Tìm hiểu tiềm năng, hiện trạng và giải pháp phát triển một số làng nghề thủ công truyền thống ở tỉnh vĩnh phúc.

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA ĐỊA LÝ

----------------

ĐỖ THANH MAI

TÌM HIỂU TIỀM NĂNG, HIỆN TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT

TRIỂN MỘT SỐ LÀNG NGHỀ THỦ CÔNG TRUYỀN THỐNG

Ở TỈNH VĨNH PHÚC

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

CHUYÊN NGÀNH: CỬ NHÂN ĐỊA LÝ

Đà Nẵng, tháng 5/ 2014

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA ĐỊA LÝ

----------------

ĐỖ THANH MAI

TÌM HIỂU TIỀM NĂNG, HIỆN TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT

TRIỂN MỘT SỐ LÀNG NGHỀ THỦ CÔNG TRUYỀN THỐNG

Ở TỈNH VĨNH PHÚC

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

CHUYÊN NGÀNH: CỬ NHÂN ĐỊA LÝ

Người hướng dẫn:

ThS. Đoàn Thị Thông

Đà Nẵng, tháng 5/ 2014

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CNH – HĐH : Công nghiệp hóa – hiện đại hóa

CN – TTCN : Công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp

GTSX : Giá trị sản xuất

GTSXTTCN : Giá trị sản xuất tiểu thủ công nghiệp

GTSXCN –TTCN : Giá trị sản xuất công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp

HĐND : Hội đồng nhân dân

KT – XH : Kinh tế - xã hội

NQ – HĐND : Nghị quyết – Hội đồng nhân dân

PPSX : Phương pháp sản xuất

QĐ – UBND : Quyết định – Ủy ban nhân dân

TCMN : Thủ công mỹ nghệ

TM – DV : Thương mại – dịch vụ

TNHH : Trách nhiệm hữu hạn

TP : Thành phố

TT : Thị trấn

TTCN : Tiểu thủ công nghiệp

TT – BNN : Thông tư – Bộ Nông nghiệp

TX : Thị xã

UBND : Ủy ban nhân dân

DANH MỤC CÁC BẢNG

Số hiệu

bảng Tên bảng Trang

2.1. Diện tích tự nhiên, dân số trung bình, mật độ dân số

tỉnh Vĩnh Phúc năm 2012 18

2.2. Lao động làm nghề mộc tại thị trấn Thanh Lãng giai

đoạn 2005 – 2012 32

2.3. Lao động làm nghề theo hộ gia đình của thị trấn Thanh

Lãng giai đoạn 2005 – 2012 33

2.4. Nhu cầu nguyên, nhiên liệu và sản phẩm của làng nghề

mây tre đan Triệu Xá, xã Triệu Đề năm 2012 36

2.5. Lao động làm nghề đan lát tại thôn Triệu Xá, xã Triệu

Đề giai đoạn 2005 – 2012 37

2.6. Lao động làm nghề theo hộ gia đình của thôn Triệu Xá,

xã Triệu Đề giai đoạn 2005 – 2012 37

2.7. Nhu cầu nguyên, nhiên liệu và sản phẩm gốm của làng

gốm Hương Canh năm 2012 43

2.8. Lao động làm nghề gốm tại Hương Canh giai đoạn 2005

- 2012

44

2.9. Số hộ gia đình làm nghề gốm tại Thị xã Hương Canh

giai đoạn 2005 - 2012 45

2.10. Nhu cầu nguyên, nhiên liệu và sản phẩm của làng nghề

rèn Lý Nhân năm 2012 48

2.11. Lao động làm nghề rèn tại làng nghề Bàn Mạch, xã Lý

Nhân giai đoạn 2005 – 2012 49

2.12. Số hộ gia đình làm nghề rèn tại làng Bàn Mạch, xã Lý

Nhân giai đoạn 2005 - 2012 50

2.13. Lao động làm nghề khai thác – chế tác đá tại xã Hải Lựu

giai đoạn 2005 – 2012 53

2.14. Số hộ gia đình làm nghề chế tác đá tại xã Hải Lựu

giai đoạn 2005 - 2012 54

2.15. Tình hình chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Vĩnh Phúc,

giai đoạn 2005 – 2012 57

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Số hiệu

biểu đồ Biểu đồ Trang

2.1.

Giá trị doanh thu của làng mộc Thanh Lãng giai đoạn 2005 –

2012 (tỷ đồng)

35

2.2

Giá trị doanh thu của làng mây tre đan thôn Triệu Xá, xã

Triệu Đề, giai đoạn 2005 – 2012 (tỷ đồng) 38

2.3

Doanh thu từ nghề gốm của Thị xã Hương Canh giai đoạn

2005 – 2012 (tỷ đồng) 46

2.4

Giá trị doanh thu của làng rèn Bàn Mạch, xã Lý Nhân,

giai đoạn 2005 – 2012 (tỷ đồng) 51

2.5

Doanh thu của làng đá Hải Lựu, giai đoạn 2005 – 2012

(tỷ đồng) 55

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài.....................................................................................................1

2. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài ..............................................................2

3. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu.................................................................................2

4. Quan điểm và phương pháp nghiên cứu .................................................................2

5. Lịch sử nghiên cứu..................................................................................................3

6. Bố cục đề tài............................................................................................................5

NỘI DUNG ................................................................................................................6

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ LÀNG NGHỀ ..............................................6

1.1. CÁC KHÁI NIỆM LIÊN QUAN.........................................................................6

1.2. CÁC TIÊU CHÍ CÔNG NHẬN NGHỀ TRUYỀN THỐNG, LÀNG NGHỀ,

LÀNG NGHỀ TRUYỀN THỐNG .............................................................................7

1.3. VAI TRÒ CỦA LÀNG NGHỀ THỦ CÔNG TRUYỀN THỐNG ĐỐI VỚI SỰ

PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÙNG ................................................................................8

1.4. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA LÀNG NGHỀ.......................................................10

1.5. NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÁT TRIỂN LÀNG NGHỀ TRUYỀN

THỐNG.....................................................................................................................11

CHƯƠNG 2. TIỀM NĂNG VÀ HIỆN TRẠNG PHÁT TRIỂN MỘT SỐ

LÀNG NGHỀ THỦ CÔNG TRUYỀN THỐNG Ở TỈNH VĨNH PHÚC...........14

2.1. TIỀM NĂNG PHÁT TRIỂN LÀNG NGHỀ THỦ CÔNG TRUYỀN THỐNG

Ở TỈNH VĨNH PHÚC...............................................................................................14

2.1.1. Vị trí địa lý và giới hạn lãnh thổ .....................................................................14

2.1.2. Tiềm năng về tự nhiên.....................................................................................15

2.1.3. Tiềm năng về kinh tế - xã hội .........................................................................17

2.2. HIỆN TRẠNG PHÁT TRIỂN CÁC LÀNG NGHỀ THỦ CÔNG TRUYỀN

THỐNG Ở TỈNH VĨNH PHÚC................................................................................26

2.2.1. Khái quát chung về hiện trạng sản xuất của các làng nghề tỉnh Vĩnh Phúc ..26

2.2.2. Hiện trạng sản xuất của một số làng nghề thủ công truyền thống ở tỉnh Vĩnh

Phúc...........................................................................................................................31

2.3. TÁC ĐỘNG CỦA CÁC LÀNG NGHỀ THỦ CÔNG TRUYỀN THỐNG ĐẾN

SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI VÀ MÔI TRƯỜNG Ở ĐỊA PHƯƠNG....56

2.3.1. Tác động của các làng nghề thủ công truyền thống đến phát triển kinh tế - xã

hội..............................................................................................................................56

2.3.2. Tác động của các làng nghề thủ công truyền thống đến môi trường ..............59

2.4. NHỮNG KHÓ KHĂN, THÁCH THỨC TRONG SẢN XUẤT VÀ KINH

DOANH CỦA CÁC LÀNG NGHỀ THỦ CÔNG TRUYỀN THỐNG Ở TỈNH

VĨNH PHÚC.............................................................................................................62

2.4.1. Nguồn nguyên, vật liệu ...................................................................................62

2.4.2. Vốn..................................................................................................................62

2.4.3. Lao động..........................................................................................................63

2.4.4. Thị trường tiêu thụ ..........................................................................................63

2.4.5. Chính sách quản lý..........................................................................................63

CHƯƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN LÀNG NGHỀ THỦ CÔNG

TRUYỀN THỐNG Ở TỈNH VĨNH PHÚC...........................................................64

3.1. QUAN ĐIỂM PHÁT TRIỂN CÁC LÀNG NGHỀ THỦ CÔNG TRUYỀN

THỐNG Ở TỈNH VĨNH PHÚC................................................................................64

3.2. MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN CÁC LÀNG NGHỀ THỦ CÔNG TRUYỀN

THỐNG Ở TỈNH VĨNH PHÚC................................................................................64

3.3. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN CÁC LÀNG NGHỀ THỦ CÔNG TRUYỀN

THỐNG Ở TỈNH VĨNH PHÚC ĐẾN NĂM 2020...................................................66

3.4. CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CÁC LÀNG NGHỀ THỦ CÔNG TRUYỀN

THỐNG Ở TỈNH VĨNH PHÚC................................................................................68

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................70

1. Kết luận .................................................................................................................70

2. Kiến nghị...............................................................................................................70

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................73

PHỤ LỤC HÌNH ẢNH ...........................................................................................74

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Lịch sử phát triển nền văn hóa cũng như lịch sử phát triển kinh tế của nước ta

luôn gắn liền với lịch sử phát triển làng nghề thủ công truyền thống. Bởi những sản

phẩm thủ công mỹ nghệ không chỉ là những vật phẩm sinh hoạt bình thường hàng

ngày, mà nó chính là những tác phẩm nghệ thuật biểu trưng của nền văn hóa dân

tộc, thể hiện mức độ phát triển kinh tế, trình độ dân trí, đặc điểm nhân văn của dân

tộc. Đồng thời, làng nghề là cả một môi trường văn hóa - kinh tế - xã hội và công

nghệ truyền thống lâu đời, ở đó còn bảo lưu những tinh hoa nghệ thuật và kỹ thuật

truyền từ đời này sang đời khác, với những sản phẩm có bản sắc riêng của mình,

nhưng lại tiêu biểu và độc đáo của cả dân tộc Việt Nam. Và một số làng nghề thủ

công truyền thống ở Vĩnh Phúc là một minh chứng điển hình cho việc lưu giữ, bảo

tồn và phát triển những giá trị văn hóa đó.

Nổi tiếng là một vùng đất với nhiều ngành nghề và sản phẩm thủ công truyền

thống, tỉnh Vĩnh Phúc đang từng bước phát triển hòa cùng với sự phát triển chung

của cả nước. Những năm gần đây, Vĩnh Phúc không chỉ tập trung phát triển công

nghiệp mà đã chú trọng đến việc khôi phục, phát triển các làng nghề tiểu thủ công

nghiệp - một tiềm năng lớn đóng góp vào sự phát triển của tỉnh và giải quyết được

vấn đề việc làm cho người dân ở địa phương. Theo thống kê của Sở Công Thương

tỉnh Vĩnh Phúc, toàn tỉnh hiện có 39 làng nghề, trong đó có 8 làng nghề thủ công

truyền thống. Một số làng nghề thủ công truyền thống này đã trở nên quen thuộc và

đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra sản phẩm tiêu dùng tại địa phương, trong

nước và xuất khẩu ra nước ngoài. Các sản phẩm của làng nghề mang bản sắc văn

hóa của địa phương như làng gốm Hương Canh, làng mộc Thanh Lãng, làng đan lát

Triệu Đề, làng đá Hải Lựu, làng rèn Lý Nhân ...

Trong thời gian qua, các cấp Đảng và chính quyền ở địa phương đã có những

chính sách và biện pháp khuyến khích khôi phục và phát triển làng nghề trên địa

bàn tỉnh. Tuy nhiên, các làng nghề vẫn trong tình trạng mai một hoặc còn tồn tại thì

sản xuất cầm chừng, sản xuất chưa ổn định, kém phát triển, quy mô còn nhỏ lẻ,

thiếu kiến thức và kinh nghiệm quản lý... Những tiềm năng và lợi thế của làng nghề

vẫn chưa được phát huy hiệu quả, thu nhập và đời sống người dân vì vậy mà chưa

được nâng cao. Nếu không tiếp tục đẩy mạnh khôi phục và phát triển các làng nghề

này thì sẽ mất đi một nguồn lực quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội ở địa

phương.