Tình trạng dinh dưỡng và khẩu phần ăn của học sinh dân tộc thiểu số tại ba trường Phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC

LÊ NA

TÌNH TRẠNG DINH DƯỠNG VÀ KHẨU PHẦN

ĂN CỦA HỌC SINH DÂN TỘC THIẾU SỐ

TẠI BA TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC

NỘI TRÚ TỈNH CAO BẰNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

THÁI NGUYÊN - NĂM 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y - DƯỢC

LÊ NA

TÌNH TRẠNG DINH DƯỠNG VÀ KHẨU PHẦN ĂN

CỦA HỌC SINH DÂN TỘC THIẾU SỐ TẠI BA TRƯỜNG

PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ TỈNH CAO BẰNG

CHUYÊN NGÀNH: Y HỌC DỰ PHÒNG

MÃ SỐ: 87.20.163

LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRƯƠNG THỊ THÙY DƯƠNG

THÁI NGUYÊN - NĂM 2020

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là đề tài nghiên cứu do chính tôi thực hiện. Các

số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa từng được

công bố trong bất kỳ đề tài nghiên cứu nào khác.

Thái Nguyên, tháng 6 năm 2020

Tác giả

Lê Na

LỜI CẢM ƠN

Qua thời gian học tập và nghiên cứu tại trường Đại học Y Dược - Đại

học Thái Nguyên, tôi luôn nhận được sự hướng dẫn, động viên và tạo điều

kiện kịp thời về nhiều mặt của các thầy, cô giáo, các anh chị đồng nghiệp

và của người thân.

Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng đào tạo - Bộ phận đào tạo

sau đại học và Khoa Y tế công cộng - trường Đại học Y Dược - Đại học Thái

Nguyên đã tạo mọi điều kiện trong học tập và nghiên cứu khoa học từ việc trang

bị kiến thức đến thu thập và xử lý số liệu trong suốt thời gian vừa qua.

Tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới TS Trương Thị

Thùy Dương - Người đã tận tình chỉ bảo, truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm,

dành nhiều thời gian hướng dẫn cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu. Tôi

xin gửi lời cảm ơn đến tất cả các thầy cô đã tận tình truyền đạt những kiến

thức và hướng dẫn, định hướng cho tôi để tôi hoàn thành bản luận văn này.

Tôi xin trân trọng cảm ơn lãnh đạo Sở Y tế, Ban Giám đốc và tập thể cán

bộ viên chức Trung tâm Y tế huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng đã tạo mọi điều

kiện cho tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu luận văn tốt nghiệp.

Tôi xin trân trọng cảm ơn tới lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Cao

Bằng, lãnh đạo và các thầy cô giáo trường phổ thông dân tộc nội trú huyện

Hòa An, Hà Quảng và Thông Nông đã đào điều kiện cho tôi thu thập số liệu

đề tài để tôi hoàn thành được bản luận văn này.

Cuối cùng, tôi xin trân trọng cảm ơn gia đình, đồng nghiệp và những

người thân đã luôn sát cánh, động viên và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học

tập, nghiên cứu cũng như trong công tác và cuộc sống.

Thái Nguyên, tháng 6 năm 2020

Tác giả

Lê Na

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BMI : Body Mass Index (Chỉ số khối cơ thể)

CN : Cân nặng

CC : Chiều cao

LTTP : Lương thực thực phẩm.

NCHS : National Central Health Statistic

(Trung tâm thống kê sức khỏe Hoa Kỳ).

PTDTNT : Phổ thông dân tộc nội trú

SD : Standard Deviation (Độ lệch chuẩn).

SDD : Suy dinh dưỡng.

TNLTD : Thiếu năng lượng trường diễn

THCS : Trung học cơ sở.

TC, BP : Thừa cân, béo phì

WHO : World Health Oganization (Tổ chức Y tế Thế giới).

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ.............................................................................................................................1

Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU......................................................................................3

1.1. Tình trạng dinh dưỡng và phương pháp đánh giá tình trạng dinh dưỡng.............3

1.1.1. Một số khái niệm cơ bản..................................................................................................3

1.1.2. Phương pháp đánh giá tình trạng dinh dưỡng...............................................................4

1.1.3. Tình trạng dinh dưỡng ở lứa tuổi vị thành niên ............................................................5

1.2. Một số nghiên cứu về tình trạng dinh dưỡng của học sinh trung học cơ sở trên thế

giới và Việt Nam..........................................................................................................................8

1.2.1. Tình trạng dinh dưỡng của học sinh trung học cơ sở trên thế giới.............................8

1.2.2. Một số nghiên cứu tình trạng dinh dưỡng của học sinh trung học cơ sở tại Việt

Nam.............................................................................................................................................12

1.3. Một số nghiên cứu về khẩu phần ăn của học sinh trung học cơ sở trên thế giới và

Việt Nam.....................................................................................................................................15

1.3.1. Một số nghiên cứu về khẩu phần ăn của học sinh trung học cơ sở trên thế giới....15

1.3.2. Một số nghiên cứu về khẩu phần ăn của học sinh trung học cơ sở tại Việt Nam..17

1.4. Một vài nét về địa điểm nghiên cứu ................................................................................19

Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...................................21

2.1. Đối tượng nghiên cứu........................................................................................................21

2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu....................................................................................21

2.3. Phương pháp và thiết kế nghiên cứu ...............................................................................21

2.4. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu............................................................................21

2.5. Biến số và chỉsố nghiên cứu............................................................................................22

2.5.1. Thông tin chung của đối tượng nghiên cứu.................................................................22

2.5.2. Tình trạng dinh dưỡng của đối tượng nghiên cứu......................................................22

2.5.3. Đánh giá khẩu phần ăn của học sinh dân tộc thiểu số trường trung học cơ

sở nội trú tại 3 huyện của tỉnh Cao Bằng............................................................................22

2.6. Phương pháp thu thập số liệu............................................................................................23

2.6.1. Thu thập số liệu về tình trạng dinh dưỡng của học sinh dân tộc thiểu số tại 3

trường PTDTNT tỉnh Cao Bằng .............................................................................................23

2.6.2. Phương pháp đánh giá khẩu phần ăn của học sinh dân tộc thiểu số.................24

2.7. Sai số và các biện pháp khống chế sai số................................................... 26

2.7.1. Sai số ................................................................................................... 26

2.7.2. Các biện pháp khống chế sai số ........................................................... 26

2.8. Phương pháp xử lý số liệu.................................................................................................26

2.9. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu....................................................................................26

Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.............................................................................28

3.1. Thông tin chung của đối tượng nghiên cứu....................................................................28

3.2. Tình trạng dinh dưỡng của học sinh dân tộc thiểu số tại 3 trường phổ thông dân tộc

nội trú tỉnh Cao Bằng................................................................................................................31

Chương 4: BÀN LUẬN ........................................................................................................52

4.1. Tình trạng dinh dưỡng của học sinh dân tộc thiểu số tại 3 trường phổ thông dân tộc

nội trú tỉnh Cao Bằng................................................................................................................52

4.2. Khẩu phần ăn của học sinh dân tộc thiểu số tại 3 trường phổ thông dân tộc nội trú

tỉnh Cao Bằng.............................................................................................................................58

KẾT LUẬN ..............................................................................................................................65

KHUYẾN NGHỊ.....................................................................................................................67

TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị cho trẻ từ 11 đến 14 tuổi...........25

Bảng 3.1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu theo giới và độ tuổi ......................28

Bảng 3.2. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu theo dân tộc ..................................29

Bảng 3.3. Cân nặng trung bình của học sinh dân tộc thiểu số theo giới và độ

tuổi ở mỗi trường phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng................31

Bảng 3.4. Cân nặng trung bình của học sinh dân tộc thiểu số tại 3 trường phổ

thông dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng .....................................................32

Bảng 3.5. Chiều cao trung bình của học sinh dân tộc thiểu số theo giới và độ

tuổi ở mỗi trường phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng ...............33

Bảng 3.6. Chiều cao trung bình của học sinh dân tộc thiểu số tại 3 trường phổ

thông dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng .....................................................34

Bảng 3.7. Chỉ số BMI trung bình của học sinh dân tộc thiểu số theo giới và độ

tuổi ở mỗi trường phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng ..............35

Bảng 3.8. Chỉ số BMI trung bình của học sinh dân tộc thiểu số tại 3 trường

phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng..............................................36

Bảng 3.9. Tình trạng suy dinh dưỡng thể thấp còi (chiều cao theo tuổi) của

học sinh dân tộc thiểu số trường phổ thông dân tộc nội trú tại 3

huyện của tỉnh Cao Bằng.......................................................................37

Bảng 3.10. Tình trạng dinh dưỡng theo BMI của học sinh dân tộc thiểu số

trường phổ thông dân tộc nội trú huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng .......39

Bảng 3.11. Tình trạng dinh dưỡng theo BMI của học sinh dân tộc thiểu số

trường phổ thông dân tộc nội trú huyện Thông Nông, tỉnh Cao

Bằng ........................................................................................................40

Bảng 3.12. Tình trạng dinh dưỡng theo BMI của học sinh dân tộc thiểu số trường

phổ thông dân tộc nội trú huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng ..........41

Bảng 3.13. Thói quen ăn uống của học sinh dân tộc thiểu số tại 3 trường phổ

thông dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng .....................................................43

Bảng 3.14. Tần suất tiêu thụ thực phẩm trong tháng của học sinh dân tộc thiểu số

trường phổ thông dân tộc nội trú huyện Hoà An, tỉnh Cao Bằng..........44

Bảng 3.15. Tần suất tiêu thụ thực phẩm trong tháng của học sinh dân tộc thiểu số

trường phổ thông dân tộc nội trú huyện Thông Nông, tỉnh Cao Bằng.. .46

Bảng 3.16. Tần suất tiêu thụ thực phẩm trong tháng của học sinh dân tộc thiểu số

trường phổ thông dân tộc nội trú huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng.......47

Bảng 3.17. Tần suất tiêu thụ thực phẩm trong tháng của học sinh dân tộc thiểu

số tại 3 trường phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng.....................48

Bảng 3.18. Việc sử dụng đủ 4 nhóm thực phẩm trong khẩu phần của học sinh

dân tộc thiểu số tại 3 trường phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Cao Bằng .. 49

Bảng 3.19. Đánh giá tính cân đối giữa các chất dinh dưỡng sinh năng lượng

và không sinh năng lượng trong khẩu phần ăn của học sinh dân

tộc thiểu số trường phổ thông dân tộc nội trú tại 3 huyện của tỉnh

Cao Bằng.................................................................................................49

Bảng 3.20. Thành phần dinh dưỡng và mức đáp ứng nhu cầu đề nghị về chất

sinh năng lượng dinh và một số chất không sinh năng lượng trong

khẩu phần ăn của học sinh dân tộc thiểu số tại 3 trường phổ thông

dân tộc nội tỉnh Cao Bằng .....................................................................50