ta lµ

®óng ®¾n, s¸ng t¹o, phï hîp víi thùc tiÔn ViÖt Nam . NhËn thøc vÒ CNXH vµ

con ®−êng ®i lªn CNXH ngµy cµng s¸ng tá h¬n, hÖ thèng quan ®iÓm lý luËn

vÒ c«ng cuéc ®æi míi, vÒ x· héi x· héi chñ nghÜa vµ con ®−êng ®i lªn CNXH

ë ViÖt Nam ®· h×nh thµnh trªn nh÷ng nÐt c¬ b¶n(2).

Tuy nhiªn, ph¶i th¼ng th¾n thõa nhËn r»ng cho ®Õn nay c«ng t¸c lý luËn

cña chóng ta vÉn ch−a ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña thùc tiÔn , cßn vÊp ph¶i

nhiÒu khã kh¨n vµ cßn nhiÒu h¹n chÕ. Trªn mét lo¹t vÊn ®Ò quan träng cña

c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa, ®ang tån t¹i nh÷ng quan ®iÓm kh¸c nhau, cã khi

(1) (2) Xem §¶ng céng s¶n ViÖt Nam v¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø X.CTGT.H.2006 trang 67;68

9

tr¸i ng−îc nhau khiÕn cho nhiÒu chñ tr−¬ng thiÕu døt kho¸t, hµnh ®éng thiÕu

nhÊt trÝ, quyÕt t©m thiÕu c¬ së . Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do

nhiÒu vÊn ®Ò ch−a ®−îc lµm s¸ng tá vÒ mÆt lý luËn. Nh÷ng h¹n chÕ trªn ®· c¶n

trë tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña con ng−êi trong nghiªn cøu, vËn dông vµ ph¸t

triÓn lý luËn M¸c- Lªnin nãi chung, triÕt häc M¸c -Lªnin nãi riªng. §æi míi

ngµy nay chÝnh lµ tõng b−íc kh¾c phôc h¹n chÕ vµ kh«ng ngõng bæ sung, ph¸t

triÓn lý luËn (trong ®ã cã lý luËn triÕt häc), ®¸p øng yªu cÇu cña c«ng cuéc ®æi

míi ë ViÖt Nam, g¾n lý luËn víi thùc tiÔn. V× thÕ, viÖc nghiªn cøu, ®¸nh gi¸

vai trß cña triÕt häc M¸c- Lªnin trong viÖc x¸c ®Þnh con ®−êng vµ ®éng lùc ®i

lªn CNXH ë ViÖt Nam , tõ ®ã ®−a ra nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ph¸t huy

triÕt häc M¸c - Lªnin trong vÊn ®Ò nµy lµ cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch.

2. T×nh h×nh nghiªn cøu ®Ò tµi.

ë ngoµi n−íc, nh÷ng cuéc héi nghÞ, héi th¶o quèc tÕ víi chñ ®Ò vÒ chñ

nghÜa M¸c vµ chñ nghÜa x· héi liªn tiÕp ®−îc tæ chøc ë nhiÒu n¬i trªn hÇu

kh¾p c¸c ch©u lôc, nhÊt lµ ch©u ¸, ch©u ¢u vµ ch©u Mü nh−: Héi nghÞ "Chñ

nghÜa M¸c bªn thÒm thÕ kû XXI" t¹i Elgerbua (§øc), th¸ng 3- 1999; Héi th¶o

quèc tÕ " Chñ nghÜa x· héi: hiÖn thùc vµ ph¸t triÓn" tõ 11 ®Õn 14-11-2001 t¹i

B¾c Kinh; cuéc gÆp gì t¹i Mªhic« th¸ng 3-2003, cã ®¹i biÓu cña trªn 60 §¶ng

Céng s¶n vµ c«ng nh©n trªn thÕ giíi tham dù....

Thùc tiÔn c«ng cuéc "c¶i c¸ch, më cöa" cña Trung Quèc vµ "®æi míi"

cña ViÖt Nam lµ ®éng lùc to lín vµ m¹nh mÏ nhÊt ®èi víi viÖc nghiªn cøu lý

luËn vÒ CNXH vµ con ®−êng ®éng lùc ®i lªn CNXH ë mçi n−íc. Gãp phÇn

quan träng vµo qu¸ tr×nh nghiªn cøu nµy lµ c¸c cuéc héi th¶o quèc tÕ ViÖt

Nam -Trung Quèc t¹i Hµ Néi vµ B¾c Kinh dµnh cho c¸c chñ ®Ò vÒ "c¸i phæ

biÕn vµ c¸i ®Æc thï cña chñ nghÜa x· héi"; vÒ "chñ nghÜa x· héi vµ kinh tÕ thÞ

tr−êng"; vÒ "x©y dùng ®¶ng cÇm quyÒn" ... qua kinh nghiÖm x©y dùng "chñ

nghÜa x· héi ®Æc s¾c Trung Quèc" cña §¶ng Céng s¶n Trung Quèc vµ kinh

nghiÖm c«ng cuéc qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t− b¶n chñ

nghÜa" cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam.

10

ë n−íc ta, theo tinh thÇn "®æi míi t− duy lý luËn" viÖc nghiªn cøu

chñ nghÜa M¸c-Lªnin vµ nh÷ng vÊn ®Ò con ®−êng vµ ®éng lùc cña chñ

nghÜa x· héi ®−îc ®Èy m¹nh, víi kh¸ nhiÒu c«ng tr×nh ®−îc c«ng bè, nhiÒu

cuéc héi th¶o quèc gia, quèc tÕ ®−îc tæ chøc. §¸ng chó ý lµ c¸c ch−¬ng

tr×nh khoa häc cÊp Nhµ n−íc: KX.01: "nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ chñ nghÜa

x· héi vµ con ®−êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam ", giai ®o¹n 1996-

2000... Ch−¬ng tr×nh khoa häc cÊp nhµ n−íc KX.08: "Nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ

yÕu , nh÷ng xu thÕ lín cña thÕ giíi trong hai thËp niªn ®Çu thÕ kû XXI".

C¸c cuéc héi th¶o lín:

"Chñ nghÜa M¸c-Lªnin vµ thêi ®¹i ngµy nay"; "VËn dông nghÞ quyÕt ®¹i

héi X vµo nghiªn cøu gi¸o dôc lý luËn chÝnh trÞ ë Häc viÖn CTQG Hå ChÝ

Minh"; "50 n¨m nghiªn cøu vµ gi¶ng d¹y triÕt häc ë Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia

Hå ChÝ Minh"...

VÒ vai trß cña triÕt häc M¸c-Lªnin ®èi víi viÖc x©y dùng CNXH, con

®−êng vµ ®éng lùc lªn CNXH ë ViÖt Nam, cã nhiÒu c«ng tr×nh ®Ò cËp, cô thÓ lµ:

a. Trªn b×nh diÖn chung, nhiÒu t¸c gi¶ ®i s©u nghiªn cøu vÒ vai trß

cña triÕt häc trong thêi ®¹i ngµy nay, ch¼ng h¹n: TriÕt häc víi sù nghiÖp ®æi

míi (Ph¹m Thµnh - Lª H÷u TÇng, Hå V¨n Th«ng, 1990); Nöa thÕ kû nghiªn

cøu vµ gi¶ng d¹y triÕt häc ë ViÖt Nam, do tËp thÓ ViÖn TriÕt häc cña ViÖn

Khoa häc x· héi ViÖt Nam do GS.TS NguyÔn Träng ChuÈn chñ biªn

(2001). Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn ®Æt ra tõ c¸c v¨n kiÖn §¹i héi IX cña §¶ng,

Trung t©m khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n quèc gia do GS.TS NguyÔn Träng

ChuÈn - PGS.TS §Æng H÷u Toµn ®ång chñ biªn, 2002. TriÕt häc víi cuéc

sèng (2004), do TS. NguyÔn Ngäc Thu, TS. Bïi B¸ Linh, TS. Lª Thanh Sinh

®ång chñ biªn. Nh×n l¹i qu¸ tr×nh ®æi míi t− duy lý luËn cña §¶ng 1986-

2005 (T.1, T.2) do PGS.TS T« Huy Røa - GS.TS Hoµng ChÝ B¶o, PGS.TS

TrÇn Kh¾c ViÖt, PGS.TS Lª Ngäc Tßng ®ång chñ biªn (2005). TriÕt häc víi

®æi míi vµ ®æi míi nghiªn cøu gi¶ng d¹y triÕt häc (2007) do PGS.TS TrÇn

Thµnh chñ biªn...

11

Mét sè bµi viÕt trªn c¸c t¹p chÝ: NguyÔn Ngäc Long, TriÕt häc M¸c￾Lªnin vÒ viÖc nhËn thøc x· héi trong thÕ giíi ngµy nµy. T¹p chÝ Céng s¶n,

1998. Quang CËn, Con ®−êng ®i lªn CNXH ë n−íc ta, mÊy vÊn ®Ò c¬ b¶n,

T¹p chÝ Céng s¶n, 2006. NguyÔn Duy Quý, TriÕt häc víi viÖc x¸c ®Þnh b¶n

chÊt cña toµn cÇu ho¸, T¹p chÝ TriÕt häc, 9/2006, Søc sèng triÕt häc M¸c

trong x· héi hiÖn ®¹i, NguyÔn ThÕ NghÜa, T¹p chÝ TriÕt häc, 2007...

Trong c¸c c«ng tr×nh trªn, c¸c t¸c gi¶ ®· ph©n tÝch vai trß thÕ giíi quan,

ph−¬ng ph¸p luËn cña triÕt häc, tÇm quan träng cña nã trong c«ng cuéc ®æi míi

hiÖn nay, yªu cÇu ®æi míi, bæ sung ph¸t triÓn triÕt häc M¸c - Lªnin hiÖn nay.

b. Mét sè c«ng tr×nh ®i vµo t×m hiÓu triÕt häc M¸c - Lªnin. VÝ dô:

- T×m hiÓu chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng (NguyÔn Duy Th«ng - Lª H÷u

TÇng - NguyÔn V¨n NghÜa), Nxb KHXH, H, 1979.

- T×m hiÓu CNDV lÞch sö, TrÇn Nh©m chñ biªn, Nxb KHXH, H, 1980.

- Chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng lý luËn vµ vËn dông, Nxb S¸ch gi¸o

khoa M¸c - Lªnin, H, 1985.

C¸c t¸c gi¶ ®i s©u ph©n tÝch nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n, nh÷ng kh¸i

niÖm, ph¹m trï, nguyªn lý, quy luËt cña triÕt häc M¸c - Lªnin, tõ ®ã liªn hÖ

thùc tÕ x©y dùng CNXH ë ViÖt Nam.

c. Mét sè c«ng tr×nh ®i vµo nghiªn cøu nh÷ng lÜnh vùc cô thÓ

- Lª H÷u NghÜa, Kh¾c phôc chñ nghÜa chñ quan duy ý chÝ - yÕu tè quan

träng cho thµnh c«ng cña sù nghiÖp ®æi míi, TriÕt häc, 1994.

- TrÇn Phóc Th¨ng (chñ biªn), Mèi quan hÖ gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn

tróc th−îng tÇng chÝnh trÞ trong thêi kú ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu

thµnh phÇn ë ViÖt Nam, Nxb Lao ®éng, Hµ Néi, 1996.

- TriÕt häc M¸c - Lªnin víi viÖc nhËn thøc x· héi trong thÕ giíi ngµy

nay. NguyÔn Ngäc Long, T¹p chÝ Céng sn¶, 1998.

- NguyÔn ThÕ KiÖt, VÊn ®Ò giai cÊp vµ ®Êu tranh giai cÊp ë ViÖt Nam

hiÖn nay, T¹p chÝ Céng s¶n, 2002.

12

- NguyÔn §øc B×nh, TiÕp tôc mét c¸ch kiªn ®Þnh vµ s¸ng t¹o con ®−êng

XHCN, T¹p chÝ Céng s¶n, 2004.

- NhÞ Lª, Nghiªn cøu lý luËn g¾n víi tæng kÕt thùc tiÔn nh»m ph¸t triÓn

lý luËn x©y dùng CNXH, T¹p chÝ Céng s¶n,2 005.

- TrÇn H÷u TiÕn, Gi÷ v÷ng ®Þnh h−íng XHCN trong c«ng cuéc ®æi míi,

T¹p chÝ Céng s¶n, 2006.

- Hoµng ChÝ B¶o, Chñ nghÜa M¸c - Lªnin nh÷ng vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu

hiÖn nay, T¹p chÝ Céng s¶n, 2006.

- Ph¹m Ngäc Quang, BiÖn chøng x· héi vµ c«ng cuéc ®æi míi ë n−íc ta

hiÖn nay, T¹p chÝ TriÕt häc, 2006.

- NguyÔn Quèc PhÈm, C¸ch m¹ng Th¸ng M−êi Nga vµ c«ng cuéc ®æi

míi ë ViÖt Nam, T¹p chÝ Lý luËn chÝnh trÞ, 11/2007.

- NguyÔn §¨ng Thµnh, Tõ thùc tÕ c«ng nh©n thµnh phè Hå ChÝ Minh

suy nghÜ vÒ x©y dùng giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam, T¹p chÝ Lý luËn chÝnh trÞ,

sè 12-2007.

ë ®©y c¸c t¸c gi¶ ®· vËn dông lý luËn chñ nghÜa M¸c - Lªnin nãi

chung, triÕt häc M¸c - Lªnin nãi riªng trong viÖc lµm s¸ng tá nh÷ng vÊn ®Ò

®Æt ra trong qu¸ tr×nh x©y dùng CNXH nh− vÊn ®Ò ®Êu tranh giai cÊp, quan hÖ

giai cÊp d©n téc, vÊn ®Ò con ®−êng lªn CNXH, ®Þnh h−íng XHCN, x©y dùng

nhµ n−íc ph¸p quyÒn XHCN, quan hÖ gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ, ®æi míi kinh

tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ.

d. Mét sè luËn v¨n, luËn ¸n ®i s©u ph©n tÝch lý gi¶i nh÷ng vÊn ®Ò triÕt

häc M¸c - Lªnin trong c«ng cuéc ®æi míi hiÖn nay. Bïi ChÝ Kiªn, Quy luËt vµ

sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l−îng s¶n

xuÊt trong ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h−íng

XHCN ë L©m §ång, LuËn ¸n tiÕn sÜ triÕt häc, 1996.

NguyÔn V¨n Vinh, Ph¸t triÓn thÕ giíi quan duy vËt biÖn chøng cho sÜ

quan qu©n ®éi nh©n d©n ViÖt Nam hiÖn nay, 2001. Vai trß ®Þnh h−íng x· héi

chñ nghÜa cña Nhµ n−íc ®èi víi sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay cña

13

Lª ThÞ Hång, LuËn ¸n tiÕn sÜ triÕt häc, 2001. VËn dông quan hÖ gi÷a c¬ së h¹

tÇng vµ kiÕn tróc th−îng tÇng ®Ó x©y dùng Nhµ n−íc ph¸p quyÒn x· héi chñ

nghÜa ë ViÖt Nam cña NguyÔn H÷u ChiÕn, LuËn ¸n tiÕn sÜ triÕt häc, 2003...

Nh×n tæng qu¸t, nh÷ng c«ng tr×nh, nh÷ng ®¸nh gi¸ cña c¸c t¸c gi¶,

nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn cã gi¸ trÞ khoa häc vµ ý nghÜa thùc tiÔn nhÊt ®Þnh.

Nh÷ng kÕt qu¶ trªn, ë nh÷ng ph−¬ng diÖn kh¸c nhau, møc ®é kh¸c nhau ®Òu

cã nh÷ng ®ãng gãp nhÊt ®Þnh cho viÖc lµm râ b¶n chÊt c¸ch m¹ng vµ khoa

häc, còng nh− nghiªn cøu vµ bæ sung ph¸t triÓn triÕt häc M¸c - Lªnin vµ ph¸t

huy vai trß triÕt häc M¸c - Lªnin ®¸p øng tèt yªu cÇu x©y dùng CNXH ë ViÖt

Nam trong thêi ®¹i ngµy nay. §©y lµ nh÷ng tµi liÖu v« cïng quý b¸u bæ Ých

cho tiÕn tr×nh nghiªn cøu vµ thùc hiÖn ®Ò tµi nµy.

Tuy nhiªn, do tÝnh phøc t¹p, phong phó cña vÊn ®Ò, cho ®Õn nay, ch−a cã

®Ò tµi nµo ®i s©u nghiªn cøu, ph©n tÝch mét c¸ch hÖ thèng "TriÕt häc M¸c - Lªnin

víi viÖc x¸c ®Þnh con ®−êng vµ ®éng lùc lªn CNXH ë ViÖt Nam hiÖn nay".

3. Môc ®Ých, nhiÖm vô vµ ph¹m vi nghiªn cøu ®Ò tµi.

a. Môc ®Ých nghiªn cøu

B−íc ®Çu ®¸nh gi¸ vai trß triÕt häc M¸c - Lªnin trong viÖc x¸c ®Þnh con

®−êng vµ ®éng lùc lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam thêi gian qua (1986 ®Õn

nay), trªn c¬ së ®ã, ®−a ra nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ph¸t huy vai trß cña

triÕt häc M¸c - Lªnin trong vÊn ®Ò nµy hiÖn nay.

b. Néi dung nghiªn cøu

- B−íc ®Çu ®¸nh gi¸ vai trß triÕt häc M¸c - Lªnin, c¬ së lý luËn cña viÖc

x¸c ®Þnh con ®−êng vµ ®éng lùc lªn CNXH ë ViÖt Nam.

- B−íc ®Çu ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng viÖc vËn dông, ph¸t triÓn triÕt häc M¸c -

Lªnin ®èi víi viÖc x¸c ®Þnh con ®−êng vµ ®éng lùc lªn CNXH ë ViÖt Nam

thêi gian qua, vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra hiÖn nay.

- §−a ra c¸c quan ®iÓm mang tÝnh ®Þnh h−íng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p chñ

yÕu nh»m ph¸t huy vai trß triÕt häc M¸c - Lªnin trong viÖc x¸c ®Þnh con

®−êng vµ ®éng lùc lªn CNXH ë ViÖt Nam hiÖn nay.

14

c. Ph¹m vi nghiªn cøu

ViÖc nghiªn cøu vai trß còng nh− ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng viÖc vËn dông,

ph¸t triÓn triÕt häc M¸c - Lªnin ®èi víi viÖc x¸c ®Þnh con ®−êng vµ ®éng lùc

lªn CNXH ViÖt Nam thêi gian qua (tõ 1986 ®Õn nay) lµ vÊn ®Ò khoa häc lín,

phøc t¹p vµ cßn nhiÒu vÊn ®Ò ®Æt ra ph¶i tiÕp tôc nghiªn cøu lµm s¸ng tá thªm.

ë ®©y, ®ßi hái ph¶i cã nhiÒu thêi gian vµ sù nç lùc lín, sù phèi hîp cña nhiÒu

nhµ khoa häc ë nhiÒu c¬ quan lý luËn còng nh− nhiÒu ®Þa ph−¬ng trong n−íc.

Do khu«n khæ h¹n hÑp vÒ thêi gian (1 n¨m) vµ vÒ kinh phÝ mét ®Ò tµi cÊp bé,

nªn ch−a cho phÐp triÓn khai nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy ë nhiÒu ph−¬ng diÖn vµ

trªn quy m« lín. ë ®©y, ®Ò tµi chØ ®i s©u mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n sau:

- B−íc ®Çu ®¸nh gi¸ vai trß triÕt häc M¸c Lªnin víi t− c¸ch lµ thÕ giíi

quan, ph−¬ng ph¸p luËn cho viÖc x¸c ®Þnh con ®−êng vµ ®éng lùc lªn CNXH

ë ViÖt Nam.

- Trong viÖc kh¶o s¸t thùc tr¹ng vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra, c¸i khã ®èi víi

®Ò tµi lµ x¸c ®Þnh vÊn ®Ò nµo thuéc "con ®−êng", vÊn ®Ò nµo thuéc "®éng lùc"

lªn CNXH. §©y lµ hai vÊn ®Ò liªn quan nhau, xen kÏ nhau, v× thÕ trong ®Ò tµi

chØ ®i s©u ®¸nh gi¸ nh÷ng néi dung chñ yÕu næi tréi g¾n vÊn ®Ò "con ®−êng",

hoÆc g¾n vÊn ®Ò "®éng lùc".

- Trong khoa häc triÕt häc M¸c - Lªnin gåm nh÷ng m«n häc: Mü häc

M¸c - Lªnin, §¹o ®øc häc M¸c - Lªnin... ë ®©y ®Ò tµi chñ yÕu giíi h¹n ë

CNDVBC vµ CNDVLS ®Ó nghiªn cøu.

4. C¬ së lý luËn vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu.

- §Ò tµi vËn dông tæng hîp lý luËn vµ ph−¬ng ph¸p luËn cña chñ nghÜa

M¸c - Lªnin vµ t− t−ëng Hå ChÝ Minh, c¸c quan ®iÓm ®óng ®¾n cña §¶ng.

- §Ò tµi cßn vËn dông ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc, chñ yÕu lµ

lÞch sö vµ l«gÝc, ph©n tÝch tæng hîp, quy n¹p, diÔn dÞch, ®iÒu tra x· héi häc.

(§Ò tµi cã sö dông phÇn ®iÒu tra vµ kÕt qu¶ ®iÒu tra tËp trung hai ®èi

t−îng ng−êi häc: Häc viªn ë Häc viÖn ChÝnh trÞ - Hµnh chÝnh quèc gia Hå ChÝ

Minh, vµ sinh viªn mét sè tr−êng ®¹i häc ë Hµ Néi vµ mét sè ®Þa ph−¬ng

kh¸c. Sö dông kÕt qu¶ ®Ó ph©n tÝch vÊn ®Ò gi¶ng d¹y triÕt häc M¸c - Lªnin ë