Tổ chức hoạt động ngoại khóa có nội dung ứng dụng kỹ thuật về cảm ứng điện tử vật lý 11 theo hướng phát huy tính tích cực và năng lực sáng tạo của học sinh

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://lrc.tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

…………..o0o…………..

KIỀU THANH BẮC

TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA

CÓ NỘI DUNG ỨNG DỤNG KĨ THUẬT VỀ CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ VẬT LÍ

11 THEO HƯỚNG PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC VÀ NĂNG LỰC SÁNG

TẠO CỦA HỌC SINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2013

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://lrc.tnu.edu.vn/

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và

kết quả nghiên cứu của đề tài là trung thực và chưa từng được công bố trong

bất kì công trình nào khác.

Tác giả

Kiều Thanh Bắc

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://lrc.tnu.edu.vn/

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành đề tài nghiên cứu này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ rất

nhiều từ phía các thầy cô, gia đình, bạn bè và các em học sinh.

Tôi xin được bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc tới PGS. TS Phạm Xuân Quế người đã

tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.

Tôi cũng xin gởi lời cảm ơn đến các Thầy, Cô trong Khoa vật lí và các Thầy,

Cô trong Khoa SĐH trường Đại học sư phạm Thái Nguyên đã tạo điều kiện tốt

cho tôi học tập và nghiên cứu để hoàn thiện luận văn này.

Cuối cùng tôi xin gởi lời cảm ơn đến BGH, các Thầy Cô, các em học sinh ở

trường THPT Lương Phú, các Thầy Cô và các em học sinh trường THPT Phú

Bình, THPT Điềm Thụy đã tạo điều kiện cũng như góp ý cho tôi rất nhiều

trong quá trình tôi tiến hành thực nghiệm sư phạm.

Tác giả

Kiều Thanh Bắc

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://lrc.tnu.edu.vn/

iii

MỤC LỤC

Trang phụ bìa

LỜI CAM ĐOAN.............................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ................................................................................................. ii

MỤC LỤC ....................................................................................................... ii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT........................................................... vii

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU................................................................ viii

DANH MỤC BIỂU ĐỒ VÀ ĐỒ THỊ............................................................iv

DANH MỤC CÁC HÌNH............................................................................... x

MỞ ĐẦU...........................................................................................................1

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:..............................................................................1

2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU.......................................................................2

3. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU...........................................2

4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC ......................................................................3

5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU .......................................................................3

6. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..............................................................4

7. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI.........................................................................4

8. CẤU TRÚC LUẬN VĂN ............................................................................4

1.1 Hoạt động ngoại khóa trong hệ thống dạy học ở nhà trƣờng phổ thông.

...........................................................................................................................6

1.1.1. Hoạt động ngoại khóa trong nhà trƣờng phổ thông. .........................6

1.1.2. Vai trò của hoạt động ngoại khóa trong nhà trƣờng phổ thông.......6

1.2. Hoạt động ngoại khóa vật lí ở trƣờng THPT.........................................6

1.2.1. Khái niệm hoạt động ngoại khóa. ........................................................6

1.2.2. Đặc điểm của hoạt động ngoại khóa. ...................................................7

1.2.3. Mục tiêu giáo dục của hoạt động ngoại khóa môn vật lí. ..................8

1.2.3.1. Đối với học sinh...................................................................................8

1.2.3.2. Đối với giáo viên: ................................................................................9

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://lrc.tnu.edu.vn/

iv

1.2.4. Vai trò của hoạt động ngoại khóa môn vật lí......................................9

1.2.4.1. Vai trò của hoạt động ngoại khóa trong việc giáo dục kĩ năng

sống cho học sinh...........................................................................................9

1.2.4.2. Vai trò của hoạt động ngoại khóa vật lí đối với việc nâng cao hứng

thú học tập môn vật lí....................................................................................11

1.2.4.3. Vai trò của hoạt động ngoại khóa vật lí với việc củng cố và mở

rộng kiến thức. ...............................................................................................11

1.2.5. Các hình thức thƣờng dùng trong việc tổ chức hoạt động ngoại khóa

môn vật lí. .......................................................................................................12

1.2.5.1. Hội thi vui vật lí ................................................................................12

1.2.5.4. Câu lạc bộ vật lí ................................................................................22

1.2.6. Các bƣớc tiến hành tổ chức một hoạt động ngoại khóa môn vật lí.24

1.2.7. Vai trò, nhiệm vụ và yêu cầu đối với giáo viên trong tổ chức hoạt

động ngoại khóa vật lí. ..................................................................................26

1.2.7.1.Vai trò và nhiệm vụ trong việc tổ chức hoạt động ngoại khóa. ....26

1.2.7.2. Yêu cầu ..............................................................................................26

1.3. Tính tích cực và năng lực sáng tạo của học sinh trong học tập. ........27

1.3.1. Tính tích cực trong học tập của học sinh. .........................................27

1.3.2. Năng lực sáng tạo trong học tập của học sinh. .................................28

1.4. Phát huy tính tích cực, năng lực sáng tạo của HS trong HĐNK về

các ứng dụng kĩ thuật.................................................................................29

Chƣơng 2: Tổ chức hoạt động ngoại khóa có nội dung ứng dụng kĩ thuật

về “Cảm ứng điện từ” cho học sinh lớp 11 THPT..................................... 31

2.1. Mục tiêu dạy học mà học sinh cần đạt đƣợc khi học về “Cảm ứng điện

từ” ở lớp 11 THPT.........................................................................................31

2.1.1. Mục tiêu về kiến thức. .........................................................................31

2.1.2. Mục tiêu về kĩ năng. ............................................................................31

2.1.3. Mục tiêu phát triển tƣ duy..................................................................31

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://lrc.tnu.edu.vn/

v

2.2. Tìm hiểu tình hình dạy và học về “Cảm ứng điện từ” ở lớp 11. ........32

2.2.1. Mục đích điều tra.................................................................................32

2.2.2. Phƣơng pháp điều tra..........................................................................32

2.2.3. Đối tƣợng điều tra................................................................................32

2.2.4. Kết quả điều tra. ..................................................................................32

2.2.4.1. Kết quả điều tra bằng phiếu điều tra:............................................32

2.2.4.2. Kết quả điều tra bằng phƣơng pháp phỏng vấn: ..........................33

2.2.5. Nguyên nhân của những suy nghĩ sai lầm của học sinh, sự thiếu tích

cực, sáng tạo của HS và một số giải pháp khắc phục.................................35

2.2.5.1. Nguyên nhân .....................................................................................35

2.2.5.2. Biện pháp khắc phục ........................................................................35

2.3. Xây dựng nội dung, quy trình hoạt động ngoại khóa về “Cảm ứng điện

từ” ở lớp 11 THPT.........................................................................................36

2.3.1. Mục tiêu sƣ phạm chung khi xây dựng quy trình tổ chức hoạt động

ngoại khóa.......................................................................................................36

2.3.2. Nội dung hoạt động ngoại khóa về ứng dụng kĩ thuật của kiến thức

“Cảm ứng điện từ”. .......................................................................................36

2.3.2.1. Thiết kế và biểu diễn mô hình về ứng dụng kĩ thuật. ...................36

2.3.2.2. Thiết kế phần thi kiến thức dƣới hình thức gameshow “Rung

chuông vàng”..................................................................................................37

2.3.3. Hình thức, qui trình và phƣơng pháp tổ chức hoạt động ngoại khóa.

.........................................................................................................................43

2.3.3.1. Hình thức, quy trình tổ chức hoạt động ngoại khóa .....................43

2.3.3.2. Phƣơng pháp tổ chức hoạt động ngoại khóa .................................44

2.3.4. Dự kiến những khó khăn mà học sinh gặp phải trong khi thực hiện

nhiệm vụ và phƣơng pháp hƣớng dẫn học sinh..........................................45

Kết luận chƣơng 2..........................................................................................47

Chƣơng 3: Thực nghiệm sƣ phạm. ..............................................................48

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://lrc.tnu.edu.vn/

vi

3.1. Mục đích thực nghiệm............................................................................48

3.2. Đối tƣợng thực nghiệm...........................................................................48

3.3. Thời điểm thực nghiệm. .........................................................................48

3.4. Những thuận lợi và khó khăn trong quá trình thực nghiệm sƣ

phạm và cách khắc phục............................................................................48

3.4.1. Những thuận lợi và khó khăn trong quá trình thực nghiệm sƣ phạm

.........................................................................................................................48

3.4.1.1. Thuận lợi ...........................................................................................48

3.4.1.2. Khó khăn ...........................................................................................49

3.4.2. Cách khắc phục....................................................................................49

3.5. Phân tích diễn biến của các hoạt động ngoại khóa trong quá

trình thực nghiệm sƣ phạm.......................................................................50

3.5.1. Sơ bộ đánh giá tính khả thi của quy trình đã lập.............................68

3.5.2. Sơ bộ đánh giá hiệu quả của hoạt động ngoại khóa phát huy tính tích

cực, năng lực sáng tạo của học sinh. ............................................................71

3.5. Kết quả thực nghiệm sƣ phạm. .............................................................72

Kết luận chƣơng 3..........................................................................................76

KẾT LUẬN CHUNG CỦA LUẬN VĂN.....................................................78

TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................80

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://lrc.tnu.edu.vn/

vii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

STT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ

1 HĐNK Hoạt động ngoại khóa

2 THPT Trung học phổ thông

3 HS Học sinh

4 GV Giáo viên

5 TNSP Thực nghiệm sư phạm

6 GD Giáo dục

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://lrc.tnu.edu.vn/

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1: Kết quả điều tra............................................................................33

Bảng 2.2: Ma trận câu hỏi trắc nghiệm 1....................................................37

Bảng 2.3: Ma trận câu hỏi trắc nghiệm 2....................................................38

Bảng 3.1 Chất lƣợng HS của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng..............72

Bảng 3.2 Chất lƣợng HS của nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng .....72

Bảng 3.3. Xếp loại kiểm tra...........................................................................73

Bảng 3.4: Phân phối tần suất kết quả kiểm tra ..........................................73

Số hóa bởi trung tâm học liệu http://lrc.tnu.edu.vn/

ix

DANH MỤC BIỂU ĐỒ VÀ ĐỒ THỊ

Đồ thị 3.1: Đồ thị đƣờng phân bố tần suất..................................................74

Biểu đồ 3.1: Biểu đồ xếp loại kiểm tra .........................................................74