Tổng hợp một số dẫn suất của nomilin phân lập từ hạt cam sành(citrus nobilis lour.)

139

T¹p chÝ Hãa häc, T. 45 (6A), Tr. 139 - 145, 2007

Tæng hîp mét sè dÉn xuÊt cña nomilin ph©n lËp tõ h¹t

Cam sµnh (Citrus nobilis Lour.)

§Õn Tßa so¹n 15-11-2007

Bïi Kim Anh, D¬ng Anh TuÊn

ViÖn Hãa Häc, ViÖn Khoa häc v' C«ng nghÖ ViÖt Nam

Summary

Nomilin, limonin are A-,D-seco limonoids, derived from the Citrus nobilis seeds. Previously, we

reported the reduction of limonin with NaBH4 as well as some new derivatives of it[1]. Herein we

report the synthesis of some new derivatives of nomilin, which would be desired to have bioactivity

against insect.

I - M
U

Nomilin, limonin thuéc nhãm c¸c hîp chÊt

limonoit cã vÞ ®¾ng, chiÕm chñ yÕu trong h¹t

c¸c lo$i cam, chanh, hä (Rutaceae). ViÖc chiÕt

xuÊt, ph©n lËp v$ x¸c ®Þnh cÊu tróc cña nomilin,

limonin cïng mét sè thö nghiÖm ban ®Çu vÒ

ho¹t tÝnh g©y ng¸n ¨n cña nã ®; ®<îc c«ng bè

trong mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu tr<íc ®©y [2,

3]. C¸c nghiªn cøu n$y cho thÊy ho¹t tÝnh cña

nomilin cao gÊp 2 lÇn ho¹t tÝnh g©y ng¸n ¨n cña

limonin, h¬n n÷a, h$m l<îng cña nomilin chiÕm

tíi 0,046%, do vËy, chóng t«i ®; tiÕn h$nh tæng

hîp mét v$i dÉn xuÊt cña nomilin nh»m môc

®Ých t×m kiÕm c¸c chÊt cã ho¹t tÝnh cao. B$i b¸o

n$y th«ng b¸o vÒ viÖc tæng hîp mét v$i dÉn xuÊt

cña nomilin cho mét sè kÕt qu¶ thó vÞ.

II - thùc nghiÖm

C¸c dung m«i ®<îc cÊt l¹i v$ l$m khan tr<íc

khi dïng; c¸c hãa chÊt dïng cho ph¶n øng ®<îc

mua cña h;ng Aldrich. §iÓm nãng ch¶y ®o trªn

m¸y BOTIUS (Heiztisch Mikroskop) cña §øc; phæ

hång ngo¹i biÕn ®æi Furier ®o trªn m¸y IMPACT

410 cña h;ng NICOLET (Mü), phæ 1

H-NMR (500

MHz) v$ 13C-NMR (125 MHz) ®<îc ghi trªn m¸y

Bruker AVANCE t¹i ViÖn Hãa häc, ViÖn Khoa

häc v$ C«ng nghÖ ViÖt Nam.

Nguyªn liÖu ®Çu dïng cho ph¶n øng l$ nomilin

®<îc chóng t«i chiÕt t¸ch tõ h¹t cam s$nh ViÖt nam

v$ ®<îc kh¼ng ®Þnh cÊu tróc b»ng c¸c th«ng sè vËt

lý còng nh< c¸c lo¹i phæ 1

H-NMR v$ 13C-NMR

mét chiÒu v$ 2 chiÒu.

1. Khö ho¸ nomilin víi NaBH4/MeOH

(xem s¬ ®å 1)

Ho$ tan 180 mg (0,35 mmol) nomilin trong 6

ml CH2Cl2, khuÊy v$ l$m l¹nh b»ng ®¸ muèi ®Õn -

5°C. Cho tõ tõ dung dÞch NaBH4 (15 mg trong 5 ml

MeOH) v$o v$ gi÷ ph¶n øng ë nhiÖt ®é <- 5°C.

Ph¶n øng ®<îc khuÊy v$ gi÷ ë nhiÖt ®é n$y cho tíi

khi nomilin bÞ khö ho$n to$n (kho¶ng 30 phót).

Khi ph¶n øng kÕt thóc, hçn hîp ph¶n øng ®<îc

trung ho$ b»ng dung dÞch axit axetic 5%, chiÕt hçn

hîp cña ph¶n øng b»ng CH2Cl2 (8 mlx3). Gép c¸c

phÇn dÞch chiÕt CH2Cl2 v$ röa víi n<íc cÊt (2x10

ml); pha h÷u c¬ ®<îc t¸ch ra v$ l$m khan víi

Na2SO4 khan. CÊt lo¹i dung m«i d<íi ¸p suÊt gi¶m

thu ®<îc hçn hîp l$ chÊt r¾n. Tinh chÕ trªn cét

silica gel víi hÖ dung m«i CH2Cl2/MeOH (98 : 2),

thu ®<îc 115 mg chÊt 2 (hiÖu suÊt 63%) v$ 25 mg

chÊt 3 (hiÖu suÊt 13,8%).

- ChÊt 2 (nomilol): Tinh thÓ h×nh kim, ®nc.236-

239o

C

IR (KBr); (cm-1): 3383; 2963; 1739; 1689;

1400; 1223; 1018; 872.