Tổng hợp thuốc thử dùng trong phân tích các hợp chất thiol

193

TỔNG HỢP THUỐC THỬ DÙNG TRONG PHÂN TÍCH

CÁC HỢP CHẤT THIOL

Trần Thị Thu Thủy

1*, Ngô Ngọc Thắng1

, Trần Quốc Toàn1

, Nguyễn Quyết Chiến

1

, Phan Đại Lâm2

1Viện Hóa học, Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam

2Cục Kỹ thuật, Binh chủng Hóa học

Đến Tòa soạn 14-10-2011

Abstract

Ellman’s test is an effective method for the determination of free thiols, and is applied in many fields. However, a

few reagents are used for this test. In this report, we discuss a reliable route to synthesize an Ellman’s reagent reported

by Veskler which is very usefull but commercially not available.

Keywords: Ellman’s reagent, thiols, disulfite.

1. GIỚI THIỆU

Thuốc thử Ellman (5,5'-dithiobis-(2-nitrobenzoic

acid), gọi tắt là DTNB) được sử dụng để xác định

các thiol tự do trong một mẫu bằng phương pháp so

màu [1]. Phương pháp này được ứng dụng trong

nhiều lĩnh vực như công nghiệp, nông nghiệp, y tế,

môi trường cũng như trong nghiên cứu khoa học.

Nguyên lý của phương pháp này dựa trên phản

ứng của thiol RSH với thuốc thử DTNB, chia cắt

liên kết disulfit, tạo ra axit 2-nitro-5-thiobenzoic

(NTB). Trong môi trường kiềm, NTB phân ly thành

dianion NTB2- có màu vàng.

Nồng độ của chất phân tích được xác định dựa

trên nồng độ của NTB2-

, được xác định bằng quang

phổ hấp thụ tại bước sóng 412 nm với hệ số hấp thụ

14150 M-1cm-1

.

Ngoài DTNB, một số các chất khác như 2,2’- và

4,4-dipyridyl disulfit cũng được sử dụng [2]. Tuy

nhiên, các chất màu trên có hạn chế là hệ số hấp thụ

thấp, không vượt quá 20800 M-1cm-1 có màu nhạt.

Do đó, phép đo kém về độ nhạy và khó bằng mắt

thường.

Để khắc phục các nhược điểm trên, Veskler và

cộng sự đã nghiên cứu và tổng hợp ra hợp chất màu

azo có cấu trúc như sau [3]:

Chất màu này tan tốt trong nước và các dung

môi hữu cơ phân cực. Dung dịch của hợp chất này

có cực đại hấp thụ ở 515-535 nm, với hệ số hấp thụ

cao (70000 M-1cm-1), sản phẩn tạo ra có cực đại hấp

thụ ở 580-595 nm (35500 M-1cm-1), 600 nm (34500

M

-1cm-1). Do đó, độ nhạy của phương pháp tăng, dễ

dàng thực hiện được bằng mắt thường.

Thuốc thử mới này đã được ứng dụng trong

phương pháp nhận biết nhanh các chất độc thần kinh

dựa trên sự ức chế men axetylcholinesterase (AChE)

[4], là enzym xúc tác cho sự thủy phân chất dẫn

truyền thần kinh axetylcholine tạo ra thiocholine.

Chất màu azo (1) không có bán trên thị trường

và chỉ có một tài liệu tham khảo của Veksler liên

quan tới hợp chất này. Do đó, chúng tôi đề ra mục

tiêu nghiên cứu và xây dựng qui trình tổng hợp hợp

TẠP CHÍ HÓA HỌC T. 50(2) 193-195 THÁNG 4 NĂM 2012