Thuế xuất nhập khẩu và việc áp dụng thuế xuất nhập khẩu tại Việt Nam.

MỤC LỤC

Lời mở đầu

Chương I: Cơ sở lý luận chung về thuế xuất nhập khẩu..............................8

1. Khái niệm thuế xuất nhập khẩu8...............................................................8

2. Vai trò của thuế xuất nhập khẩu đối với sự phát triển

của kinh tế 10..........................................................................................10

2.1 Đóng góp phần lớn vào nguồn thu của ngân sách nhà nước 11

2.2 Góp phần bảo hộ và khuyến khích sản xuất trong nước.......................13

2.3 Góp phần định hướng người tiêu dùng.................................................15

2.4 Là cụng cụ điều tiết hoạt động thương mại..........................................15

2.5 Góp phần thực hiện chính sách đối ngoại của đất nước......................16

3. Nội dung cơ bản của luật thuế xuất khẩu, luật thuế nhập

khẩu hiện hành17....................................................................................17

4.Thất thu thuế nhập khẩu và sự cần thiết phải

chống thất thu thuế nhập khẩu 26...........................................................26

Chương II Thực trạng thu thuế nhập khẩu và mét số nguyên nhân cho hiện

tượng thất thu thuế nhập khẩu ở Việt nam..................................................31

I Tình hình xuất nhập khẩu trong mấy năm gần đây...................................31

1. Đánh giá chung31...............................................................................31

2. Thị trường xuất nhập khẩu năm 2004 có nhiều chuyển

biến tích cực 33.......................................................................................33

II.Tỡnh hỡnh thu thuế nhập khẩu hiện nay36..............................................36

1. Cơ sở tính thuế36................................................................................36

2. Quy trỡnh tính và thu thuế40..............................................................40

1

3. Kết quả hoạt động thu thuế xuất nhập khẩu40...................................40

III. Một số nguyên nhân dẫn đến tình trạng thất thu

thuế nhập khẩu ở Việt nam45................................................................45

1. Do luật thuế xuất nhập khẩu còn nhiều sơ hở,

thiếu chặt chẽ và phức tạp.45.................................................................45

2. Do buôn lậu và gian lận thương mại48...............................................48

2.1 Tình hình buôn lậu hiện nay trờn cỏc tuyến biên giới, và các phương

thức vận chuyển....................................................................................50

2.1.1 Tuyến biên giới các tỉnh phía bắc.......................................50

2.1.2 Tuyến biên giới miền trung..................................................51

2.13 Tuyến biên giới Tây nam.....................................................51

2.1.4 Tuyến đường biển................................................................52

2.1.5 Tuyến đường hàng không....................................................53

2.2 Tình hình gian lận thương mại hiện nay và các

phương thức..........................................................................................54

2.2.1 Lợi dụng sơ hở của luật thuế xuất nhập khẩu.....................54

2.2.2 Khai sai số lượng, trọng lượng của hàng hóa.................... 55

2.2.3 Ghi sai xuất xứ của hàng húa..............................................56

2.2.4 Thông qua tình trạng tạm nhập tái xuất..............................57

2.2.5 Thông qua yêu cầu kiểm định trước....................................57

khi nhập hàng.

2.2.6 Gian lận thông qua sử dụng hoá đơn chứng từ.......................57

3. Do tình trạng nợ thuế..........................................................................58

4. Một số nguyên nhân khác...................................................................59

4.1 Do sự yếu kém của cán bộ Hải quan......................................59

4.2 Do công tác kiểm tra kiểm soát chưa tốt................................59

4.3 Do dân trí về thuế chưa cao...................................................60

4.4 Do đời sống nhân dân còn nhiều khó khăn............................60

2

Chương III. Phương hướng và giải pháp khắc phục tình trạng thất thu thuế

nhập khẩu........................................................................................................62

I Những quan điểm cơ bản của việc chống thất thu thuế nhập

khẩu....................................................................……..... 62

1. Phải giải quyết hài hóa mối quan hệ giữa lợi Ých

của nhà nước và lợi Ých của đối tượng nép thuế...................................62

2. Chống thất thu thuế ngay từ trong nhà nước......................................62

3. Chống thất thu thực và chống thất thu tiềm năng phải

cùng được coi trọng................................................................................63

4. Phối hợp các ngành các cấp trong hoạt động....................................63

chống thất thu thuế

II. Mục tiêu cơ bản của chống thất thu thuế nhập khẩu...............................63

1. Đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước.....................................63

2. Hoàn thiện luật thuế xuất nhập khẩu..................................................64

3. Đáp ứng yêu cầu công bằng xã hội.....................................................64

III. Kinh nghiệm chống thất thu thuế nhập khẩu ở mét số nước..................64

IV. Một số giải pháp chống thất thu thuế nhập khẩu...................................70

1. Tiến tới xây dựng luật thuế xuất nhập khẩu hoàn thiện hơn,

phù hợp hơn với tình hình phát triển kinh tế của đất nước...................70

2. Tăng cường công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại..............75

3. Cải tiến cơ chế quản lý thuế xuất nhập khẩu......................................79

V. Điều kiện để thực hiện các giải pháp chống thất thu thuế.......................81

1. Về con người.......................................................................................81

2. Về khoa học kỹ thuật...........................................................................82

3. Về phía hải quan.................................................................................83

Kết luận

Tài liệu tham khảo

3

BẢNG CHỮ VIẾT TẮT

1. ASEAN (Association of South - East Asian Nations): Hiệp hội các nước

Đông Nam Á.

2. AFTA (ASEAN Free Trade Area): Khu vực mậu dịch tự do ASEAN

3. APEC (Asian Pacific Economic Cooperation): Diễn đàn hợp tác kinh tế khu

vực Châu Á Thái Bình Dương

4. CEPT (Common Effective Preferential Tariff): Hiệp định ưu đãi thuế quan có

hiệu lực chung

4

5. CIF (Cost Insurance Freight): giá hàng nhập khẩu gồm giá hàng, phí bảo

hiểm, cước phí vận chuyển

6. EU (European Union): Liên minh Châu Âu

7. FOB (Free On Board): Giỏ hàng xuất khẩu là giá hàng không bao gồm phí

bảo hiểm và cước phí vận chuyển

8. GATT (General Agreement on Trade and Tariff): Hiệp định chung về thương

mại và thuế quan.

9. WCO (World Customs Organization): Tổ chức Hải quan thế giới

10. WTO (World Trade Organization): Tổ chức Thương mại thế giới

11. XNK: Thuế xuất nhập khẩu

LỜI MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Thuế xuất nhập khẩu hiện nay đóng góp phần lớn vào nguồn thu của ngân

sách nhà nước, là một trong các phương tiện để nhà nước thực hiện chức năng

quản lý của mình. Thông qua thuế xuất nhập khẩu có thể quản lý doanh nghiệp ở

tầm vĩ mô, bảo hộ sản xuất trong nước, định hướng người tiờu dựng…

Nhưng hiện nay tình trạng thất thu thuế nhập khẩu ngày càng trở nên phổ

biến, thông qua nhiều hình thức khác nhau, lợi dụng các đối tượng và kẽ hở của

pháp luật mà các đối tượng trèn thuế thực hiện hành vi của mình. Thất thu thuế

không những chỉ diễn ra ở các địa bàn biên giới, vùng biển, hàng không, các đơn

vị kinh tế quốc doanh mà còn diễn ra ở các hoạt động kinh doanh hàng hóa nhập

khẩu, mua bán nguyên liệu để sản xuất hàng xuất khẩu, tạm nhập tái xuất…

Thất thu thuế nhập khẩu không những chỉ ảnh hưởng đến nguồn thu của

ngân sách nhà nước mà còn là vấn đề đạo đức ảnh hưởng đến kinh tế, xã hội.

Khi thất thu thuế nhập khẩu công cụ quản lý bằng thuế giảm tính hiệu lực không

5

còn phát huy tác dụng của nó. Từ nó làm ảnh hưởng đến quan hệ thương mại

trong và ngoài nước. Đặc biệt đối với Việt nam nhu cầu nhập khẩu còn đang lớn

do vậy thất thu thuế nhập khẩu đối với Việt nam càng là vấn đề nổi cộm hơn.

Trên cơ sở đó việc thực hiện đề tài: Thuế xuất nhập khẩu và hiện tượng thất

thu thuế nhập khẩu ở Việt nam hiện nay có ý nghĩa về mặt lý luận cũng như

thực tiễn.

2. Mục đích nghiên cứu

Thuế xuất nhập khẩu là một trong các công cụ thực hiện quản lý hoạt

động thương mại. Người viết nghiên cứu đề tài này nhằm có những hiểu biết về

lý luận thuế xuất nhập khẩu, mối quan hệ giữa thất thu thuế nhập khẩu và thuế

nhập khẩu. Đánh giá thực trạng thất thu thuế nhập khẩu hiện nay. Trên cơ sở đó

kiến nghị các giải pháp đề khắc phục thực trạng trên. Qua đó góp phần tăng thu

ngân sách, bảo hộ sản xuất thúc đẩy quan hệ thương mại…

3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là tình hình thất thu thuế nhập khẩu ở

Việt nam hiện nay và các nguyên nhân của nó. Trong giới hạn một chuyên đề

thực tập tốt nghiệp người viết chỉ xin đề cập tới một số nguyên nhân chủ yếu,

một số giải pháp nổi bật nhằm khắc phục tình trạng thất thuế nhập khẩu trong

thời gian tới ở Việt nam.

4. Phương pháp nghiên cứu

Để đánh giá chính xác thực trạng thất thu thuế để từ đó đưa ra các giải

pháp phù hợp người viết sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa Mác- lênin,

kết hợp với các biện pháp so sánh đối chiếu, phân tích dựa trờn cỏc số liệu tài

liệu có sẵn.

5. Kết cấu của đề tài

Đề tài được kết cấu thành ba phần chính;

Chương 1: Cơ sở lý luận về thuế xuất nhập khẩu

6

Chương 2: Thực trạng thu thuế xuất nhập khẩu và một số nguyên nhân

cho hiện tượng thất thu thuế nhập khẩu ở Việt nam.

Chương 3: Phương hướng và giải pháp khắc phục tình trạng thất thu thuế

nhập khẩu.

CHƯƠNG 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ THUẾ XUẤT NHẬP KHẨU

1. Khái niệm thuế xuất nhập khẩu

Thuế nói chung vừa là một phạm trù mang tính khách quan vừa là phạm trù

mang tính lịch sử. Thuế tồn tại và phát triển gắn liền với sự tồn tại và hoạt động

của nhà nước.

Khi xã hội phát triển đến một giai đoạn nhất định, giai cấp và tầng líp xã

hội xuất hiện, thì nhà nước cũng hình thành. Để thực hiện các chức năng của

mỡnh thỡ nhà nước cần có một nguồn tài chính. Nguồn tài chính đó có thể là sự

huy động của các tổ chức cá nhân trong xã hội. Theo một cách nào đó có thể

hiểu nguồn tài chính này là thuế. Nhà nước đặt ra nhiều sắc thuế khác nhau áp

dụng đối với từng lĩnh vực từng đối tượng. Qua đó ta có thể hiểu thuế là khoản

đóng góp bắt buộc được thể chế bằng luật do các pháp nhân và thể nhõn đúp gúp

cho ngân sách nhà nước. Thuế không có tính hoàn trả trực tiếp, không phải là

khoản thù lao của dân chúng trả cho các dịch vụ của nhà nước.1

Thuế được áp dụng cho nhiều lĩnh vực khác nhau và được chia thành

nhiều loại thuế. Trong đó thuế xuất nhập khẩu là một khoản thuế không thể thiếu

đặc biệt khi hoạt động buôn bán trao đổi hàng hoá giữa các quốc gia ngày càng

trở nên sôi động. Thuế xuất nhập khẩu có thể hiểu là khoản thu bắt buộc điều

tiết vào giá của hàng hoá dịch vụ khi trao đổi với nước khác mà người sở hữu nó

phải nép cho nhà nước. Cũng có nhiều quan niệm về thuế xuất nhập khẩu nhưng

có thể định nghĩa thuế xuất nhập khẩu như sau: “ Thuế xuất khẩu, nhập khẩu là

một loại thuế gián thu đánh vào các mặt hàng mậu dịch, phi mậu dịch được phép

xuất khẩu, nhập khẩu qua biên giới Việt Nam.”2

1 GS. TS Tr¬ng Méc L©m – Tµi chÝnh häc – NXB Tµi chÝnh Hµ néi 1999. Tr 53

2 Hå Ngäc CÈn- NXB Thèng kª Hµ Néi 2003- ThuÕ xuÊt nhËp khÈu 2003 tr.13.

7