Thư viện tri thức trực tuyến
Kho tài liệu với 50,000+ tài liệu học thuật
© 2023 Siêu thị PDF - Kho tài liệu học thuật hàng đầu Việt Nam
Tỉ lệ nuốt khó và các yếu tố liên quan ở bệnh nhân nhồi máu não trên lều
Nội dung xem thử
Mô tả chi tiết
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ
ĐẠI HỌC Y DƢỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
---oOo---
NGUYỄN VĂN THỊNH
TỈ LỆ NUỐT KHÓ VÀ CÁC YẾU TỐ
LIÊN QUAN Ở BỆNH NHÂN NHỒI
MÁU NÃO TRÊN LỀU
LUẬN VĂN CHUYÊN KHOA CẤP II
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 2020
.
.
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ
ĐẠI HỌC Y DƢỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
---oOo---
NGUYỄN VĂN THỊNH
TỈ LỆ NUỐT KHÓ VÀ CÁC YẾU TỐ
LIÊN QUAN Ở BỆNH NHÂN NHỒI
MÁU NÃO TRÊN LỀU
CHUYÊN NGÀNH: THẦN KINH
MÃ SỐ: CK 62 72 21 40
LUẬN VĂN CHUYÊN KHOA CẤP II
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS.BS: LÊ VĂN TUẤN
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 2020
.
.
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi. Các số liệu
trong luận văn là số liệu trung thực và chƣa đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình
nào khác.
TP. Hồ Chí Minh, ngày 9 tháng 11 năm 2020
Tác giả luận văn
Nguyễn Văn Thịnh
.
.
ii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i
MỤC LỤC............................................................................................................ii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT............................................................................ vii
DANH MỤC BẢNG.........................................................................................viii
DANH MỤC HÌNH............................................................................................ ix
DANH MỤC SƠ ĐỒ ........................................................................................... x
DANH MỤC BIỂU ĐỒ...................................................................................... xi
ĐẶT VẤN ĐỀ ...................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1 - TỔNG QUAN TÀI LIỆU........................................................... 3
1.1 ĐẠI CƢƠNG VỀ QUÁ TRÌNH NUỐT..................................................... 3
1.1.1 Định nghĩa quá trình nuốt................................................................................3
1.1.2 Sinh lý của quá trình nuốt................................................................................3
1.1.3 Chi phối thần kinh ...........................................................................................5
1.2 MỘT SỐ VẤN ĐỂ NUỐT KHÓ................................................................ 6
1.2.1 Định nghĩa .......................................................................................................6
1.2.2 Sinh lý bệnh – nguyên nhân của nuốt khó.......................................................6
1.3 ĐẠI CƢƠNG VỀ NHỒI MÁU NÃO......................................................... 7
1.3.1 Một số khái niệm.............................................................................................7
1.3.2 Đặc điểm giải phẫu động mạch não ................................................................8
1.3.3 Phân loại, cơ chế bệnh sinh đột quỵ nhồi máu não .........................................9
1.3.3.1 Phân loại nguyên nhân đột quỵ nhồi máu não .........................................9
1.3.3.2 Cơ chế bệnh sinh nhồi máu não..............................................................10
1.3.4 Triệu chứng lâm sàng đột quỵ nhồi máu não: ...............................................10
1.3.5 Vai trò hình ảnh học trong chẩn đoán đột quỵ ..............................................11
1.3.5.1 Chụp cắt lớp vi tính.................................................................................11
1.3.5.2 Chụp cộng hưởng từ................................................................................12
1.3.5.3 Chụp mạch máu số hóa xóa nền (DSA) ..................................................12
1.3.5.4 Một số xét nghiệm cần làm trong nhồi máu não: ...................................12
.
.
iii
1.4 MỘT SỐ VẤN ĐỀ NUỐT KHÓ Ở BỆNH NHÂN ĐỘT QUỴ .............. 12
1.4.1 Sinh lý bệnh...................................................................................................12
1.4.2 Nuốt khó và biến chứng: ...............................................................................13
1.4.2.1 Hít sặc .....................................................................................................13
1.4.2.2 Viêm phổi do hít sặc ở bệnh nhân đột quỵ..............................................14
1.4.2.3 Các triệu chứng lâm sàng nuốt khó ........................................................14
1.4.3 Các phƣơng pháp đánh giá nuốt khó .............................................................14
1.4.3.1 Nghiệm pháp sàng lọc, lượng giá lâm sàng đánh giá nuốt khó .............14
1.4.3.2 Các biện pháp chẩn đoán can thiệp........................................................15
1.5 MỘT SỐ NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN:.................................................. 17
CHƢƠNG 2 - ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............ 24
2.1 ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU .................................................................. 24
2.1.1 Dân số nghiên cứu .........................................................................................24
2.1.2 Tiêu chuẩn chọn mẫu.....................................................................................24
2.1.2.1 Tiêu chuẩn chọn vào ...............................................................................24
2.1.2.2 Tiêu chuẩn loại ra...................................................................................24
2.2 PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................................. 24
2.2.1 Thiết kế nghiên cứu .......................................................................................24
2.2.2 Thời gian nghiên cứu.....................................................................................25
2.2.3 Phƣơng pháp chọn mẫu .................................................................................25
2.2.4 Cỡ mẫu nghiên cứu........................................................................................25
2.2.5 Các biến số trong nghiên cứu ........................................................................25
2.2.5.1 Các loại biến số được thu thập khi bệnh nhân nhập viện.......................25
2.2.6 Các bƣớc tiến hành và thu thập số liệu..........................................................30
2.2.6.1 Công cụ:..................................................................................................30
2.2.6.2 Thu thập số liệu.......................................................................................30
2.2.6.3 Các xét nghiệm cận lâm sàng .................................................................33
2.2.7 Sơ đồ nghiên cứu...........................................................................................35
2.2.8 Xử lý số liệu ..................................................................................................36
.
.
iv
2.3 CÁCH KHẮC PHỤC SAI SỐ.................................................................. 36
2.4 Y ĐỨC ...................................................................................................... 37
CHƢƠNG 3 - KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU....................................................... 38
3.1 Đặc điểm mẫu nghiên cứu......................................................................... 38
3.1.1 Tuổi................................................................................................................38
3.1.2 Giới................................................................................................................39
3.1.3 Phân bố tuổi theo giới....................................................................................39
3.1.4 Yếu tố nguy cơ ..............................................................................................40
3.2 Tỉ lệ nuốt khó ở bệnh nhân nhồi máu não trên lều đánh giá qua test nuốt41
3.2.1 Tỉ lệ nuốt khó ở bệnh nhân nhồi máu não trên lều........................................41
3.2.2 Triệu chứng và đo độ bảo hoà oxy nhóm bệnh nhân nuốt khó .....................42
3.3 Mối liên quan nuốt khó với đặc điểm bệnh nhân, tình trạng tổn thƣơng
trên lâm sàng và cận lâm sàng ........................................................................ 43
3.3.1 Giới................................................................................................................43
3.3.2 Tuổi................................................................................................................43
3.3.3 Dấu hiệu sinh tồn...........................................................................................44
3.3.4 Yếu tố nguy cơ ..............................................................................................45
3.3.5 Thời gian từ lúc khởi phát tới lúc nhập viện .................................................46
3.3.6 Lý do vào viện ...............................................................................................47
3.3.7 Tình trạng ý thức lúc nhập viện.....................................................................48
3.3.8 Các triệu chứng lâm sàng lúc nhập viện........................................................49
3.3.9 Điểm NIHSS khi nhập viện...........................................................................50
3.3.10 Phân nhóm nguyên nhân nhồi máu não theo phân loại TOAST.................50
3.3.11 Xét nghiệm huyết học, sinh hoá lúc vào viện..............................................51
3.3.12 Phân bố bán cầu tổn thƣơng ........................................................................52
3.3.13 Phân bố theo vị trí tổn thƣơng .....................................................................53
3.3.14 Vị trí các động mạch bị tổn thƣơng (hẹp nặng hoặc tắc) ............................54
3.3.15 Tổn thƣơng nhu mô não trên phim cắt lớp vi tính sọ não theo thang điểm
ASPECTS ...............................................................................................................55
.
.
v
3.3.16 Tình trạng viêm phổi ...................................................................................56
CHƢƠNG 4 - BÀN LUẬN ............................................................................... 58
4.1 Đặc điểm mẫu nghiên cứu: ....................................................................... 58
4.1.1 Đặc điểm về tuổi:...........................................................................................58
4.1.2 Đặc điểm về giới: ..........................................................................................59
4.1.3 Đặc điểm về tuổi theo giới: ...........................................................................59
4.1.4 Đặc điểm về yếu tố nguy cơ:.........................................................................60
4.2 Tỉ lệ nuốt khó: ........................................................................................... 60
4.2.1 Tỉ lệ nuốt khó ở bệnh nhân nhồi máu não trên lều:.......................................60
4.2.2 Triệu chứng nhóm bệnh nhân nuốt khó:........................................................61
4.3 Đánh giá mối liên quan nuốt khó với lâm sàng và cận lâm sàng ............. 63
4.3.1 Mối liên quan nuốt khó với Giới:..................................................................63
4.3.2 Mối liên quan nuốt khó với Tuổi...................................................................63
4.3.3 Mối liên quan nuốt khó với Dấu hiệu sinh tồn..............................................64
4.3.4 Mối liên quan nuốt khó với yếu tố nguy cơ ..................................................65
4.3.5 Mối liên quan nuốt khó với thời gian từ lúc khởi phát đến lúc nhập viện ....66
4.3.6 Mối liên quan nuốt khó với lý do vào viện ...................................................67
4.3.7 Mối liên quan nuốt khó với các triệu chứng lâm sàng lúc nhập viện............69
4.3.8 Mối liên quan nuốt khó với điểm NIHSS khi nhận viện...............................72
4.3.9 Mối liên quan nuốt khó với Phân loại TOAST: ............................................72
4.3.10 Mối liên quan nuốt khó với cận lâm sàng: huyết học, sinh hoá ..................73
4.3.11 Mối liên quan nuốt khó với phân bố bán cầu tổn thƣơng............................73
4.3.12 Mối liên quan nuốt khó với vị trí tổn thƣơng trên bán cầu đại não:............74
4.3.13 Mối liên quan nuốt khó với Vị trí hẹp nặng hoặc tắc động mạch ...............75
4.3.14 Mối liên quan nuốt khó với tổn thƣơng nhu mô não theo thang điểm
ASPECTS:..............................................................................................................75
4.3.15 Viêm phổi ....................................................................................................76
4.3.16 Phân tích đa biến: ........................................................................................77
KẾT LUẬN ........................................................................................................ 79
.
.
vi
KIẾN NGHỊ....................................................................................................... 80
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
.
.
vii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
ASPECTS Alberta Stroke Program Early Computed Tomography Score (Thang
điểm chụp cắt lớp vi tính sớm của chƣơng trình đột quỵ Alberta)
BN Bệnh nhân
CHT Chụp cộng hƣởng từ
CI Khoảng tin cậy (Confidence Interval)
CLVT Chụp cắt lớp vi tính
CTA Computed tomography angiography (Chụp cắt lớp vi tính mạch máu
não)
CS Cộng sự
DSA Digital Subtraction Angiography (Chụp mạch số hóa xóa nền)
FEES Fibre Endoscopic Evaluation of Swallow (Nội soi ống mềm đánh
giá nuốt)
HA Huyết áp
HATT Huyết áp tâm thu
HATTr Huyết áp tâm trƣơng
CTK 95% Khoảng tin cậy 95%
n Số bệnh nhân
NIHSS National Institutes of Health Stroke Scale (Thang điểm đánh giá đột
qụy của Viện nghiên cứu sức khỏe quốc gia Mỹ)
TP.HCM Thành phố Hồ Chí Minh
OR Tỉ suất chênh (Odds Ratio)
VFS Videofluoroscopy (Chiếu huỳnh quang có ghi hình)
TOAST Trial of Org 10172 in Acute Stroke Treatment
.
.
viii
DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1 Phân nhóm nguyên nhân nhồi máu não theo phân loại TOAST. ....................9
Bảng 3.1: Các yếu tố nguy cơ........................................................................................40
Bảng 3.2: Liên quan giữa giới và nuốt khó ...................................................................43
Bảng 3.3: Mối liên quan giữa nuốt khó với dấu hiệu sinh tồn ......................................44
Bảng 3.4: Mối liên quan giữa nuốt khó với yếu tố nguy cơ..........................................45
Bảng 3.5: Mối liên quan giữa nuốt khó với thời gian từ lúc khởi phát tới lúc nhập viện
.......................................................................................................................................46
Bảng 3.6: Mối liên quan giữa nuốt khó với lý do vào viện...........................................47
Bảng 3.7: Mối liên quan giữa nuốt khó với ý thức (điểm Glassgow) lúc nhập viện ....48
Bảng 3.8: Mối liên quan giữa nuốt khó với triệu chứng lâm sàng lúc nhập viện .........49
Bảng 3.9: Mối liên quan giữa nuốt khó với điểm NIHSS khi nhập viện ......................50
Bảng 3.10: Mối liên quan giữa nuốt khó với phân nhóm nguyên nhân nhồi máu não
theo phân loại TOAST...................................................................................................50
Bảng 3.11: Mối liên quan giữa nuốt khó với huyết học - sinh hoá lúc vào viện ..........51
Bảng 3.12: Mối liên quan giữa nuốt khó với phân bố bán cầu tổn thƣơng...................52
Bảng 3.13: Mối liên quan giữa nuốt khó với phân bố vị trí tổn thƣơng........................53
Bảng 3.14: Mối liên quan giữa nuốt khó với các động mạch bị tổn thƣơng.................54
Bảng 3.15: Mối liên quan giữa nuốt khó với tổn thƣơng nhu mô não trên phim cắt lớp
vi tính sọ não theo thang điểm ASPECTS ....................................................................55
Bảng 3.16: Mối liên quan giữa nuốt khó với viêm phổi ...............................................56
Bảng 3.17: Phân tích tích hồi quy logistic đa biến các yếu tố có thể dự báo nuốt khó
(N=283) .........................................................................................................................56
Bảng 4.1: Tỉ lệ nuốt khó ở bệnh nhân đột quỵ bằng nghiệm pháp sàng lọc .................61
Bảng 4.2: Liên quan giữa rối loạn nuốt và viêm phổi...................................................77
.
.
ix
DANH MỤC HÌNH
Hình 1.1: Giai đoạn hầu của nuốt trên một ngƣời bình thƣờng ......................................4
Hình 1.2: Chi phối thần kinh điều khiển phản xạ nuốt [2]..............................................6
Hình 1.3: Giải phẫu hệ động mạch não ...........................................................................8
Hình 1.4: Điểm bàng hệ trên CTA [70].........................................................................12
Hình 1.5 :Rối loạn quá trình nuốt đánh giá bằng chiếu huỳnh quang có ghi hình [35] 16
Hình 1.6: Rối loạn quá trình nuốt đánh giá bằng nội soi ống mềm đánh giá nuốt [57] 16
.
.
x
DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 2.1: Test nuốt.......................................................................................................34
Sơ đồ 2.2: Sơ đồ nghiên cứu..........................................................................................35
.
.