Thư viện tri thức trực tuyến
Kho tài liệu với 50,000+ tài liệu học thuật
© 2023 Siêu thị PDF - Kho tài liệu học thuật hàng đầu Việt Nam
Tiếp tục hoàn thiện chính sách thương mại quốc tế của Việt Nam nhằm đáp ứng nhu cầu hội nhập kinh tế quốc tế
Nội dung xem thử
Mô tả chi tiết
Bé gi¸o dôc vμ ®μo t¹o
Tr−êng §¹i Häc Ngo¹i Th−¬ng
TiÕp tôc hoμn thiÖn chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i
quèc tÕ cña viÖt nam nh»m ®¸p øng
yªu cÇu héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ
Chuyªn ngµnh: Kinh tÕ thÕ giíi vµ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ
M· sè : 62.31.07.01
LuËn ¸n tiÕn sü kinh tÕ
Hμ néi - 2008
Bé gi¸o dôc vμ ®μo t¹o
Tr−êng §¹i Häc Ngo¹i Th−¬ng
NguyÔn xu©n n÷
TiÕp tôc hoμn thiÖn chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i
quèc tÕ cña viÖt nam nh»m ®¸p øng
yªu cÇu héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ
Chuyªn ngµnh: Kinh tÕ thÕ giíi vµ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ
M· sè : 62.31.07.01
LuËn ¸n tiÕn sü kinh tÕ
Ng−êi h−íng dÉn khoa häc:
1. PGS. Ts. NguyÔn Trung V∙n
2. Gs.ts. Bïi Xu©n L−u
Hμ néi - 2008
Lêi cam ®oan
T«i xin cam ®oan ®©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña riªng t«i. C¸c sè liÖu vµ
trÝch dÉn nªu trong LuËn ¸n hoµn toµn trung thùc. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cña LuËn
¸n ch−a tõng ®−îc ng−êi kh¸c c«ng bè trong bÊt kú c«ng tr×nh nµo.
Hµ Néi, ngµy 25 th¸ng 2 n¨m 2008
T¸c gi¶ LuËn ¸n
Danh môc tõ viÕt t¾t
TiÕng viÖt
CNH, H§H C«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa
GTGT Gi¸ trÞ gia t¨ng
NSNN Ng©n s¸ch Nhµ n−íc
KT-XH Kinh tÕ x· héi
KTQT Kinh tÕ quèc tÕ
KTTG Kinh tÕ thÕ giíi
TT§B Tiªu thô ®Æc biÖt
XNK XuÊt nhËp khÈu
TiÕng Anh
ADB Asian Development Bank Ng©n hµng ph¸t triÓn ch©u ¸
ADP Agreement on Anti-Dumping HiÖp ®Þnh vÒ chèng b¸n ph¸ gi¸
AFAS ASEAN’s Framework Agreement
on Services
HiÖp ®Þnh khung ASEAN vÒ
dÞch vô
AFTA ASEAN Free Trade Area Khu vùc th−¬ng m¹i tù do
ASEAN
APEC Asia Pacific Economic
Cooperation
DiÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ ch©u ¸
Th¸i b×nh d−¬ng
ASEAN Association of South East Asian
Nations
HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng
Nam ¸
ASEM Asia - Europe Meeting DiÔn ®µn hîp t¸c ¸ - ©u
BTA Vietnam – US Bilateral Trade
Agreement
HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i ViÖt Nam
- Hoa Kú
CEPT Common Effective Preferential
Tariff
Ch−¬ng tr×nh miÔn gi¶m thuÕ
quan cã hiÖu lùc chung
CPC Central Product Classification Ph©n lo¹i c¸c s¶n phÈm chñ yÕu
EU European Union Liªn minh ch©u ¢u
FDI Foreign Direct Investment §Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi
GATT General Agreement on Trade and
Tariff
HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan
vµ th−¬ng m¹i
GATS General Agreement on Trade in
Service
HiÖp ®Þnh chun vÒ Th−¬ng m¹i
DÞch vô
HS Harmonised Commodity
Description and Coding System
HÖ thèng m· sè hµng ho¸ HS
IMF International Moneytary Fund Quü tiÒn tÖ quèc tÕ
MFN Most Favored Nation ChÕ ®é −u ®·i tèi huÖ quèc
NT National Treament ChÕ ®é ®·i ngé quèc gia
SCM Agreement on Subsidy and
Countervailing Measures
HiÖp ®Þnh vÒ trî cÊp vµ c¸c biÖn
ph¸p ®èi kh¸ng
SPS Agreement on Sanitary and
Phytosanitary Measures
HiÖp ®Þnh vÒ vÖ sinh vµ kiÓm
dÞch ®éng thùc vËt
TBT Agreement on Technical Barriers
to Trade
HiÖp ®Þnh vÒ hµng rµo kü thuËt
®èi víi th−¬ng m¹i
TRIMs Agreement on Trade-Related
Investment Measures
HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p ®Çu
t− liªn quan ®Õn th−¬ng m¹i
TRIPs Agreement on Trade-Related
Intellectual Properties Rights
HiÖp ®Þnh vÒ c¸c khÝa c¹nh
th−¬ng m¹i cña quyÒn së h÷u trÝ
tuÖ
UN United Nations Liªn hîp quèc
UNCITRAL UN Commission on International
Trade Law
Uû ban Liªn hiÖp quèc vÒ LuËt
th−¬ng m¹i
WB World Bank Ng©n hµng thÕ giíi
WTO Wotld Trade Orgnization Tæ chøc th−¬ng m¹i thÕ giíi
Môc lôc
Lêi më ®Çu.................................................................................................... 1
Ch−¬ng 1: C¬ së khoa Häc vÒ viÖc tiÕp tôc hoμn
thiÖn chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i quèc tÕ cña ViÖt Nam...... 6
1.1. C¬ së lý luËn cña viÖc tiÕp tôc hoàn thiÖn chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i
quèc tÕ................................................................................................................. 6
1.1.1. Nh÷ng lý luËn chung ........................................................................ 6
1.1.2. Mét sè lý thuyÕt vÒ TMQT.................................................................. 16
1.1.3. Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n trong luËt th−¬ng m¹i quèc tÕ ................ 25
1.2. C¬ së thùc tiÔn cña viÖc ph¶i tiÕp tôc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch th−¬ng
m¹i cña ViÖt Nam .............................................................................................. 29
1.2.1. Thùc tÕ kinh tÕ cña ViÖt Nam ®∙ cã nhiÒu thay ®æi ......................... 29
1.2.2. Yªu cÇu cña héi nhËp kinh tÕ ............................................................ 33
1.2.3. N©ng cao søc c¹nh tranh cña quèc gia, cña doanh nghiÖp cóa
hµng ho¸ trong bèi c¶nh héi nhËp ....................................................................
35
1.2.4. Thùc hiÖn c¸c cam kÕt quèc tÕ ........................................................... 36
1.2.4.1. C¸c cam kÕt trong khu vùc ASEAN...................................... 36
1.2.4.2. C¸c cam kÕt trong HiÖp ®Þnh Th−¬ng m¹i ViÖt Nam -
Hoa Kú ............................................................................................... 37
1.2.4.3. C¸c cam kÕt gia nhËp WTO cña ViÖt Nam ........................... 39
1.3. Kinh nghiÖm cña mét sè n−íc trong viÖc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch
th−¬ng m¹i quèc tÕ theo yªu cÇu héi nhËp ..................................................... 42
1.3.1. Kinh nghiÖm cña NhËt B¶n................................................................ 42
1.3.1.1. Môc tiªu cña chÝnh s¸ch TMQT cña NhËt B¶n ..................... 42
1.3.1.2. Nh÷ng ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch TMQT cña NhËt B¶n ............. 43
1.3.2. Kinh nghiÖm cña Trung Quèc.......................................................... 48
1.3.2.1.Môc tiªu chÝnh s¸ch TMQT cña Trung Quèc trong thêi kú
®æi míi............................................................................................................ 49
1.3.2.2.Nh÷ng ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch TMQT cña Trung Quèc 49
1.3.3. Kinh nghiÖm rót ra ®èi víi ViÖt Nam ............................................... 58
1.3.3.1. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa nÒn kinh tÕ, tù do ho¸
th−¬ng m¹i ......................................................................................... 58
1.3.3.2. KÕt hîp hµi hoµ gi÷a chÝnh s¸ch s¶n xuÊt thay thÕ nhËp
khÈu vµ s¶n xuÊt h−íng vÒ xuÊt khÈu ................................................ 58
1.3.3.3. T¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu 59
1.3.3.4. Thu hót vèn ®Çu t− n−íc ngoµi ............................................. 60
Ch−¬ng 2: Thùc tr¹ng hoμn thiÖn chÝnh s¸ch th−¬ng
m¹i quèc tÕ cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua............. 61
2.1. Thùc tr¹ng hoµn thiÖn chÝnh s¸ch TMQT vÒ hµng ho¸.......................... 61
2.1.1. Thùc tr¹ng XNK hµng ho¸ cña ViÖt Nam nh÷ng n¨m qua ............ 61
2.1.1.1. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu............................................................. 61
2.1.1.2. Thùc tr¹ng nhËp khÈu ........................................................... 63
2.1.2. Thùc tr¹ng hoµn thiÖn chÝnh s¸ch TMQT vÒ hµng ho¸................. 64
2.1.2.1. ChÝnh s¸ch mÆt hµng ............................................................. 64
2.1.2.2. ChÝnh s¸ch thÞ tr−êng ............................................................ 66
2.1.2.3. ChÝnh s¸ch th−¬ng nh©n ........................................................ 68
2.1.2.4. ChÝnh s¸ch thuÕ quan ............................................................ 71
2.1.2.5. Hµng rµo phi thuÕ quan ......................................................... 73
2.1.2.6. ChÝnh s¸ch hç trî s¶n xuÊt vµ thóc ®Èy xuÊt khÈu ............... 77
2.1.3. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng vµ t¸c ®éng cña viÖc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch
TMQT vÒ hµng ho¸ ...................................................................................... 82
2.1.3.1. Nh÷ng thµnh tùu.................................................................... 82
2.1.3.2. Nh÷ng h¹n chÕ....................................................................... 84
2.2. Thùc tr¹ng hoµn thiÖn chÝnh s¸ch TMQT vÒ dÞch vô............................. 86
2.2.1. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng XNK dÞch vô ë ViÖt Nam trong nh÷ng
n¨m qua ........................................................................................................ 86
2.2.1.1. Tæng quan vÒ ho¹t ®éng dÞch vô ë ViÖt Nam........................ 86
2.2.1.2. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu, nhËp khÈu dÞch vô............. 87
2.2.2. Thùc tr¹ng hoµn thiÖn chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i quèc tÕ vÒ dÞch vô........ 89
2.2.2.1 Tæng quan chung vÒ chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i dÞch vô ............. 89
2.2.2.2. Mét sè chÝnh s¸ch cô thÓ....................................................... 90
2.2.3. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng vµ t¸c ®éng cña viÖc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch
th−¬ng m¹i dÞch vô...................................................................................... 100
2.2.3.1. Nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®−îc ................................................ 100
2.2.3.2. Nh÷ng h¹n chÕ trong chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i dÞch vô ........... 100
2.3.Thùc tr¹ng hoµn thiÖn chÝnh s¸ch TMQT liªn quan ®Õn ®Çu t− n−íc
ngoµi.............................................................................................................. 103
2.3.1. Thùc tr¹ng ®Çu t− n−íc ngoµi t¹i ViÖt Nam trong nh÷ng
n¨m qua........................................................................................................ 103
2.3.2. Thùc tr¹ng hoµn thiÖn chÝnh s¸ch TMQT liªn quan ®Õn ®Çu t−
n−íc ngoµi t¹i ViÖt Nam.............................................................................. 104
2.3.2.1. ChÝnh s¸ch tiÕp cËn thÞ tr−êng............................................... 105
2.3.2.2. ChÝnh s¸ch xóc tiÕn ®Çu t− liªn quan ®Õn th−¬ng m¹i .......... 107
2.3.2.3. C¸c chÝnh s¸ch −u ®·i thuÕ ®èi víi ®Çu t− n−íc ngoµi .......... 109
2.3.2.4. C¸c chÝnh s¸ch ®¶m b¶o ®Çu t− ............................................. 111
2.3.3. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng vµ t¸c ®éng cña viÖc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch
TMQT liªn quan ®Õn ®Çu t− n−íc ngoµi................................................... 113
2.3.3.1. Nh÷ng thµnh tùu næi bËt........................................................ 114
2.3.3.2. Nh÷ng h¹n chÕ chñ yÕu ......................................................... 115
2.4. Thùc tr¹ng hoµn thiÖn chÝnh s¸ch TMQT liªn quan ®Õn b¶o hé
quyÒn së h÷u trÝ tuÖ........................................................................................... 118
2.4.1. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ cña ViÖt Nam 118
2.4.1.1. Thùc tr¹ng quyÒn së h÷u trÝ tuÖ cña ViÖt Nam ..................... 118
2.4.1.2. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ cña
ViÖt Nam............................................................................................ 120
2.4.2. Thùc tr¹ng hoµn thiÖn chÝnh s¸ch TMQT liªn quan ®Õn b¶o hé
quyÒn së h÷u trÝ tuÖ ViÖt Nam ................................................................... 121
2.4.3. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng vµ t¸c ®éng cña viÖc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch
th−¬ng m¹i liªn quan ®Õn b¶o hé quyÒn SHTT........................................ 127
2.4.3.1. Nh÷ng thµnh tùu chñ yÕu ...................................................... 127
2.4.3.2. Nh÷ng h¹n chÕ....................................................................... 128
Ch−¬ng 3: §Þnh h−íng vμ gi¶i ph¸p tiÕp tôc hoμn
thiÖn chÝnh s¸ch TMQT cña ViÖt Nam sau khi gia nhËp
WTO vμ mét t−¬ng lai ký kÕt nhiÒu hiÖp ®Þnh tù do
song ph−¬ng ..............................................................................................
131
3.1. Yªu cÇu vµ ®Þnh h−íng tiÕp tôc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch TMQT cña
ViÖt Nam
131
3.1.1. Nh÷ng yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi viÖc tiÕp tôc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch
TMQT cña ViÖt Nam .................................................................................. 131
3.1.1.1. Môc tiªu cña chÝnh s¸ch TMQT............................................ 131
3.1.1.2. Nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n cña chÝnh s¸ch TMQT trong tiÕn
tr×nh héi nhËp..................................................................................... 133
3.1.1.3. Mét sè nguyªn t¾c trong viÖc tiÕp tôc hoµn thiÖn chÝnh
s¸ch th−¬ng m¹i quèc tÕ .................................................................... 137
3.1.2. Mét sè ®Þnh h−íng chñ yÕu vÒ viÖc tiÕp tôc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch
TMQT cña ViÖt Nam ........................................................................................ 140
3.1.2.1. TËn dông nh÷ng c¬ chÕ −u ®·i ®Æc biÖt, kh¸c biÖt trong
nh÷ng quy ®Þnh cña WTO ................................................................. 140
3.1.2.2. Xö lý hµi hoµ mèi quan hÖ gi÷a tù do ho¸ th−¬ng m¹i vµ
b¶o hé trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ................................ 141
3.1.2.3. §Èy m¹nh héi nhËp kinh tÕ, th−¬ng m¹i quèc tÕ th«ng qua
viÖc ký FTA víi mét sè n−íc............................................................. 142
3.2. Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m tiÕp tôc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch
TMQT cña ViÖt Nam ...................................................................................... 144
3.2.1. Gi¶i ph¸p tiÕp tôc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch TMQT vÒ hµng ho¸ ...... 144
3.2.1.1. Gi¶i ph¸p tiÕp tôc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch thuÕ....................... 144
3.2.1.2. X©y dùng rµo c¶n phi thuÕ quan phï hîp víi ®iÒu kiÖn
héi nhËp ............................................................................................. 147
3.2.1.3. TiÕp tôc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tÝn dông hç trî
xuÊt khÈu
154