Tối ưu hóa quy trình nhận diện dòng dưa leo toàn hoa cái bằng marker phân tử

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

BÁO CÁO TỔNG KẾT

ĐỀ TÀI KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ CẤP CƠ SỞ

TỐI ƯU HÓA QUY TRÌNH NHẬN DIỆN DÒNG DƯA LEO

TOÀN HOA CÁI BẰNG MARKER PHÂN TỬ

Mã số: T2019.05.2

Xác nhận của tổ chức chủ trì Chủ nhiệm đề tài

(ký, họ tên, đóng dấu) (ký, họ tên)

Nguyễn Thị Mỹ

TP.HCM, tháng 6 năm 2022

DANH SÁCH NHỮNG THÀNH VIÊN THAM GIA NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI VÀ

ĐƠN VỊ PHỐI HỢP CHÍNH

1. NHỮNG THÀNH VIÊN THAM GIA NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI

Họ và tên Đơn vị công tác và lĩnh vực

chuyên môn

Nội dung nghiên cứu cụ thể

được giao

Lê Thị Trúc Linh Khoa CNSH- Đại học Mở

TP. HCM

Viết đề cương + thực hiện

phần sinh học phân tử

Hồ Thị Bích Phượng Khoa CNSH- Đại học Mở

TP. HCM

Thực hiện phần sinh học phân

tử

2. ĐƠN VỊ PHỐI HỢP CHÍNH

Tên đơn vị trong và

ngoài nước

Nội dung phối hợp nghiên

cứu

Họ và tên người đại diện

đơn vị

Công ty TNHH Hạt

giống Tân Lộc Phát

Cung cấp mẫu cây dưa leo,

kiểm tra kiểu hình Vũ Quốc Trưởng

MỤC LỤC

DANH MỤC HÌNH............................................................................................................1

DANH MỤC BẢNG...........................................................................................................2

THÔNG TIN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU........................................................................3

INFORMATION ON RESEARCH RESULTS ..............................................................5

PHẦN I. PHẦN MỞ ĐẦU.................................................................................................7

1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu (trong và ngoài nước) .........................................8

1.1.1. Tổng quan về dưa leo ..........................................................................................8

Nguồn gốc .....................................................................................................................8

Tình hình sản xuất dưa leo của thế giới..................................................................8

Tình hình sản xuất dưa leo ở Việt Nam................................................................10

Phân loại dưa leo.........................................................................................................11

Giá trị dinh dưỡng .......................................................................................................15

Đặc điểm thực vật học của dưa leo .............................................................................16

Biểu hiện giới tính ở dưa leo.......................................................................................18

Các yếu tố ảnh hưởng đến sự biểu hiện giới tính ở dưa leo........................................20

1.1.2. Bộ gen của dưa leo và gen quy địng tính trạng toàn hoa cái ở dưa leo.............23

Bộ gen của dưa leo......................................................................................................23

Gen quy định tính trạng toàn hoa cái ở dưa leo ..........................................................24

1.1.3. Ứng dụng marker phân tử trong chọn giống ......................................................28

1.1.4. Hiện trạng các công trình nghiên cứu liên quan đến nhiệm vụ .............31

Các công trình ngoài nước.......................................................................................31

Các công trình trong nước .......................................................................................31

1.2. Lý do nghiên cứu và tính cấp thiết của đề tài.........................................................33

PHẦN 2. MỤC TIÊU, ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI, CÁCH TIẾP CẬN VÀ PHƯƠNG

PHÁP NGHIÊN CỨU......................................................................................................36

2.1. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................................37

2.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................................37

2.2.1. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................................37

2.2.2. Phạm vi nghiên cứu................................................................................................37

2.3. Cách tiếp cận .............................................................................................................37

2.4. Phương pháp nghiên cứu .........................................................................................37

2.4.1. Vật liệu ....................................................................................................................37

2.4.2. Phương pháp trồng, chăm sóc dưa leo, lấy mẫu lá và xác định kiểu hình .......38

Trồng dưa leo ..............................................................................................................38

Chăm sóc dưa leo ........................................................................................................38

Lấy mẫu lá dưa leo......................................................................................................39

Xác định kiểu hình dưa leo .........................................................................................40

2.4.3. Phương pháp tách chiết DNA ...............................................................................40

2.4.4. Phản ứng PCR với các marker phân tử...............................................................41

2.4.5. Điện di gel agarose .................................................................................................42

PHẦN 3. NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..................................................43

3.1. Tách chiết DNA .........................................................................................................44

3.2. Tối ưu hóa quy trình nhận diện dòng dưa leo toàn hoa cái ..................................46

3.3. Khả năng nhận diện dòng dưa leo toàn hoa cái của marker SSR18956 ở thế hệ F2

............................................................................................................................................51

PHẦN 4. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.........................................................................60

4.1. Kết luận......................................................................................................................61

4.2. Kiến nghị....................................................................................................................61

TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................................................62

1

DANH MỤC HÌNH

Hình 1. Hoa đực ở cây dưa leo ..........................................................................................17

Hình 2. Hoa cái ở cây dưa leo............................................................................................18

Hình 4. Cấu trúc locus F ....................................................................................................25

Hình 4. Vị trí lấy mẫu lá dưa leo........................................................................................39

Hình 5. Bản đồ khoảng cách liên kết gen của marker SSR18956 với locus F trên NST số 6

qua phân tích hai quần thể F2 (Win, 2015)........................................................................46

Hình 6. Kết quả điện di sản phẩm PCR của 50 mẫu dòng thuần dưa leo với hai marker

SSR13251 và SSR18956....................................................................................................47

Hình 7. Kết quả điện di sản phẩm PCR của 100 mẫu dưa leo F2 với marker SSR18956.52

2

DANH MỤC BẢNG

Bảng 1. Tổng hợp 10 nước có sản lượng dưa leo cao nhất thế giới năm 2020 ...................8

Bảng 2. Tình hình sản xuất dưa leo trên toàn thế giới trong 10 năm từ 2010 – 2020 .........9

Bảng 3. Giá trị dinh dưỡng có trong 100 g dưa leo kể cả vỏ không qua chế biến.............15

Bảng 4. Thông tin mẫu sử dụng trong nghiên cứu ............................................................37

Bảng 5. Thành phần phản ứng PCR...................................................................................41

Bảng 6. Chu trình nhiệt phản ứng PCR .............................................................................41

Bảng 7. Trình tự mồi sử dụng trong nghiên cứu................................................................42

Bảng 8. Nồng độ và độ tinh sạch của 50 mẫu dưa leo dòng thuần....................................44

Bảng 9. Nồng độ và độ tinh sạch của 100 mẫu dưa leo dòng phân ly F2..........................45

Bảng 10. Mối tương quan giữa kiểu hình thực tế với kiểu gen được xác định bằng marker

SSR18956...........................................................................................................................47

Bảng 11. Tỷ lệ nhận diện các dòng dưa leo của marker SSR18956 trên 100 mẫu dưa leo

thế hệ F2.............................................................................................................................53