Tính tất yếu khách quan và con đường hình thành công ty mẹ-công ty con ở Việt Nam .Doc

Lêi më ®Çu

Ngay tõ nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kû 19 c¸c TËp ®oµn kinh tÕ ®· nèi tiÕp nhau

ra ®êi ë c¸c níc t b¶n. §ã lµ mét tæ chøc tiªn tiÕn ®¹i diÖn cho tr×nh ®é ph¸t triÓn

cao cña lùc lîng s¶n xuÊtvµ nÒn kinh tÕ x· héi, lµ c¸c doanh nghiÖp cã quan hÖ víi

nhau vÒ c«ng nghÖ vµ lîi Ých kinh tÕ. Ngµy nay nhiÒu TËp ®oµn kinh tÕ ®ãng vai

trß chi phèi vµ t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ cña c¸c quèc gia trªn thÕ

giíi.

Trong nh÷ng n¨m qua , ë níc ta , quan hÖ s¶n xuÊt ®· cã bíc ®æi míi phï

hîp víi tÝnh chÊt , tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. §¶ng vµ Nhµ níc ta

chñ tr¬ng thùc hiÖn c¶i c¸ch toµn diÖn c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc, thùc hiÖn l¹i

viÖc s¾p xÕp c¸c doanh nghiÖp nh: cæ phÇn ho¸, b¸n kho¸n, cho thuª c¸c doanh

nghiÖp Nhµ níc. Trong c«ng cuéc c¶i c¸ch ®ã, §¶ng vµ Nhµ níc ta còng chñ tr¬ng

thµnh lËp c¸c TCTy víi môc tiªu lµ h×nh thµnh nªn nh÷ng TËp ®oµn kinh tÕ m¹nh,

kinh doanh trong nh÷ng ngµnh, lÜnh vùc kinh tÕ quan träng cña ®Êt níc cã kh¶

n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng khu vùc vµ quèc tÕ.

§èi víi níc ta, m« h×nh c«ng ti mÑ-c«ng ti con lµ mét kh¸i niÖm míi, mét

ph¹m trï míi trong lÜnh vùc kinh tÕ häc, tuy trªn thÕ giíi kh¸i niÖm vÒ TËp ®oµn

kinh doanh vµ m« h×nh tËp ®oµn theo h×nh thøc c«ng ti mÑ-c«ng ti con ®· qua mét

thêi gian ph¸t triÓn .Trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ vÒ kinh tÕ m¹nh mÏ ®Ó tr¸nh khái

tôt hËu ngµy cµng xa , ViÖt Nam kh«ng thÓ ®øng ngoµi xu thÕ chung .ViÖc h×nh

thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c tæng c«ng ty theo m« h×nh c«ng ti mÑ-c«ng ty con sÏ ph¸t

huy c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän gióp níc ta héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ

thÕ giíi .

ViÖc thµnh lËp c¸c tæng c«ng ty theo m« h×nh c«ng ti mÑ -c«ng ti con ®ang

®Æt ra rÊt nhiÒu vÊn ®Ò mµ §¶ng , Nhµ níc vµ c¸c bé ngµnh liªn quan ph¶i gi¶i

quyÕt . Tõ nhu cÇu cÊp thiÕt vµ tÝnh chÊt quan träng ®ã , chóng em ®· ®i s©u t×m

1

hiÓu vµ nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nµy trong ®Ò ¸n Kinh tÕ chÝnh trÞ "TÝnh tÊt yÕu

kh¸ch quan vµ con ®êng h×nh thµnh c«ng ty mÑ-c«ng ty con ë ViÖt Nam "

Do cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn ®Ò ¸n kh«ng tr¸nh khái nhiÒu thiÕu sãt. Chóng em

xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì híng dÉn tËn t×nh cña TiÕn sÜ Lª Thôc. Chóng

em còng rÊt mong nhËn ®îc sù gãp ý cña thÇy ®Ó hoµn thiÖn h¬n n÷a ®Ò ¸n .

Thay mÆt nhãm sinh viªn thùc hiÖn

Sinh viªn

Ng« Thuý Phîng

2

PhÇn I

c¬ së lý luËn cña viÖc h×nh thµnh

m« h×nh c«ng ty mÑ-c«ng ty con

ë viÖt nam

1.1 kh¸i qu¸t chung vÒ c«ng ty mÑ - c«ng ty con.

1.1.1. Kh¸i niÖm.

C«ng ty mÑ lµ c«ng ty cã Ýt nhÊt mét c«ng ty con trë lªn; cã thÓ lµ Doanh

nghiÖp nhµ níc, hoÆc C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, C«ng ty cæ phÇn...

C«ng ty con lµ c«ng ty cã 100% vèn cña c«ng ty mÑ hoÆc ®a së h÷u trong ®ã

cã trªn 50% vèn cña c«ng ty mÑ. Nh vËy c«ng ty con ph¶i chÞu sù kiÓm so¸t ( chi

phèi ) cña c«ng ty mÑ

M« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con tån t¹i chñ yÕu díi hai d¹ng sau:

Mét lµ, C«ng ty qu¶n lý vèn : môc tiªu chñ yÕu cña c«ng ty nµy lµ ®Çu t vµo

c¸c c«ng ty kh¸c. C¬ cÊu tæ chøc cña nã bao gåm c¸c bé phËn ®iÒu phèi, lËp kÕ

ho¹ch vµ tiÕn hµnh kinh doanh trong pham vi c¸c c«ng ty con.

Hai lµ, C«ng ty qu¶n lý ho¹t ®éng : lµ m« h×nh ®Æc trng cña c«ng ty mÑ vµ

c«ng ty con cña chóng. C«ng ty nµy cã chøc n¨ng kinh doanh nhng ®ång thêi së

h÷u vµ kiÓm so¸t nhãm c¸c c«ng ty con cña nã. C¸c c«ng ty ®îc tæ chøc thµnh c¸c

ph¸p nh©n riªng ®îc tham gia c¸c giao dÞch mét c¸c ®éc lËp.

1.1.2. §Æc ®iÓm :

MÆc dï tªn gäi kh¸c nhau, h×nh thøc tæ chøc cña c¸c c«ng ty mÑ vµ c«ng ty

con kh¸c nhau nhng nãi chung m« h×nh c«ng ty mÑ c«ng ty con cã mét sè ®Æc

®iÓm chung c¬ b¶n nh sau :

3

Thø nhÊt lµ, cã quy m« rÊt lín vÒ vèn, lao ®éng, doanh thu vµ ph¹m vi

ho¹t ®éng.

Do c«ng ty mÑ - c«ng ty con võa cã sù tÝch tô cña b¶n th©n doanh nghiÖp l¹i

võa cã sù tËp trung gi÷a c¸c doanh nghiÖp. V× vËy nã võa n©ng cao ®îc tr×nh ®é x·

héi ho¸ s¶n xuÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, võa cã n¨ng lùc c¹nh

tranh m¹nh h¬n c¸c c«ng ty riªng lÎ.

§iÒu nµy thÓ hiÖn rÊt râ, tríc hÕt ë quy m« vèn cña c«ng ty mÑ - c«ng ty con.

Trong c«ng ty mÑ - c«ng ty con th× vèn ®îc tËp trung tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau, ®-

îc b¶o toµn vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung

vèn cho c«ng ty mÑ - c«ng ty con.

Nh×n chung c¸c m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con cã hai con ®êng c¬ b¶n ®Ó

t¹o ra vèn :

C¸ch thø nhÊt, tù t¹o vèn theo con ®êng híng néi lµ chñ yÕu, b»ng c¸ch tÝch

luü néi bé nÒn kinh tÕ. Nguån vèn chñ yÕu lµ vèn nhµ níc th«ng qua nh÷ng c¬ chÕ

kh¸c nhau:

- Nhµ níc cÊp vèn ban ®Çu díi d¹ng ®Çu t trùc tiÕp hoÆc gãp vèn cæ phÇn

lín nhÊt.

- T¹o c¬ chÕ ®Ó c«ng ty tù tÝch luü vèn nh cho phÐp ®Ó l¹i tÊt c¶ hoÆc mét

phÇn lîi nhuËn thu ®îc tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, kh«ng ®¸nh

thuÕ thu nhËp.

- Cho vay tÝn dông u ®·i, cho phÐp huy ®éng vèn th«ng qua ph¸t hµnh tr¸i

phiÕu, cæ phiÕu...

- S¸t nhËp, hîp nhÊt c¸c c«ng ty lín cïng ngµnh nghÒ hoÆc n»m trong cïng

mét quy tr×nh c«ng nghÖ cã liªn quan ®Õn s¶n phÈm cuèi cïng trªn cïng

mét ®Þa bµn.

C¸ch thø hai, t¹o dùng vèn theo con ®êng híng ngo¹i lµ thu hót nguån ®Çu t

th«ng qua c¸c dù ¸n ®Çu t níc ngoµi, liªn doanh, liªn kÕt, ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, cæ

phiÕu vµ vèn vay níc ngoµi.

4

Víi sè vèn lín, c«ng ty mÑ - c«ng ty con cã kh¶ n¨ng chi phèi vµ c¹nh tranh

m¹nh trªn thÞ trêng , më réng nhanh chãng quy m« s¶n xuÊt , ®æi míi c«ng nghÖ,

n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm vµ v× vËy ®¹t doanh thu

lín

Mét vÊn ®Ò n÷a lµ vÒ lùc lîng lao ®éng trong c«ng ty mÑ - c«ng ty con. Lùc l￾îng lao ®éng trong c«ng ty mÑ - c«ng ty con kh«ng chØ lín vÒ sè lîng, mµ cßn

m¹nh mÏ vÒ chÊt lîng, ®îc tuyÕn chän vµ ®µo t¹o rÊt nghiªm ngÆt.

Ph¹m vi ho¹t ®éng cña c«ng ty mÑ - c«ng ty con rÊt réng, kh«ng chØ ë ph¹m

vi l·nh thæ mét quèc gia, mµ ë nhiÒu níc hoÆc ph¹m vi toµn cÇu.

Víi quy m« vèn lín , nhiÒu lao ®éng, ¸p dông sù tiÕn bé khoa häc kÜ thuËt

hiÖn ®¹i vÒ th«ng tin liªn l¹c, ph¬ng tiÖn giao th«ng vËn t¶i... c¸c c«ng ty mÑ -

c«ng ty con ®· thùc hiÖn ph©n c«ng lao ®éng trong néi bé c«ng ty mÑ - c«ng ty con

nh bè trÝ c¸c ®iÓm s¶n xuÊt, x©y dùng m¹ng líi tiªu thô s¶n phÈm, thËm chÝ c¶ c¸c

kh©u kh¸c nhau cña s¶n xuÊt s¶n phÈm trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi.

Thø hai lµ, c¸c c«ng ty mÑ - c«ng ty con ®Òu ho¹t ®éng kinh doanh ®a

ngµnh, ®a lÜnh vùc.

ChiÕn lîc s¶n phÈm vµ híng ®Çu t lu«n thay ®æi phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña

c«ng ty mÑ - c«ng ty con vµ m«i trêng kinh doanh, nhng mçi ngµnh ®Òu cã ®Þnh h￾íng ngµnh chñ ®¹o , lÜnh vùc ®Çu t mòi nhän víi nh÷ng s¶n phÈm ®Æc trng cña

c«ng ty mÑ - c«ng ty con. Qua qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, ph¸t triÓn , quy m« vµ c¬ cÊu

kinh doanh cña c«ng ty mÑ - c«ng ty con dÇn ®îc më réng , ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i

h×nh kinh doanh, phï hîp víi ®ßi hái cña thÞ trêng vµ sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ.

Bªn c¹nh nh÷ng ®¬n vÞ s¶n xuÊt hoÆc th¬ng m¹i , c¸c c«ng ty mÑ - c«ng ty con më

réng c¸c ho¹t ®éng sang lÜnh vùc kh¸c nh tµi chÝnh, ng©n hµng, b¶o hiÓm, nghiªn

cøu khoa häc...

C¸c c«ng ty mÑ - c«ng ty con ho¹t ®éng ®a ngµnh, ®a lÜnh vùc lµ ®Ó ph©n t¸n

rñi ro, m¹o hiÓm vµo c¸c mÆt hµng, c¸c lÜnh vùc kinh doanh kh¸c nhau, b¶o ®¶m

cho ho¹t ®éng cña c¶ c«ng ty mÑ - c«ng ty con lu«n ®îc b¶o toµn vµ hiÖu qu¶,

5