Tội phạm học - khái niệm và đối tượng nghiên cứu

nghiªn cøu - trao ®æi

T¹p chÝ luËt häc sè 2/2011 27

PGS.TS. Lª ThÞ S¬n *

rong các tài liệu nghiên cứu viết về tội

phạm học của nước ngoài cũng như của

Việt Nam có nhiều định nghĩa khác nhau về

tội phạm học. Các định nghĩa này đã phản

ánh ở mức độ nhất định sự hình thành và quá

trình phát triển của tội phạm học, phản ánh

quan niệm cá nhân hoặc quan niệm của một

trường phái về tội phạm học.

Theo một số sách về tội phạm học thì

thuật ngữ tội phạm học xuất hiện vào cuối

thế kỉ XIX. Những người đầu tiên sử dụng

thuật ngữ này được kể đến là Paul Topinard

- thầy thuốc đồng thời là nhà nhân chủng học

người Pháp và Rafaele Garofalo - luật gia

người Ý. Paul Topinard lần đầu tiên dùng

thuật ngữ này để phân biệt việc nghiên cứu

các dạng cơ thể người phạm tội trong lĩnh

vực nhân chủng học với các công việc khác

về trắc nghiệm sinh học.

(1) Rafaele Garofalo

đã làm cho thuật ngữ tội phạm học được phổ

biến rộng rãi thông qua việc dùng nó đặt tên

cho tác phẩm của mình xuất bản năm 1885,

đó là “Criminologia“.(2) Thuật ngữ tội phạm

học bắt nguồn từ sự kết hợp của chữ La tinh:

“Crimen” là tội phạm và chữ Hy Lạp: “logos”

là học thuyết. Tội phạm học có nghĩa là học

thuyết về tội phạm hoặc nghiên cứu về tội

phạm.(3) Đây có thể được xem như là định

nghĩa ban đầu và trực tiếp (từ nghĩa của từ)

về tội phạm học.

Sau này, cùng với sự phát triển của tội

phạm học, khái niệm tội phạm học cũng

được phát triển và được phản ánh trong rất

nhiều các định nghĩa khác nhau bởi các nhà

tội phạm học qua các thời kì. Trong các sách

viết về tội phạm học có thể tìm thấy bốn loại

định nghĩa khác nhau về tội phạm học. Các

định nghĩa này khác nhau chủ yếu về quan

điểm thể hiện trong định nghĩa, coi tội phạm

học chỉ là ngành hay lĩnh vực kiến thức,

khoa học bình thường hay khoa học liên

ngành hoặc về đối tượng và phạm vi nghiên

cứu của tội phạm học.

Một trong những nhà tội phạm học sớm

nhất của Mỹ trong thế kỉ XX là Edwin H.

Sutherland đã đưa ra định nghĩa tội phạm

học trong giáo trình tội phạm học của mình

(được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1924)

như sau: “Tội phạm học là lĩnh vực kiến thức

về vấn đề xã hội của tội phạm“.(4) Theo đó

tội phạm học chỉ được xem là ngành hoặc

lĩnh vực nghiên cứu vấn đề xã hội của tội

phạm, tức là nghiên cứu tội phạm và hành vi

phạm tội như là hiện tượng xã hội.

Một định nghĩa khác về tội phạm học

được đưa ra thể hiện quan điểm nhấn mạnh

đối tượng nghiên cứu là nguyên nhân của tội

phạm và vai trò của tội phạm học trong việc

tìm ra nguyên nhân của tội phạm. Đó là định

nghĩa: “Tội phạm học là sự nghiên cứu về

nguyên nhân của tội phạm”.

(5)

T

* Giảng viên chính Khoa luật hình sự

Trường Đại học Luật Hà Nội