Tình hình triển khai chế độ tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp ở việt nam-thực trạng và giải

PhÇn më ®Çu

Cïng víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ , khoa häc vµ kü thuËt th× c¸c nhu cÇu

cña con ngêi ®îc ®¸p øng nhiÒu h¬n ®Çy ®ñ h¬n . cuéc sèng cña con ngêi do

®ã còng tèt h¬n . tuy nhiªn mÆt tr¸i cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ , khoa häc kü

thuËt l¹i lµm cho cuéc sèng cña con ngêi ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu vÊn ®Ò ph¸t

sinh ®e do¹ cuéc sèng nh èm ®au , bÖnh tËt , tai n¹n , §Æc biÖt khi kinh …

tÕ , khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn nhiÒu ngµnh kinh tÕ ra ®êi thu hót ngµy cµng

nhiÒu ngêi tham gia vµo lùc lîng lao ®éng . Song song víi nã vÊn ®Ò tai n¹n

lao ®éng ,bÖnh nghÒ nghiÖp ngµy mét ra t¨ng . §iÒu nµy do nhiÒu nguyªn

nh©n nhng tùu l¹i do vÊn ®Ò lao ®éng cßn cha ®îc chó ý nhiÒu vµ c¸c chÕ ®é

®¶m b¶o tõ phÝa nhµ níc vµ ngêi sö dông lao ®éng cßn cha ho¹t ®éng mét

c¸ch cã hiÖu qu¶ . NhÊt lµ ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn trong ®ã cã viÖt

nam . Mµ môc tiªu cña chóng ta lµ tiÕn lªn x· héi chñ nghÜa , mét x· héi ®¸p

øng ®Çy ®ñ mäi nhu cÇu cña con ngêi . §Ó ®¹t ®îc môc tiªu nµy chóng ta ph¶i

c©n ®èi gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ víi ph¸t triÓn c¸c vÊn ®Ò phóc lîi cho mäi ng￾êi .ChÝnh v× vËy mµ hiÖn nay khi toµn d©n ®ang tËp trung x©y dùng kinh tÕ

chóng ta còng cÇn quan t©m ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn chÕ ®é ®¶m b¶o x· héi .

Trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn chÕ ®é ®èi víi nh÷ng ngêi lao ®éng bÞ tai n¹n lao

®éng , bÖnh nghÒ nghiÖp . V× vËy t«i ®· lùa chän ®Ò tµi “T×nh h×nh triÓn

khai chÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ë viÖt nam-thùc tr¹ng

vµ gi¶i ph¸p ” víi hy väng cung cÊp cho c¸c b¹n nh÷ng th«ng tin vÒ t×nh

h×nh triÓn khai chÕ ®é tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp ë viÖt nam còng

nh mét vµi suy nghÜ cña t«i nh»m hoµn thiÖn chÕ ®é nµy .

MÆc dï ®· cè g¾ng nhiÒu song ®Ò tµi cña t«i ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái

nh÷ng thiÕu sãt . RÊt mong sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c b¹n cho ®Ó tµi cña t«i

thªm hoµn thiÖn

T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù híng dÉn chØ b¶o cña c« NguyÔn Ngäc

HuyÒn vµ c¸c thÇy c« gi¸o bé m«n kinh tÕ b¶o hiÓm ®· gióp t«i thùc hiÖn ®Ò

tµi nµy

1

I lý luËn chung

1- B¶o hiÓm x· héi (BHXH) vµ c¸c chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi

b¶o hiÓm x· héi , u ®·i x· héi vµ cøu trî x· héi lµ ba ph¬ng ph¸p c¬ b¶n

trong hÖ thèng c¸c ph¬ng ph¸p b¶o ®¶m x· héi . Trong ®ã b¶o hiÓm x· héi cã

vai trß to lín trong viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch ®¶m b¶o ®êi sèng cho ngêi

lao ®éng vµ gia ®×nh hä gãp phÇn ®¶m b¶o an toµn x· héi

§èi tîng ®îc b¶o ®¶m trong b¶o hiÓm x· héi rÊt réng lµ ngêi lao ®éng . Mµ

ngêi lao ®éng l¹i lµ ®¹i bé phËn d©n c. Trong khi cøu trî x· héi , u ®·i x· héi

®èi tîng ®îc b¶o ®¶m rÊt nhá bÐ :cøu trî x· héi ®ã lµ ngêi gÆp ph¶i hoµn

c¶nh khã kh¨n,cßn u ®·i x· héi lµ nh÷ng ngêi cã cèng hiÕn ®Æc biÖt cho quª

h¬ng ®Êt níc ,x· héi trong sù nghiÖp ®Êu tranh b¶o vÖ tæ quèc hay x©y dùng

®Êt níc

víi vai trß to lín trong chÝnh s¸ch ®¶m b¶o x· héi mµ nã ®îc ra ®êi tõ rÊt l©u

. N¨m 1883 níc phæ (céng hoµ liªn bang §øc ngµy nay) ®· ban hµnh luËt b¶o

hiÓm èm ®au ®Çu tiªn trªn thÕ giíi , ®¸nh dÊu sù ra ®êi cña b¶o hiÓm x· héi .

Ngµy 4 th¸ng 6 n¨m1952, tæ chøc lao ®éng quèc tÕ (ILO) ®· ký c«ng íc

Gi¬nev¬ (c«ng íc 102 ) vÒ “B¶o hiÓm x· héi cho ngêi lao ®éng ” ®· kh¼ng

®Þnh tÊt yÕu c¸c níc ph¶i triÓn khai b¶o hiÓm x· héi cho ngêi lao ®éng vµ gia

®×nh hä . T¹i viÖt nam , sau c¸ch m¹ng th¸ng 8 n¨m 1945 cã ban hµnh s¾c

lÖnh 29/SL ngµy 12/3/1947 thùc hiÖn b¶o hiÓm èm ®au , tai n¹n lao ®éng vµ

hu trÝ . Nhng do chiÕn tranh vµ kh¶ n¨ng kinh tÕ nªn chØ mét bé phËn ngêi lao

®éng ®îc hëng quyÒn lîi b¶o hiÓm . Sau ngµy hoµ b×nh lËp l¹i nhµ níc ban

hµnh nghÞ ®Þnh 128/CP cña chÝnh phñ vÒ ®iÒu lÖ t¹m thêi c¸c chÕ ®é . tõ ®ã

®Õn nay b¶o hiÓm x· héi ®· dÇn ®îc hoµn thiÖn .

Theo c¸c quy ®Þnh vÒ b¶o hiÓm x· héi th× b¶o hiÓm x· héi ®îc hiÓu lµ sù b¶o

®¶m thay thÕ hoÆc bï ®¾p mét phÇn thu nhËp ®èi víi ngêi lao ®éng khi hä gÆp

ph¶i nh÷ng biÕn cè lµm gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng , mÊt viÖc lµm trªn

c¬ së h×nh thµnh vµ sö dông mét quü tiÒn tÖ tËp trung nh»m ®¶m b¶o ®êi sèng

cho ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä gãp phÇn ®¶m b¶o an toµn x· héi

§èi tîng b¶o hiÓm x· héi chÝnh lµ thu nhËp cña ngêi lao ®éng . Nã cã ¶nh h￾ëng lín tíi cuéc sèng cña ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä nªn chÝnh s¸ch ®¶m

b¶o ®îc thÓ hiÖn kh¸ râ

2

ChÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi ngoµi môc ®Ých ph©n phèi l¹i thu nhËp cßn môc

®Ých ®¶m b¶o c«ng b»ng cho ngêi lao ®éng . Thu nhËp cña ngêi lao ®éng chÞu

¶nh hëng cña nhiÒu yÕu tè nh : èm ®au, bÖnh tËt ,tai n¹n hoÆc bÞ mÊt viÖc…

C¸c yÕu tè nµy cã thÓ do b¶n th©n ngêi lao ®éng hoÆc sù t¸c ®éng tõ phÝa ng￾êi sö dông lao ®éng .Tõ yÕu tè nµy ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ngêi lao ®éng ,

b¶o hiÓm x· héi quy ®Þnh ®èi tîng tham gia lµ :

ngêi sö dông lao ®éng

ngêi lao ®éng

Møc ®é ®ãng gãp cña hai ®èi tîng nµy tuú theo quy ®Þnh cña tõng níc mµ

kh¸c nhau. Riªng víi viÖt nam cã quy ®Þnh :

ngêi sö dông lao ®éng ®ãng 15% tæng quü l¬ng ngêi lao

®éng tham gia b¶o hiÓm x· héi

ngêi lao ®éng ®ãng 5% tiÒn l¬ng

§Çu n¨m 2003 khi b¶o hiÓm y tÕ s¸t nhËp vµo b¶o hiÓm x· héi th× ngêi sö

dông lao ®éng ph¶i ®ãng 2% quü l¬ng trªn, cßn ngêi lao ®éng ®ãng 1% tiÒn

l¬ng cña hä vµo quü BHXH

Theo quy ®Þnh cña b¶o hiÓm th× nh÷ng ngêi ®îc hëng quyÒn lîi b¶o hiÓm lµ

khi cã rñi ro mÊt hoÆc lµm gi¶m thu nhËp trªn c¬ së bÞ suy gi¶m kh¶ n¨ng

lao ®éng vµ cã ®ãng b¶o hiÓm x· héi

Theo c«ng íc 102 th¸ng 6 n¨m1952 tæ chøc lao ®éng quèc tÕ cho triÓn khai 9

chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi . Bao gåm:

1. Ch¨m sãc y tÕ

2. Trî cÊp èm ®au

3. Trî cÊp thÊt nghiÖp

4. Trî cÊp tuæi giµ

5. Trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp

6. Trî cÊp gia ®×nh

7. Trî cÊp sinh ®Î

8. Trî cÊp khi tµn phÕ

9. Trî cÊp trî tuÊt

9 chÕ ®é nµy h×nh thµnh nªn hÖ thèng b¶o hiÓm x· héi . Tuy nhiªn viÖc ¸p

dông nh÷ng chÕ ®é nµo l¹i tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn vÒ kinh tÕ x· héi cña tõng

3