Thực trạng và giải pháp phát triển sản xuất chè của các hộ gia đình trên địa bàn huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

LƯU HỒ NAM

THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN

SẢN XUẤT CHÈ CỦA CÁC HỘ GIA ĐÌNH TRÊN ĐỊA BÀN

HUYỆN PHÚ LƯƠNG TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

Thái Nguyên - 2017

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

LƯU HỒ NAM

THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN

SẢN XUẤT CHÈ CỦA CÁC HỘ GIA ĐÌNH TRÊN ĐỊA BÀN

HUYỆN PHÚ LƯƠNG TỈNH THÁI NGUYÊN

Ngành: Kinh tế nông nghiệp

Mã số: 60.62.01.05

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Đinh Ngọc Lan

Thái Nguyên - 2017

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là

trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Các số liệu trích dẫn trong quá trình nghiên cứu đã được trích dẫn và

ghi rõ nguồn gốc.

Thái Nguyên, tháng 12 năm 2017

Tác giả

Lưu Hồ Nam

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn tôi đã được

sự quan tâm, giúp đỡ tận tình của nhiều tập thể và cá nhân.

Tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc đến Ban Giám hiệu, phòng đào tạo,

Ban chủ nhiệm Khoa KT&PTNT cùng các thầy cô Trường Đại học Nông

Lâm Thái Nguyên đã tận tình giúp đỡ, hướng dẫn, tạo điều kiện về mọi mặt

để tôi thực hiện đề tài này. Đặc biệt tôi xin cảm ơn PGS.TS. Đinh Ngọc Lan,

đã hướng dẫn chỉ bảo tận tình và đóng góp nhiều ý kiến quý báu cho tôi hoàn

thành luận văn tốt nghiệp.

Tôi xin chân thành cảm ơn các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể gồm:

Huyện uỷ Phú Lương, UBND huyện Phú Lương, Phòng LĐ-TB &XH huyện

Phú Lương, Phòng Thống kê huyện Phú Lương, Phòng Nông nghiệp huyện

Phú Lương, Các tổ chức hội đoàn thể huyện Phú Lương, UBND các xã Ôn

Lương, Tức Tranh, Yên Lạc.

Cuối cùng tôi xin trân thành cảm ơn sâu sắc tới gia đình, bạn bè và

những người đã chia sẻ, động viên, khích lệ và giúp đỡ tôi trong suốt quá

trình học tập, nghiên cứu để hoàn thành tốt luận văn của mình.

Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn tất cả sự giúp đỡ quý báu của

các tập thể và cá nhân đã dành cho tôi.

Thái Nguyên, tháng 12 năm 2017

Tác giả luận văn

Lưu Hồ Nam

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................ii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................... v

DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................... vi

DANH MỤC CÁC HÌNH............................................................................... vii

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu ............................................................. 1

2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 2

Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU............................................................ 3

1.1. Cơ sở lý luận của đề tài.............................................................................. 3

1.1.1. Đặc điểm của cây chè.............................................................................. 3

1.1.2. Vai trò của chè đối với đời sống ............................................................. 9

1.1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến sản xuất chè.............................................. 10

1.1.4. Cơ sở lý luận về hiệu quả kinh tế.......................................................... 14

1.2. Cơ sở thực tiễn của đề tài......................................................................... 16

1.2.1. Tình hình sản xuất chè trên thế giới...................................................... 16

1.2.2. Tình hình sản xuất và xuất khẩu chè Việt Nam.................................... 20

1.2.3. Tình hình sản xuất tiêu thụ chè Thái Nguyên ....................................... 21

Chương 2: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU............................................................................................... 24

2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................ 24

2.2. Nội dung nghiên cứu................................................................................ 24

2.3. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 24

2.3.1. Chọn địa điểm nghiên cứu .................................................................... 24

2.3.2. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 25

2.3.3. Phương pháp phân tích đánh giá ........................................................... 26

2.3.4. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá kết quả và hiệu quả kinh tế ........................ 27

iv

Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN........................ 31

3.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu................................................................... 31

3.1.1. Điều kiện tự nhiên................................................................................. 31

3.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội ........................................................................ 38

3.2. Thực trạng phát triển và hiệu quả sản xuất chè tại huyện Phú Lương..... 43

3.2.1. Tình hình chung về sản xuất chè tại huyện Phú Lương........................ 43

3.2.2. Tình hình chung của các hộ nghiên cứu ............................................... 45

3.2.3. Phân tích hiệu quả sản xuất chè của các hộ điều tra ............................. 55

3.2.4. So sánh chè trung du và chè lai LDP1 .................................................. 57

3.2.5. Một số khó khăn và nguyện vọng hỗ trợ sản xuất chè của hộ nông dân.... 63

3.3. Một số yếu tố chủ yếu ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế của cây chè....... 66

3.4. Một số nhận xét về tình hình phát triển sản xuất chè của hộ nông dân ... 68

3.5. Giải pháp phát triển chè cho huyện Phú Lương....................................... 70

3.5.1. Một số quan điểm phát triển ................................................................. 70

3.5.2. Một số chỉ tiêu phát triển sản xuất chè của huyện Phú Lương............. 70

3.5.3. Một số giải pháp phát triển sản xuất và nâng cao hiệu quả kinh tế

sản xuất chè cho huyện Phú Lương ................................................................ 71

3.5.4. Xu thế phát triển bên vững.................................................................... 77

Chương 4: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ................................................... 80

4.1. Kết luận .................................................................................................... 80

4.2. Khuyến nghị............................................................................................. 81

4.2.1. Đối với Nhà nước.................................................................................. 81

4.2.2. Đối với tỉnh Thái Nguyên ..................................................................... 81

4.2.3. Đối với huyện Phú Lương..................................................................... 82

4.2.4. Đối với chính quyền địa phương........................................................... 83

4.2.5. Đối với các hộ nông dân sản xuất kinh doanh chè tại địa phương ....... 83

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 85

v

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Diễn giải

BQ : Bình quân

CLĐ : Công lao động

CNH-HĐH : Công nghiệp hóa hiện đại hóa

DT : Diện tích

ĐVT : Đơn vị tính

GO : Tổng giá trị sản xuất

Ha : Hec ta

IC : Chi phí trung gian

KH-KT : Khoa học kỹ thuật

MI : Thu nhập hỗn hợp

Pr : Lợi nhuận

PTBQ : Phát triển bình quân

TC : Tổng chi phí

TSCĐ : Tài sản cố định

UBND : Uỷ Ban Nhân Dân

VA : Giá trị gia tăng

VNĐ : Việt nam đồng

: Lượng tăng giảm tuyệt đối

VietGap : Việt Nam thực hành Nông Nghiệp tốt

Asean Gap : Tiêu chuẩn nông nghiệp của 11 nước thành

viên trong tổ chức Asean



vi

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Diện tích, năng suất, sản lượng chè một số nước trên thế giới

năm 2015......................................................................................... 16

Bảng 1.2: Thị trường xuất khẩu chè của Việt Nam tháng 6 và 6 tháng đầu

năm 2015 ......................................................................................... 21

Bảng 3.1. Diện tích đất phân theo loại đất và theo xã, thị trấn của huyện Phú

Lương năm 2015......................................................................................36

Bảng 3.2. Diện tích, năng suất, sản lượng một số cây trồng chính của huyện

năm 2015 .................................................................................................39

Bảng 3.3. Số lượng gia súc, gia cầm của huyện Phú Lương giai đoạn 2013 - 2015 ........ 41

Bảng 3.4: Diện tích chè của huyện Phú Lương qua 3 năm 2013 - 2015 ..................44

Bảng 3.5: Diện tích, năng suất, sản lượng chè của huyện qua 3 năm 2013 -2015.........44

Bảng 3.6: Tình hình nhân lực sản xuất chè các hộ điều tra năm 2016 .....................45

Bảng 3.7. Diện tích đất sản xuất của hộ nông dân năm 2016. ..................................47

Bảng 3.8: Trang thiết bị vật tư máy móc phục vụ sản xuất chè bình quân/hộ

điều tra năm 2016 ....................................................................................48

Bảng 3.9: Giá bán chè khô bình quân của các hộ sản xuất chè năm 2016 ...............50

Bảng 3.10: Tình hình sản xuất chè của hộ năm 2016 ...............................................52

Bảng 3.11: Chi phí sản xuất cho 1 ha chè của hộ điều tra năm 2016 .......................53

Bảng 3.12: Kết quả sản xuất chè trên 1ha của hộ điều tra năm 2016 .......................54

Bảng 3.13: Hiệu quả sản xuất chè của các hộ điều tra..............................................55

Bảng 3.14: Phân tích SWOT trong sản xuất chè.......................................................57

Bảng 3.15: So sánh năng suất và giá bán chè của chè trung du với chè lai LDP1.........57

Bảng 3.16: So sánh chi phí sản xuất chè trung du với chè lai LDP1 bình

quân/ha/năm.............................................................................................58

Bảng 3.17: So sánh kết quả sản xuất chè trung du với chè lai LDP1/1ha/1năm.........59

Bảng 3.18: So sánh hiệu quả sử dụng vốn ................................................................60

Bảng 3.19: So sánh hiệu quả sử lao động .................................................................61

Bảng 3.20: So sánh thuận lợi khó khăn của chè trung du với chè lai LDP1.............62

Bảng 3.21: Ý kiến đánh giá khó khăn trong sản xuất chè của người dân huyện

Phú Lương ...............................................................................................64

Bảng 3.22: Nguyện vọng của người dân về chính sách của Nhà nước.....................65

vii

DANH MỤC CÁC HÌNH

Biểu đồ 1.1: Tình hình xuất khẩu chè trên thế giới các năm 2005-2014........ 17

Biểu đồ 1.2: Biến động giá chè trên thế giới qua các năm 2000-2015.......... 18

Hình 3.1. Bản đồ hành chính huyện Phú Lương ......................................... 32

Biểu đồ 3.1. Cơ cấu sử dụng đất huyện Phú Lương năm 2015 .................... 37

Sơ đồ 3.1: Sơ đồ kênh tiêu thụ sản phẩm chè của các nông hộ huyện

Phú Lương ............................................................................ 49