Thư viện tri thức trực tuyến
Kho tài liệu với 50,000+ tài liệu học thuật
© 2023 Siêu thị PDF - Kho tài liệu học thuật hàng đầu Việt Nam
Trạng thái thanh khoản và hiệu quả hoạt động tại các ngân hàng thương mại Việt Nam: Luận án tiến sĩ tài chính ngân hàng / Nguyễn Phúc Quý Thạnh ; Lê Đình Hạc, Lê Thẩm Dương người hướng dẫn khoa học
Nội dung xem thử
Mô tả chi tiết
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
-------------------------------
NGUYỄN PHÚC QUÝ THẠNH
TRẠNG THÁI THANH KHOẢN VÀ HIỆU QUẢ HOẠT
ĐỘNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI VIỆT NAM
LUẬN ÁN TIẾN SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
-------------------------------
NGUYỄN PHÚC QUÝ THẠNH
TRẠNG THÁI THANH KHOẢN VÀ HIỆU QUẢ HOẠT
ĐỘNG TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI VIỆT NAM
LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Chuyên ngành : Tài chính – Ngân hàng
Mã số : 9.34.02.01
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học : TS. LÊ ĐÌNH HẠC
: TS. LÊ THẨM DƢƠNG
TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2020
i
TÓM TẮT
Luận án “TRẠNG THÁI THANH KHOẢN VÀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG TẠI CÁC
NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI VIỆT NAM” đƣợc thực hiện nhằm mục tiêu xác định
sự tác động của trạng thái thanh khoản đến hiệu quả hoạt động và mối quan hệ giữa
trạng thái thanh khoản và hiệu quả hoạt động tại các NHTM Việt Nam. Nghiên cứu
đƣợc tiến hành trong giai đoạn 2007-2017 với các phƣơng pháp nghiên cứu đƣợc tiến
hành từng bƣớc nhƣ sau: (i)Đo lƣờng hiệu quả hoạt động của các NHTM Việt Nam
thông qua phƣơng pháp phi tham số bao dữ liệu (DEA).(ii) Xác định và đánh giá các
nhân tố tác động đến hiệu quả hoạt động động của các NHTM Việt Nam thông qua
phân tích hồi quy Tobit với sự hỗ trợ của phần mềm Stata(iii) Xác định sự tác động
qua lại giữa trạng thái thanh khoản và hiệu quả hoạt động nhằm phân tích mối quan hệ
giữa trạng thái thanh khoản và hiệu quả hoạt động của các NHTM Việt Nam bằng
phƣơng pháp ƣớc lƣợng D-GMM cho dữ liệu bảng không cân bằng.
Từ kết quả nghiên cứu luận án đã có một số đóng góp mới về mặt học thuật và lý luận
nhƣ sau: Một là,luận án đã đo lƣờng đƣợc hiệu quả hoạt động của các NHTM Việt
Nam giao đoạn 2007 -2017 thông qua phƣơng pháp phi tham số bao dữ liệu (DEA).
Với cách tiếp cận trung gian tài chính với 03 đầu vào (chi phí nhân viên (I1), tài sản cố
định (I2), tiền gửi KH (I3)) và 02 đầu ra (thu nhập từ lãi (O1) và thu nhập ngoài lãi
(O2)) để phân tích hiệu quả kỹ thuật. Kết quả nghiên cứu cho thấy hiệu quả hoạt động
của các NHTM Việt Nam trong giai đoạn 2007-2017 chỉ đạt 86%; Hai là, luận án phân
tích đƣợc các nhân tố tác động đến hiệu quả hoạt động của NHTM Việt Nam thông
qua mô hình hồi quy Tobit với biến phụ thuộc là hiệu quả kỹ thuật đƣợc đo lƣờng theo
DEA với dữ liệu thời gian cập nhật gần với hiện tại. Các nhân tố về quy mô ngân
hàng, cơ cấu vốn, trạng thái thanh khoản, tỷ trọng tín dụng và quy mô tiền gửi có tác
động đến hiệu quả ngân hàng; Ba là, luận án đã xác định đƣợc mối quan hệ giữa trạng
thái thanh khoản và hiệu quả hoạt động thông qua mô hình D-GMM với dữ liệu bảng
động với kết quả có tồn tại mối quan hệ giữa trạng thái thanh khoản và hiệu quả hoạt
động của các NHTM Việt Nam giai đoạn 2007-2017; Bốn là, nghiên cứu cũng đã chỉ
ra thực trạng về bức tranh trạng thái thanh khoản và hiệu quả hoạt động của các
NHTM trong thời gian nghiên cứu đồng thời luận án cũng đề xuất các khuyến nghị với
các nhà quản lý các NHTM nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các NHTM Việt
ii
Nam trên cơ sở kết quả nghiên cứu mối quan hệ giữa trạng thái thanh khoản và hiệu
quả hoạt động của các NHTM Việt Nam.
Từ khoá: trạng thái thanh khoản, hiệu quả hoạt động ngân hàng, mối quan hệ giữa
trạng thái thanh khoản và hiệu quả hoạt động ngân hàng.
iii
ABSTRACT
The thesis "LIQUIDITY POSITON AND OPERATIONAL EFFICIENCY OF
VIETNAMESE COMMERCIAL BANKS" is aimed at determining the impact of
liquidity position on operational efficiency and the relationship between them at
Vietnamese commercial banks. The study was conducted in the period 2007-2017 with
the research methods conducted step by step as follows: (i) the method of
measurement of non-parametric Data Envelope Analysic (DEA) through intermediate
approach and model of DEA technically efficiency by the support of DEA Solver
software to measure operational efficiency of Vietnamese commercial banks; (ii)Tobit
regression analysis with the support of Stata software to analyze the factors affecting
the operational efficiency of Vietnamese commercial banks; (iii) determine the
relationship between liquidity position and operational efficiency of Vietnamese
commercial banks by D-GMM estimation method.
From research results. The thesis has made some new academic and theoretical
contributions as follows:Firstly, the thesis has measured the operational efficiency of
Vietnamese commercial banks in the 2007-2017 period through the non-parametric
method of data envelope (DEA). With financial intermediation approach with 03
inputs (staff cost (I1), fixed assets (I2), customer deposits (I3)) and 02 outputs (interest
income (O1) and non-interest income (O2) for technical efficiency analysis. The
research results show that the operational efficiency of Vietnamese commercial banks
in the 2007-2017 period was only 86%; Second, the thesis analyzes the factors
affecting the operational efficiency of Vietnam commercial banks through the Tobit
regression model with the dependent variable being technical efficiency measured in
DEA with updated data. Factors of bank size, capital structure, liquidity position,
credit ratio and deposit size have an impact on bank efficiency; Thirdly, the thesis has
determined the relationship between liquidity status and operational efficiency through
D-GMM model and dynamic table data with the results that exist the relationship
between liquidity position and operational efficiency of Vietnamese commercial banks
in the 2007-2017 period; Fourthly, the study also pointed out the status of the picture
of liquidity póition and operational efficiency of commercial banks during the study
period and the thesis also proposed recommendations to the managers of commercial
banks to improve the performance of Vietnamese commercial banks base on the
iv
research results - the relationship between liquidity position and operational efficiency
of Vietnamese commercial banks.
Keywword: liquidity position, operational efficiency, the relationship between
liquidity position and operational efficiency.
v
LỜI CAM ĐOAN
Tác giả luận án có lời cam đoan về công trình khoa học này của mình, cụ thể:
Tôi tên là: Nguyễn Phúc Quý Thạnh
Sinh ngày 20 tháng 03 năm 1987 – Tại Bình Phƣớc
Quê quán : Quảng Nam
Hiện đang công tác tại: Trƣờng đại học Ngân hàng TPHCM
Là nghiên cứu sinh khóa XIX của Trƣờng đại học Ngân hàng TPHCM. Cam đoan đề
tài: “TRẠNG THÁI THANH KHOẢN VÀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG TẠI CÁC
NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI VIỆT NAM”
Mã số: 9.34.02.01
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Lê Đình Hạc và TS. Lê Thẩm Dƣơng
Luận án đƣợc thực hiện tại Trƣờng đại học Ngân hàng TPHCM
Luận án chƣa từng trình nộp để lấy học vị tiến sĩ tại một trƣờng đại học bất kỳ. Luận
án là công trình nghiên cứu riêng của tôi, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó
không có nội dung đã đƣợc công bố trƣớc đây hoặc các nội dung do ngƣời khác thực
hiện ngoại trừ những trích dẫn đƣợc dẫn nguồn trong luận án.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan của tôi.
Ngoài ra để hoàn thiện luận án tôi đã nhận đƣợc sự hƣớng dẫn giúp đỡ quý báu của
nhiều cá nhân và tập thể. Tôi xin cảm ơn tập thể giảng viên trƣờng ĐH Ngân hàng
TP.HCM đã giảng dạy và cung cấp cho tôi những kiến thức chuyên sâu về lĩnh vực
kinh tế. Đặc biệt, tôi xin cảm ơn ngƣời hƣớng dẫn khoa học TS. Lê Đình Hạc và TS.
Lê Thẩm Dƣơng đã hết sức nhiệt tình, sâu sát trong quá trình tôi thực hiện luận án này.
TPHCM, ngày tháng năm 2020
Nguyễn Phúc Quý Thạnh
vi
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt Nghĩa tiếng nƣớc ngoài Nghĩa Tiếng Việt
ROE Return On Equity Tỷ số lợi nhuận ròng trên
vốn chủ sở hữu
ROA Return On Assets Tỷ số lợi nhuận ròng trên
tài sản
ROS Return On Sale Tỷ suất sinh lời trên doanh
thu thuần
C/I Costs Ratio Hệ số chi phí
SFA Stochastic Frontier Approach Phƣơng pháp biên ngẫu
nhiên
TFA Thick Frontier Approach Phƣơng pháp phân tích
TFA
DFA Distribution Free Approach Phƣơng pháp phân tích
DFA
DEA Data Envelopment Analysis Phƣơng pháp phân tích
bao dữ liệu
FDH Free Disposal Hull Phƣơng pháp xử lý yếu tố
tự do FDH
TE Technically Efficiency Hiệu quả kỹ thuật
AE Allocative Efficiency Hiệu quả phân bổ
CE Cost Efficiency Hiệu quả chi phí
SE Scale Efficiency Hiệu quả quy mô
PPF Production Possibility Frontier Đƣờng giới hạn khả năng
sản xuất
DMUs Decision Making Units Các đơn vị ra quyết định
CCR Charnes, Cooper and Rhodes Mô hình CCR
BCC Banker, Charnes and Cooper Mô hình BCC
SBM Slack – based measures model Mô hình SBM
CRS Constant returns to scale Hiệu quả không đổi theo
vii
quy mô
VRS Variable Returns to Scale Hiệu quả thay đổi tùy
thuộc vào quy mô
PTE Pure Technical Efficiency Hiệu quả kỹ thuật thuần
RE Revenue efficiency Hiệu quả doanh thu
SPE Standard profit efficiency Hiệu quả lợi nhuận tiêu
chuẩn
APE Alternative profit efficiency Hiệu quả lợi nhuận tùy
chọn
NPLs Non – Performing Loans Nợ xấu
GMM General Method of Moments Phƣơng pháp hồi quy mô
– men tổng quát
Tobit Phƣơng pháp hồi quy
kiểm duyệt
OLS Ordinary Least Square Phƣơng pháp bình phƣơng
nhỏ nhất
2SLS 2 Stage Least Square Phƣơng pháp hồi quy hai
giai đoạn
PVAR Panel Vector Autoregression Mô hình tự hồi quy véc tơ
dữ liệu bảng
NLP Net Liquidity Position Trạng thái thanh khoản
ròng
NHTM Ngân hàng thƣơng mại
TT Thông tƣ
TTTK Trạng thái thanh khoản
HQHĐ Hiệu quả hoạt động
ALCO Asset – Liability Committee Hội đồng quản lý tài sản
nợ -có
NH Ngân hàng
viii
DANH MỤC BẢNG
STT Thứ tự bảng Tên
bảng
Trang
1 Bảng 1.1 Ƣớc lƣợng trạng thái thanh khoản ròng của ngân
hàng
16
2 Bảng 2.1 Tổng hợp các nghiên cứu về đo lƣờng hiệu quả
ngân hàng
39
3 Bảng 2.2 Tổng hợp các nghiên cứu về các nhân tố tác
động đến HQHĐ NH
42
4 Bảng 3.1 Mô tả chi tiết các biến trong mô hình hồi quy
Tobit
60
5 Bảng 3.2 Các ngân hàng thƣơng mại (DMUs) trong mẫu
nghiên cứu
66
6 Bảng 3.3 Số lƣợng các ngân hàng trong mẫu nghiên cứu
giai đoạn 2007-2017
67
7 Bảng 4.1 Bốn nhóm Ngân hàng thƣơng mại Việt Nam 72
8 Bảng 4.2 Thực trạng hệ thống NHTM Việt Nam năm
2017
73
9 Bảng 4.3 Tổng hợp chỉ số thanh khoản nhanh của hệ
thống các NHTM Việt Nam giai đoạn 2007 -
2017
83
10 Bảng 4.4 Thống kê mô tả các biến trong mô hình phân
tích nhân tố tác động
86
11 Bảng 4.5 Xem xét tính tƣơng quan giữa các biến độc lập 87
12 Bảng 4.6 Kết quả phân tích hồi quy với biến phụ thuộc là
DEA_TE
87
13 Bảng 4.7 Thống kê mô tả các biến trong ƣớc lƣợng DGMM
89
14 Bảng 4.8 Kết quả ƣớc lƣợng bằng D-GMM lDEA_TE 90
15 Bảng 4.9 Kết quả ƣớc lƣợng bằng phƣơng pháp D –
GMM lLATA
91
ix
DANH MỤC HÌNH
STT Thứ tự hình Tên biểu đồ Trang
1 Hình 1.1 Mô hình quản trị thanh khoản 13
2 Hình 1.2 Hiệu quả kỹ thuật và hiệu quả phân bổ 20
3 Hình 1.3 Lợi thế quy mô và đƣờng cong chi phí 22
4 Hình 1.4 Hiệu quả kỹ thuật thuần và hiệu quả quy mô 22
5 Hình 3.1 Mô hình theo ba cách tiếp cận 55
6 Hình 3.2 Hiệu quả kỹ thuật theo định hƣớng đầu vào 56
7 Hình 3.3 Hiệu quả kỹ thuật theo định hƣớng đầu ra 57
8 Hình 4.1 Top 10 NHTM có VCSH lớn nhất 75
9 Hình 4.2 Top 10 NHTM có tổng tài sản lớn nhất 76
10 Hình 5.1 Vốn điều lệ của các NHTM Việt Nam đến
31/12/2017
97
x
MỤC LỤC
Lời cam đoan
Danh mục các chữ viết tắt i
Danh mục các bảng biểu, hình vẽ biểu đồ iii
MỤC LỤC .....................................................................................................................X
I/ PHẦN MỞ ĐẦU.........................................................................................................1
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI............................................................................1
2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU VÀ CÂU HỎI NGHIÊN CỨU.................................3
3. ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU..............................4
4. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................................5
5. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN.........................................................5
6. KHUNG NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN ÁN..............................................................7
.........................................................................................................................................7
.........................................................................................................................................7
7. BỐ CỤC CỦA LUẬN ÁN.........................................................................................8
II/ NỘI DUNG................................................................................................................9
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ MỐI QUAN HỆ GIỮA TRẠNG THÁI
THANH KHOẢN VÀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG NGÂN HÀNG..........................9
1.1. TỔNG QUAN VỀ TRẠNG THÁI THANH KHOẢN CỦA CÁC NHTM........9
1.1.1. Thanh khoản ngân hàng .....................................................................................9
xi
1.1.2 Trạng thái thanh khoản .....................................................................................10
1.1.3 Các phƣơng pháp đo lƣờng trạng thái thanh khoản .....................................11
1.1.3.1. Phƣơng pháp cung cầu thanh khoản .............................................................11
1.1.3.2 Phƣơng pháp chỉ số thanh khoản ...................................................................14
1.1.3.3 Phƣơng pháp tiếp cận nguồn vốn và sử dụng vốn.........................................16
1.1.4 Các nguyên tắc của Basel về quản lý thanh khoản trong ngân hàng ............17
1.2. HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG VÀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG NGÂN HÀNG...19
1.2.1 Hiệu quả hoạt động ............................................................................................19
1.2.1.1 Khái niệm.......................................................................................................19
1.2.1.2 Nguồn gốc hình thành các loại hình hiệu quả hoạt động...............................20
1.2.2 Hiệu quả hoạt động ngân hàng..........................................................................23
1.2.2.1 Cách tiếp cận phi cấu trúc (the nonstructural approach) ...............................24
1.2.2.2 Cách tiếp cận cấu trúc (the structural approach) ...........................................25
- Cách tiếp cận tham số (Parametric Frontier Approach) ......................................27
- Cách tiếp cận phi tham số (Non – Parametric Approach) ...................................28
1.3 LÝ THUYẾT NỀN TẢNG....................................................................................29
1.3.1 Lý thuyết các bên liên quan (Stakeholders Theory) ......................................29
1.3.2 Lý thuyết ƣa thích tiền mặt (Liquidity Preference theory - LPT).................30
1.3.3 Lý thuyết khả năng chuyển đổi thanh khoản (The Shiftability Theory of
Liquidity)......................................................................................................................30
1.3.4 Lý thuyết thanh khoản động lực .......................................................................31
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ............................................................................................32
2.1 CÁC NGHIÊN CỨU VỀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG NGÂN HÀNG..............33
2.1.1 Các nghiên cứu về hiệu quả hoạt động ngân hàng ở các nƣớc trên thế giới 33
xii
2.1.2 Các nghiên cứu về hiệu quả hoạt động ngân hàng ở Việt Nam. ...................37
2.2 ĐÁNH GIÁ CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN CÁC
NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG NGÂN HÀNG............39
TÁC GIẢ/ NHÓM TÁC GIẢ .....................................................................................42
PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..............................................................................42
BIẾN PHỤ THUỘC ....................................................................................................42
BIẾN ĐỘC LẬP ..........................................................................................................42
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..................................................................................42
2.3. ĐÁNH GIÁ CÁC NGHIÊN CỨU VỀ MỐI QUAN HỆ GIỮA TRẠNG THÁI
THANH KHOẢN VÀ HIỆU QUẢ NGÂN HÀNG...................................................44
2.4 NHỮNG NHẬN ĐỊNH TỪ LƢỢC KHẢO CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN
CỨU TRƢỚC ..............................................................................................................46
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ............................................................................................49
CHƢƠNG 3. MÔ HÌNH VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU MỐI QUAN HỆ
GIỮA TRẠNG THÁI THANH KHOẢN VÀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG NGÂN
HÀNG ...........................................................................................................................50
3.1 MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ĐO
LƢỜNG HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG NGÂN HÀNG ...............................................50
3.1.1. Mô hình nền (model background) ...................................................................50
3.1.2. Mô hình đo lƣờng hiệu quả bao dữ liệu – DEA.............................................52
3.1.2.1. Nhóm mô hình DEA không phân bổ (Non – allocation DEA models).......54
3.1.2.2 Nhóm mô hình phân bổ (allocation DEA models)........................................58
xiii
3.1.3 Chỉ định mô hình và lựa chọn yếu tố đầu vào đầu ra .....................................58
3.2 PHƢƠNG PHÁP VÀ MÔ HÌNH PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG
ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI. .....59
3.2.1. Chỉ định mô hình và phân tích các nhân tố tác động đến hiệu quả hoạt động
ngân hàng .....................................................................................................................59
3.3. MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU NHẰM
PHÂN TÍCH MỐI QUAN HỆ GIỮA TRẠNG THÁI THANH KHOẢN VÀ
HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG NGÂN HÀNG ...............................................................63
3.4 DỮ LIỆU NGHIÊN CỨU ....................................................................................64
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ............................................................................................68
CHƢƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..................................................................69
4.1 TỔNG QUAN HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI VIỆT NAM,
THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ THANH KHOẢN TẠI CÁC NHTM VIỆT NAM. .69
4.1.1 Tổng quan hệ thống ngân hàng thƣơng mại Việt Nam...................................69
4.1.1.1 Thực trạng vốn chủ sở hữu của hệ thống các NHTM Việt Nam...................75
4.1.1.2 Thực trạng tổng tài sản của hệ thống các NHTM Việt Nam.........................76
4.1.1.3 Thực trạng chỉ số ROE và ROA của hệ thống các NHTM Việt Nam...........77
4.1.2 Thực trạng trạng thái thanh khoản tại các NHTM Việt Nam .......................77
4.1.2.1 Khung pháp lý về quản lý thanh khoản tại các NHTM .................................77
4.1.2.2 Sơ lƣợc về tình hình thanh khoản của các NHTM giai đoạn 2007-2017 ......79
4.1.2.3 Chỉ số thanh khoản nhanh..............................................................................81
4.2 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU HIỆU QUẢ NGÂN HÀNG.....................................85
4.3 KẾT QUẢ PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN HIỆU QUẢ
HOẠT ĐỘNG TẠI CÁC NHMTM VIỆT NAM......................................................86