Tối ưu hóa quy trình xử lý mẫu thảo dược để xác định một số kim loại nặng bằng phương pháp xử lý ướt trong hệ lò vi sóng

Phạm Thị Thu Hà và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 96(08): 75 - 79

75

TỐI ƯU HÓA QUY TRÌNH XỬ LÝ MẪU THẢO DƯỢC

ĐỂ XÁC ĐỊNH MỘT SỐ KIM LOẠI NẶNG

BẰNG PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ ƯỚT TRONG HỆ LÒ VI SÓNG

Phạm Thị Thu Hà1*, Phạm Luận

2

1

Trường Đại học Khoa học – ĐH Thái Nguyên

2

Trường Đại học Khoa học Tự nhiên - ĐH Quốc Gia Hà Nội

TÓM TẮT

Nghiên cứu này, chúng tôi tiến hành khảo sát 5 mẫu dược liệu. Mẫu đã được làm khô và nghiền

thành bột mịn. Sau đó xử lý mẫu theo phương pháp vô cơ hóa ướt bằng hỗn hợp axit (HNO3 65%

và H2O2 30%) trong hệ lò vi sóng. Qua việc khảo sát điều kiện đặt vào lò vi sóng, chúng tôi đã lựa

chọn được điều kiện phù hợp để xử lý 5 mẫu dược liệu, và tiến hành xác định Cadimi (Cd), Chì

(Pb) bằng phổ hấp thụ nguyên tử không ngọn lửa (GF-AAS). Quy trình xử lý mẫu được kiểm tra

lại bằng mẫu lặp và mẫu thêm chuẩn. Kết quả đo Cd, Pb bằng phổ hấp thụ nguyên tử không ngọn

lửa được so sánh với phương pháp ICP-MS.

Từ khóa: Thảo dược, kim loại nặng, hệ lò vi sóng, GF-AAS, phương pháp ICP-MS.

MỞ ĐẦU

*

Thuốc chữa bệnh đầu tiên của loài người là từ

cây cỏ thiên nhiên (thảo dược). Việc nghiên

cứu nâng cao chất lượng thuốc và tạo nguồn

nguyên liệu làm thuốc là nhiệm vụ quan trọng

của nghiên cứu khoa học công nghệ y dược

góp phần tích cực vào sự nghiệp chăm sóc và

bảo vệ sức khỏe nhân dân. Nhưng cùng với sự

phát triển của khoa học kỹ thuật thì vấn đề ô

nhiễm môi trường ảnh hưởng có hại đến chất

lượng thảo dược làm thuốc cũng là vấn đề

phải kiểm tra xem xét.

Thảo dược có thể nhiễm một số kim loại nặng

từ đất, nước và không khí. Vì vậy, trong giai

đoạn phát triển mới của Ngành Dược liệu

trên thế giới nói chung và ở Việt Nam nói

riêng, chúng ta không chỉ quan tâm nghiên

cứu các chất có hoạt tính sinh học sử dụng

làm thuốc mà cần phải quan tâm nghiên cứu

và kiểm tra khống chế các chất có hại, ảnh

hưởng trực tiếp đến sức khỏe người sử dụng.

Để đảm bảo chất lượng dược liệu, dược điển

nhiều nước có quy định giới hạn cho phép đối

với kim loại nặng như BP 2001, USP 26[3,

6]. Trong dược điển Việt Nam III [1] qui định

chỉ tiêu giới hạn kim loại nặng và As đối với

phần lớn các hóa dược, nhưng chưa có quy

*

Tel: 0972 998955, Email: [email protected]

định về giới hạn kim loại nặng độc đối với thảo

dược cũng như phương pháp kiểm tra chúng.

Hội nghị các chuyên gia khu vực Đông Nam

Á về phương pháp ngoài dược điển (1995)

[4] đã xem xét và thông qua tiêu chuẩn và

phương pháp xác định chì, asen và thủy ngân

trong thảo dược và phương thuốc cổ truyền.

Gần đây ở Việt Nam, một số tác giả bước đầu

đã nghiên cứu xây dựng quy trình phân tích

một số kim loại như chì, thủy ngân, asen

trong dược liệu [2].

Xử lý mẫu thảo dược để xác định các kim loại

nặng là giai đoạn đầu tiên trong quy trình

phân tích, nhưng đóng vai trò rất quan trọng,

quyết định kết quả phân tích. Vì thế, chúng

tôi nghiên cứu để tìm ra điều kiện tối ưu cho

giai đoạn xử lý mẫu bằng hệ lò vi sóng, để

mẫu được xử lý triệt để mà không bị mất chất

phân tích hoặc nhiễm bẩn chất phân tích.

THỰC NGHIỆM VÀ PHƯƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU

Hóa chất và thiết bị nghiên cứu

+ Các dung dịch chuẩn: Cd(II), Pb(II) được

pha từ dung dịch chuẩn gốc nồng độ

1000mg/l của hãng Merck.

+ Các axit đặc HCl 36%, HNO3 65%, H2O2

30% Merck, và muối tinh khiết Mg(NO3)2

Merk.