Tổng hợp một số chất lai triterpenoid-triazol-AZT

T Ạ P C H Í H Ó A H Ọ C T . 5 2 (6 A ) 200-203 T H Á N G 12 N Ă M 2 0 1 4

TỒNG HỢP MỘT só HỢP CHẤT LAI TR1TERPEN01D-TRIAZ0L-AZT ■ ■ m

Đặng Thị Tuyết Anh1 Phạm Thế Chính1, Nguyễn Thị Kim Tuyết1, Nguyễn Hà Thanh2

Hoàng Thị Phương1, Trần Văn Lộc1, Lưu Văn Bôi:, Nguyễn Văn Tuyến1*

1 Viện Hóa học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam

2Trường Đại học Khoa học Tự nhiên - Đ H Quốc gia Hà Nội

Đen Tòa soạn 20-10-2014; Chấp nhận đăng 22-12-2014

Abstract

In this paper, we report the synthesis of triterpenoids-AZT hybrid by click reaction, via triazole linkages. This

conjugation via a triazole could offer a new direaction for modification of anti-cancer triterpenoids.

Keywords. Synthesis, Click reaction, Triterpenoid, AZT, Hybrid.

l.M Ở ĐẦU

Các dẫn xuất pentacyclic triterpenoid như axit

betulinic và ursolic (2) ... có mặt trong nhiều loài

thực vật bậc cao và có hoạt tính sinh học quý như

Đã có nhiều nghiên cứu chuyển hóa pentacyclic

triterpenoid thành các xuất mới có hoạt tính sinh học

mạnh nhờ chuyển hóa nhóm chức axit ở cacbon số

28 và nhóm OH ở vị trí C-3 [2-3] tạo thành các hợp

chất mới có cấu trúc và hoạt tính lý thú. Gần đây

xuất hiện một số công trình nghiên cứu tổng hợp và

đánh giá hoạt tính chống ung thư và H IV của các

hợp chất có mạch nhánh 1,2,3-triazole của axit

betulinic [7-8], oleanoic[ll-12] và ursolic[13]. Đặc

biệt là các hợp chất liên hợp của axit betulinic với

A Z T qua cầu triazole [8-13] thể hiện hoạt tính chống

H IV mạnh. Tiếp tục hướng nghiên cứu về tổng hợp

các hợp chât cỏ câu trúc lai giữa hai thành phân

mang hoạt tính. Công trình này tập ừung tổng hợp

một số hạp chất có cấu trúc lai của triterpenoid và

thuốc A Z T điều ứị H IV nhàm tìm kiếm các cấu trúc

mới có hoạt tính sinh học lý thú.

2. T H ự C N G H IỆM

Phổ cộng hường từ proton 'H-NMR (500 MHz)

và cacbon nC-NMR (125 M Hz) được đo trên máy

chống ung thư, chống H IV [1-2]. Trong đó, axit

betulinic (1) có hoạt tính gây độc nhiều loại tế bào

ung thư nhờ ức chế quá trình sinh tổng hợp protein

p53 [3],

2

cộng hường từ hạt nhân Avance 500 (Bruker, C H LB

Đức). Phổ IR được đo trên máy Impact 410-Nicolet

và phổ MS được đo trên máy Hewlett Packard Mass

Specừometer 5989 M S. Tất cả các thiết bị ừên là

của Viện Hoá học - Viện Hàn lâm Khoa học và

Công nghệ Việt Nam

2.1. Tổng họp các hợp chất triterpenoid 4

Dung dịch của hợp chất 3a (1000 mg, 2,04

mmol) trong 20 ml axeton được làm lạnh về 0 °c

nhỏ từ từ C r0 3 (316 mg, 8,00 mmol) trong axit

H2 SO4 . Hôn hợp phản ứng được khuâỵ và đưa vê

nhiệt độ phòng trong khoảng 24h. Kêt thúc phản

ứng, hỗn hợp được cô đuổi dung môi ở áp suât thâp

thu được hỗn hợp chất rắn. Hỗn hợp chất rắn được

hòa tan vào nước sau đó chiết ba lần bằng dung môi

EtOAc. Dịch hữu cơ được rửa nhiều lần bằng dung

dịch N aH C03 5%, tiếp theo rửa nhiều lần bằng nước

cuối cùng làm khan bang Na2SC>4. Dung môi hữu cơ

được loại bỏ ở áp suất thấp thu được sản phâm thô,

sản phẩm thô được làm sạch trên cột sắc ký silica

2 0 0