Thực trạng và giải pháp phát triển sản xuất lúa nếp cái hoa vàng của huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

–––––––––––––––––––––––

LƯƠNG THỊ BÔNG

THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP

PHÁT TRIỂN SẢN XUẤT LÚA NẾP CÁI HOA VÀNG

CỦA HUYỆN ĐỊNH HÓA, TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

THÁI NGUYÊN - 2019

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

–––––––––––––––––––––––

LƯƠNG THỊ BÔNG

THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP

PHÁT TRIỂN SẢN XUẤT LÚA NẾP CÁI HOA VÀNG

CỦA HUYỆN ĐỊNH HÓA, TỈNH THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp

Mã số: 8.62.01.15

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Văn Tâm

THÁI NGUYÊN - 2019

i

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong đề tài: "Thực trạng

và giải pháp phát triển sản xuất lúa nếp cái hoa vàng tại huyện Định Hóa,

tỉnh Thái Nguyên" được thu thập, điều tra, khảo sát thực tế một cách trung

thực, đánh giá đúng thực trạng của địa phương nơi nghiên cứu. Các thông tin

tham khảo trong luận văn đều được trích dẫn và chỉ rõ nguồn gốc.

Thái Nguyên, tháng 10 năm 2019

Học viên

Lương Thị Bông

ii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN

Trước hết, tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn sâu sắc đến người trực tiếp

hướng dẫn tôi là TS. Nguyễn Văn Tâm đã tận tình giúp đỡ tôi trong suốt quá

trình thực hiện đề tài này.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn các thầy cô trường Đại học Nông lâm Thái

Nguyên đã tận tâm và nhiệt tình giảng dạy tôi trong suốt thời gian học cao học

tại trường và xin gửi lời biết ơn đến gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã tạo điều

kiện về thời gian, động viên tinh thần và giúp đỡ để tôi hoàn thành luận văn tốt

nghiệp của mình.

Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến các cơ quan, ban, ngành tỉnh Thái

Nguyên, các hộ gia đình sản xuất kinh doanh nếp cái hoa vàng đã cung cấp

thông tin và số liệu để tôi hoàn thiện đề tài.

Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng 10 năm 2019

Học viên

Lương Thị Bông

iii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ..............................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................ii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ..............................................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG..............................................................................vii

DANH MỤC CÁC HÌNH VÀ SƠ ĐỒ..........................................................viii

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài................................................................................ 1

2. Mục tiêu nghiên cứu ..................................................................................... 3

3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu.............................................. 3

4. Những đóng góp mới, ý nghĩa khoa học hoặc thực tiễn ............................... 4

Chương 1: CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI ........................................... 5

1.1. Cơ sở lý luận .............................................................................................. 5

1.1.1. Các khái niệm và lý luận cơ bàn ............................................................. 5

1.1.2. Phát triển sản xuất lúa nếp cái hoa vàng................................................. 9

1.1.3.Nội dung nghiên cứu phát triển sản xuất lúa nếp cái hoa vàng ............. 17

1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển sản xuất lúa nếp cái hoa vàng ... 21

1.2. Cơ sở thực tiễn ........................................................................................ 23

1.2.1.Kinh nghiệm phát triển sản xuất một số loại lúa chất lượng cao trên

thế giới và ở Việt Nam.................................................................................... 23

1.2.2. Kinh nghiệm sản xuất Nếp cái hoa vàng của một số địa phương......... 29

1.2.3. Bài học kinh nghiệm cho phát triển sản xuất lúa nếp cái hoa vàng của

huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên ................................................................ 31

Chương 2: ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.. 33

2.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu................................................................... 33

2.1.1. Đặc điểm tự nhiên ................................................................................. 33

iv

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

2.1.2. Đặc điểm kinh tế- xã hội....................................................................... 36

2.1.3. Đánh giá chung về địa bàn nghiên cứu ................................................. 39

2.2. Nội dung nghiên cứu................................................................................ 40

2.3. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 41

2.3.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu..................................................... 41

2.3.2.Phương pháp thu thập số liệu................................................................. 42

2.3.3. Phương pháp phân tích thông tin .......................................................... 45

2.4. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 46

2.4.1. Hệ thống chỉ tiêu phản ánh mức độ sản xuất ........................................ 46

2.4.2. Hệ thống chỉ tiêu phản ánh kết quả sản xuất kinh doanh ..................... 46

2.4.3. Những chỉ tiêu phản ánh HQKT sản xuất cây lúa nếp cái hoa vàng....... 47

Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN........................ 49

3.1. Thực trạng phát triển sản xuất lúa nếp cái hoa vàng tại huyện Định Hóa ..... 49

3.1.1. Diện tích sản xuất lúa nếp cái hoa vàng................................................ 49

3.1.2. Năng suất lúa nếp cái hoa vàng............................................................. 51

3.1.3. Công tác quy hoạch vùng sản xuất........................................................ 52

3.1.4. Công tác phát triển giống sản xuất........................................................ 52

3.1.5. Công tác xây dựng thương hiệu sản xuất.............................................. 53

3.1.6. Công tác phát triển thị trường tiêu thụ .................................................. 55

3.2. Thực trạng sản xuất lúa nếp cái hoa vàng tại các hộ điều tra .................. 57

3.2.1. Thông tin các hộ điều tra....................................................................... 57

3.2.2. Chi phí sản xuất lúa nếp cái hoa vàng tại các hộ điều tra ..................... 59

3.2.3. Hiệu quả sản xuất.................................................................................. 60

3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển sản xuất lúa nếp cái hoa vàng ....... 64

3.3.1. Điều kiện tự nhiên................................................................................. 64

3.3.2. Nguồn lực sản xuất của các hộ.............................................................. 65

3.3.3. Yếu tố xã hội ......................................................................................... 67

3.4. Đánh giá chung ........................................................................................ 71

v

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

3.5. Giải pháp phát triển sản xuất lúa nếp cái hoa vàng tại huyện Định Hóa,

tỉnh Thái Nguyên............................................................................................. 73

3.5.1. Quy hoạch vùng sản xuất tập trung....................................................... 73

3.5.2. Tăng cường tuyên truyền nâng cao hiểu biết của người dân ................ 73

3.5.3.Tăng cường công tác khuyến nông ........................................................ 75

3.5.4.Thực hiện các chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất.............................. 75

3.5.5. Hỗ trợ tìm kiếm thị trường tiêu thụ sản phẩm Nếp cái Hoa vàng......... 76

3.5.6. Đầu tư cơ sở hạ tầng phục vụ cho sản xuất........................................... 77

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ...................................................................... 78

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 82

vi

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

GTNT : Giao thông nông thôn

HQKT : Hiệu quả kinh tế

HTX : Hợp tác xã

KHKT : Khoa học kỹ thuật

LTBL : Lương thực Bạc Liêu

MBĐ : Một bụi đỏ

PTSX : Phát triển sản xuất

SXKD : Sản xuất kinh doanh

UBND : Ủy ban nhân dân

vii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Tình hình sử dụng đất đai huyện Định Hóa năm 2018............... 35

Bảng 2.2. Tình hình phân bổ mẫu phỏng vấn ............................................. 43

Bảng 2.3. Quy mô mẫu điều tra hộ sản xuất ............................................... 44

Bảng 3.1. Diện tích trồng lúa nếp cái hoa vàng các xã trong huyện

năm 2018..................................................................................... 50

Bảng 3.2. Kết quả đánh giá chất lượng gạo nếp cái hoa vàng tại Hội nghị

thử nếm Huyện Định Hóa năm 2017.......................................... 57

Bảng 3.3. Thông tin cơ bản về các hộ điều tra............................................ 57

Bảng 3.4. Tổng hợp chi phí cho sản xuất lúa NCHV của các nhóm hộ

điều tra tính trung bình cho 1sào ................................................ 60

Bảng 3.5. Hiệu quả kinh tế của các hộ điều tra theo vùng sản xuất tính

bình quân cho 1sào ..................................................................... 62

Bảng 3.6. Tổng hợp chi phí cho sản xuất lúa Nếp cái Hoa vàng và sản xuất

lúa của các nhóm hộ điều tra tính trung bình cho một sào.............. 63

Bảng 3.7. Giá lúa nếp cái hoa vàng năm 2018............................................ 61

Bảng 3.8. Năng suất cao nhất, thấp nhất, trung bình của Lúa Nếp cái hoa

vàng năm 2018............................................................................ 61

Bảng 3.9. Kết quả và hiệu quả sản xuất Nếp cái Hoa Vàng 2018 trên 1 sào... 64

Bảng 3.10. Các yếu tố đặc thù về điều kiện tự nhiên quyết định đến chất

lượng gạo nếp cái hoa vàng huyện Định Hóa............................. 65

Bảng 3.11. Đánh giá của các hộ về ảnh hưởng của yếu tố thuộc về hộ

sản xuất ....................................................................................... 66

Bảng 3.12. Đánh giá của các hộ về ảnh hưởng của yếu tố xã hội................. 69