Thực trạng và giải pháp phát triển sản xuất chè trên địa bàn huyện Trấn Yên tỉnh Yên Bái

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

TRIỆU ANH TUẤN

THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN

SẢN XUẤT CHÈ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN TRẤN YÊN

TỈNH YÊN BÁI

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

Thái Nguyên - 2019

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

TRIỆU ANH TUẤN

THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN

SẢN XUẤT CHÈ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN TRẤN YÊN

TỈNH YÊN BÁI

Ngành: Kinh tế nông nghiệp

Mã số: 8620115

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Đinh Ngọc Lan

Thái Nguyên - 2019

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là

trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Các số liệu trích dẫn trong quá trình nghiên cứu đã được trích dẫn và

ghi rõ nguồn gốc.

Thái Nguyên, tháng 01 năm 2019

Tác giả

Triệu Anh Tuấn

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn tôi đã được

sự quan tâm, giúp đỡ tận tình của nhiều tập thể và cá nhân.

Tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc đến Ban Giám hiệu, phòng Đào tạo,

Ban chủ nhiệm Khoa KT&PTNT cùng các thầy cô Trường Đại học Nông lâm

Thái Nguyên đã tận tình giúp đỡ, hướng dẫn, tạo điều kiện về mọi mặt để tôi

thực hiện đề tài này. Đặc biệt tôi xin cảm ơn PGS.TS. Đinh Ngọc Lan, đã

hướng dẫn chỉ bảo tận tình và đóng góp nhiều ý kiến quý báu cho tôi hoàn

thành luận văn tốt nghiệp.

Tôi xin chân thành cảm ơn các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể gồm:

Huyện uỷ Trấn Yên, UBND huyện Trấn Yên, Phòng Nông nghiệp và PTNT

huyện Trấn Yên, Chi cục Thống kê huyện Trấn Yên, UBND các xã Bảo

Hưng, Việt Cường, Hưng Thịnh huyện Trấn Yên.

Cuối cùng tôi xin trân thành cảm ơn sâu sắc tới gia đình và bạn bè,

những người đã chia sẻ, động viên, khích lệ và giúp đỡ tôi trong suốt quá

trình học tập, nghiên cứu để hoàn thành tốt luận văn của mình.

Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn tất cả sự giúp đỡ quý báu của

các tập thể và cá nhân đã dành cho tôi.

Thái Nguyên, ngày tháng 01 năm 2019

Tác giả luận văn

Triệu Anh Tuấn

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN.................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN.....................................................................................................ii

MỤC LỤC.........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................... v

DANH MỤC CÁC BẢNG..................................................................................vi

DANH MỤC CÁC HÌNH.................................................................................viii

TRÍCH YẾU LUẬN VĂN THẠC SỸ .................................................................ix

MỞ ĐẦU............................................................................................................ 1

1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu ............................................................. 1

2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 3

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 3

Chương 1: CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI................................................. 4

1.1. Cơ sở lý luận của đề tài.............................................................................. 4

1.1.1. Đặc điểm của cây chè.............................................................................. 4

1.1.2. Vai trò của chè đối với đời sống ........................................................... 11

1.1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển sản xuất chè.............................. 11

1.1.4. Cơ sở lý luận về hiệu quả kinh tế.......................................................... 15

1.2. Cơ sở thực tiễn của đề tài......................................................................... 17

1.2.1. Tình hình sản xuất chè trên thế giới...................................................... 17

1.2.2. Tình hình sản xuất và xuất khẩu chè Việt Nam.................................... 20

1.2.3. Tình hình sản xuất tiêu thụ chè Yên Bái............................................... 23

Chương 2: ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU....... 30

2.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu................................................................... 30

2.1.1. Điều kiện tự nhiên................................................................................. 30

2.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội ........................................................................ 33

2.2. Nội dung nghiên cứu................................................................................ 40

iv

2.3. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 40

2.3.1. Chọn địa điểm nghiên cứu .................................................................... 40

2.3.2. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 40

2.3.3. Phương pháp phân tích đánh giá........................................................... 42

2.3.4. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá kết quả và hiệu quả kinh tế ........................ 43

Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN............................... 46

3.1. Thực trạng phát triển và sản xuất chè tại huyện Trấn Yên ...................... 46

3.1.1. Tình hình chung về sản xuất chè tại huyện Trấn Yên .......................... 46

3.1.2. Tình hình chung của các hộ nghiên cứu ............................................... 49

3.1.3. Phân tích hiệu quả sản xuất chè của các hộ điều tra ............................. 59

3.1.4. So sánh chè trung du và chè giống mới chất lượng cao ....................... 61

3.1.5. Một số khó khăn và nguyện vọng hỗ trợ sản xuất chè của hộ nông dân ...... 67

3.2. Một số yếu tố chủ yếu ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế của cây chè....... 71

3.3. Một số nhận xét về tình hình phát triển sản xuất chè của hộ nông dân ... 73

3.4. Một số giải pháp phát triển chè tại huyện Trấn Yên................................ 75

3.4.1. Một số quan điểm phát triển ................................................................. 75

3.4.2. Một số chỉ tiêu phát triển sản xuất chè của huyện Trấn Yên giai

đoạn 2015 - 2020................................................................................... 76

3.4.3. Một số giải pháp phát triển sản xuất và nâng cao hiệu quả kinh tế

sản xuất chè cho huyện Trấn Yên......................................................... 77

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.......................................................................... 84

1. Kết luận ....................................................................................................... 84

2. Kiến nghị..................................................................................................... 85

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 87

PHỤ LỤC ............................................................................................................

v

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Diễn giải

BQ Bình quân

LĐ Công lao động

CNH-HĐH Công nghiệp hóa hiện đại hóa

DT Diện tích

ĐVT Đơn vị tính

GO Tổng giá trị sản xuất

Ha Hec ta

IC Chi phí trung gian

KH-KT Khoa học kỹ thuật

MI Thu nhập hỗn hợp

Pr Lợi nhuận

PTBQ Phát triển bình quân

TC Tổng chi phí

TSCĐ Tài sản cố định

UBND Uỷ Ban Nhân Dân

VA Giá trị gia tăng

VNĐ Việt nam đồng

Lượng tăng giảm tuyệt đối



vi

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Diện tích, năng suất, sản lượng chè một số nước trên thế

giới năm 2015 ........................................................................... 17

Bảng 1.2: Tình hình sản xuất và xuất khẩu chè trên thế giới các năm 2016....... 18

Bảng 1.3: Thị trường xuất khẩu chè của Việt Nam Xuất khẩu chè 7

tháng đầu năm 2018.................................................................. 21

Bảng 1.4: Một số cơ sở chế biến chè công nghiệp trong tỉnh Yên Bái..... 29

Bảng 2.1. Hiện trạng sử dụng đất phân theo loại đất và phân theo xã,

thị trấn của huyện Trấn Yên năm 2017 .................................... 32

Bảng 2.2. Diện tích, năng suất, sản lượng một số cây trồng chính của

huyện Trấn Yên năm 2017 ....................................................... 34

Bảng 2.3. Số lượng gia súc, gia cầm của huyện Trấn Yên giai đoạn

2015-2017.................................................................................. 36

Bảng 3.1. Kết quả sản xuất chè huyện Trấn Yên năm 2017..................... 46

Bảng 3.2: Diện tích chè của huyện Trấn Yên qua các năm 2015-2017.... 48

Bảng 3.3: Diện tích, năng suất, sản lượng chè của huyện Trấn Yên

qua các năm 2015-2017............................................................ 49

Bảng 3.4: Tình hình nhân lực sản xuất chè các hộ điều tra ...................... 50

Bảng 3.5. Diện tích đất sản xuất của hộ nông dân .................................... 51

Bảng 3.6: Trang thiết bị vật tư máy móc phục vụ sản xuất chè................ 52

Bảng 3.7: Giá bán chè khô bình quân của các hộ sản xuất chè ................ 54

Bảng 3.8: Tình hình sản xuất chè của hộ nông dân .................................. 56

Bảng 3.9: Chi phí sản xuất cho 1 ha chè của hộ điều tra .......................... 57

Bảng 3.10: Kết quả sản xuất chè trên 1 ha của hộ điều tra ......................... 58

Bảng 3.11: Hiệu quả sản xuất chè của các hộ điều tra................................ 59

Bảng 3.12: Phân tích SWOT trong sản xuất chè ở hộ dân.......................... 60

vii

Bảng 3.13: So sánh năng suất và giá bán chè trung du với chè giống

mới chất lượng cao của hộ dân................................................. 61

Bảng 3.14: So sánh chi phí sản xuất chè trung du với chè giống mới

chất lượng cao của hộ dân bình quân/ha/năm .......................... 62

Bảng 3.15: So sánh kết quả sản xuất chè trung du với chè giống mới

chất lượng cao của hộ dân/1ha/1năm ....................................... 64

Bảng 3.16: So sánh hiệu quả sử dụng vốn của hộ trồng chè....................... 64

Bảng 3.17: So sánh hiệu quả sử lao động của hộ trồng chè........................ 65

Bảng 3.18: So sánh thuận lợi khó khăn của chè trung du với chè giống

mới chất lượng cao của hộ trồng chè........................................ 67

Bảng 3.19: Thu thập ý kiến đánh giá về những khó khăn trong sản

xuất chè của người dân huyện Trấn Yên .................................. 69

Bảng 3.20: Nguyện vọng của người dân trồng chè về chính sách hỗ trợ

của Nhà nước ............................................................................ 70

viii

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1.1: Sơ đồ cấu trúc của ngành chè và sơ đồ tiêu thụ của ngành

chè tỉnh Yên Bái Bái................................................................... 29

Hình 2.1: Bản đồ hành chính huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái..................... 31

Hình 3.1: Sơ đồ tiêu thụ sản phẩm chè của hộ nông dân huyện Trấn Yên.... 53