Tổ chức bộ máy quản lý hành chính Nam Bộ nửa đầu thế kỷ XIX: từ Gia Định thành đến Nam Kỳ lục tỉnh (tiếp theo và hết)

TO CHUC BO MAY QUAN LY HANH CHINH NAM BO NUA BAU

THE KY XIX: TUf GIA OjNH THANH BEN NAM KY LUC TINH

(Tiep theo vd hit)

NGUYfiN NGOC PHUC*

2. Cue dien giang co va nhufng giai

phap cho van de "giai quyen lUc" Gia

Dinh thanh

Thfla hfldng thanh qua tri vi dfldc Gia

Long no lflc tao dflng, song di san md Minh

Mgnh tiep nhan vin cdn ri t nhieu khd

khan, thach thflc. Trong dd, khic phuc

nhflng han che dang tdn tai trong he thd'ng

chfnh quyen, nhim thau tdm, nhat thdng

quyen lflc, xay dflng vfldng trieu hung

manh theo di nguyen cfla tien de Gia Long

dfldc Minh Mgnh dae biet ehu y. Luc ndy,

bai toan Bic thanh, Gia Dinh thanh trd

thanh mgt trong nhflng flu tien chien Ifldc

eua vi hoang de tre tudi.

Dd'i vdi Bic Thanh, van de giai quyet cd

phan ddn gian hdn. Nguyen Van Thanh -

Tdng tri n Bic Thanh ndi tieng quyen lflc

qua ddi nam 1816, ngfldi ke nhiem la Le

Chit (que Binh Dinh) qua ddi khdng lau

sau khi tfl chflc nam 1826. Trfldng Van

Minh - vien Tdng tri n tiep theo eung tfl

chflc sau hai nam tai nhigm. Dfldng nhfl cd

ehu dfch, chflc vu Tdng tra'n Bic Thanh sau

dd bi bo trd'ng nhieu ndm. Cud'i eung, nam

1831, trieu dinh bd nhiem Le Dai Cfldng -

vd'n xuat than van quan vao chflc Phd Tong

trin. Day cung la ngfldi ma sau Minh

Menh giao nhigm vu giai the, ehia Bic

Thanh lam cac tinh. Cud'i nam 1831, cai

each hanh chfnh d Bic Thanh cd ban hoan

thanh.

Nhflng d Gia Dinh Thanh, tinh hinh

khdng sudn se nhfl vliy. Gia Dinh vdn la

dit hflng nghiep trieu Nguyin. Trong quan

he vdi Chan Lap, Xiem La cung cac qudc

gia phfa nam khac, dit Gia Dinh cd vi the

chien Ifldc dae biet. Dae diem dan cfl Gia

Dinh lai khdng thui n nhit, nhieu giai ting

(Hoa kieu, ngfldi Cdng giao, dai dia chfl,

thfldng nhan...) cd ngudn gdc, vai trd va

thai do chfnh tri khac nhau. Qua trinh xac

lap nen hanh ehinh eua chua Nguyin eung

nhfl trieu Nguyen sau nay chfla cd lich sfl

lau dai, dn dinh nhfl cac vung mien khac

cua dit nfldc. Vi the, vigc Ifla chgn, trao

phd quyen lflc Td'ng tran cho nhan vat nao

se cd tac dgng to ldn, trflc tiep den cue dien

va sfl dn dinh vfldng trieu. Thflc te, nhflng

nhan vdt tflng nim gifl chflc vu nay, deu la

ket qua cua mgi tfnh toan, can nhic tfl

phfa trieu dinh Hue.

' ThS. Khoa Lich sfl - Trfldng DH KHXH&NV - DH QGHN