Thực trạng và giải pháp phát triển đại lý hàng hải Việt Nam trước tình hình hội nhập kinh tế quốc tế

- 1 -

MUÏC LUÏC

Lôøi môû ñaàu

Trang

Chöông 1: Toång quan veà dòch vuï haøng haûi vaø vaán ñeà töï do hoùa thöông maïi 01

1.1. Moät soá khaùi nieäm 01

1.1.1 Moät soá khaùi nieäm veà ngaønh dòch vuï ñaïi lyù haøng haûi 01

1.1.2 Ngaønh dòch vuï moâi giôùi haøng haûi 03

1.2 Moät soá hoïc thuyeát veà töï do hoùa thöông maïi vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá 05

1.2.1 Lyù thuyeát lôïi theá so saùnh cuûa David Ricardo 05

1.2.2 Lyù thuyeát haøm löôïng caùc yeáu toá saûn xuaát cuûa Hecksher-Ohlin (H-O) 06

1.2.3 Lyù thuyeát caùc giai ñoaïn taêng tröôûng kinh teá cuûa Rostow 06

1.2.4 Lyù thuyeát veà khaû naêng caïnh tranh quoác gia- moâ hình kim cöông cuûa

Michaele. 08

1.3 Loä trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá cuûa ngaønh haøng haûi Vieät Nam vaø nhöõng

ñaùnh giaù veà maët lyù thuyeát söï taùc ñoäng cuûa vieäc Vieät Nam gia nhaäp WTO tôùi

ngaønh dòch vuï haøng haûi 09

1.3.1 Moät soá vaán ñeà trong quaù trình hoäi nhaäp 09

1.3.2 Loä trình hoäi nhaäp cuûa ngaønh haøng haûi Vieät Nam vaø caùc cam keát cuûa

ngaønh dòch vuï haøng haûi khi gia nhaäp toå chöùc WTO 10

1.3.3 Taùc ñoäng cuûa vieäc Vieät Nam gia nhaäp WTO tôùi ngaønh dòch vuï haøng haûi 16

1.4 Baøi hoïc töï do hoùa thöông maïi ngaønh dòch vuï haøng haûi cuûa moät soá nöôùc 18

1.4.1 Kinh nghieäm cuûa Malaysia 18

1.4.2 Kinh nghieäm cuûa Singapore 20

1.4.3 Kinh nghieäm cuûa Trung Quoác 20

Keát luaän chöông 1 21

Chöông 2: Thöïc traïng hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Ñaïi lyù haøng haûi Vieät

Nam tröôùc xu theá hoäi nhaäp 22

2.1 Giôùi thieäu veà Ñaïi lyù Haøng haûi Vieät Nam (Vosa Group) 22

2.1.1 Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa Ñaïi Lyù Haøng Haûi Vieät Nam 22

- 2 -

2.1.2 Ngaønh ngheà kinh doanh cuûa Ñaïi Lyù Haøng Haûi Vieät Nam 23

2.1.3 Boä maùy toå chöùc quaûn lyù vaø nhaân söï cuûa Ñaïi Lyù Haøng Haûi Vieät Nam 24

2.2 Ñaùnh giaù toång quaùt veà thöïc traïng ngaønh haøng haûi Vieät Nam tröôùc tình hình

môùi 25

2.2.1 Boái caûnh thò tröôøng trong nöôùc vaø quoác teá 25

2.2.2 Thöïc traïng ngaønh vaän taûi bieån Vieät Nam tröôùc boái caûnh hoäi nhaäp 26

2.3 Ñaùnh giaù thöïc traïng hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa Vosa thôøi gian qua 33

2.3.1 Thò tröôøng vaø ñoái thuû caïnh tranh 33

2.3.2 Thöïc traïng coâng taùc saûn xuaát kinh doanh trong thôøi gian qua 36

2.3.3 Hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc ngaønh ngheà chính 38

2.4 Nhöõng khoù khaên vaø thuaän lôïi cuûa Vosa tröôùc quaù trình hoäi nhaäp quoác teá vaø töï

do hoùa thöông maïi ngaønh dòch vuï haøng haûi 46

2.4.1 Nhöõng thuaän lôïi vaø taùc ñoäng tích cöïc 46

2.4.2 Nhöõng khoù khaên vaø taùc ñoäng tieâu cöïc 48

Keát luaän chöông 2 52

Chöông 3: Giaûi phaùp cô baûn cho vieäc ñònh höôùng phaùt trieån Ñaïi lyù Haøng

Haûi Vieät Nam (Vosa) tröôùc tình hình hoäi nhaäp quoác teá 53

3.1 Moät soá giaûi phaùp cho ngaønh haøng haûi Vieät Nam 53

3.2 Giaûi phaùp cô baûn cho vieäc ñònh höôùng phaùt trieån Ñaïi lyù Haøng haûi Vieät Nam

(Vosa) tröôùc tình hình hoäi nhaäp quoác teá vaø töï do hoùa thöông maïi ngaønh dòch vuï

haøng haûi 57

3.2.1 Nhöõng giaûi phaùp chung cho chieán löôïc phaùt trieån cuûa Vosa Group 57

3.2.2 Nhöõng giaûi phaùp cuï theå cho söï phaùt trieån cuûa Vosa trong thôøi gian tôùi 59

3.3 Moät soá kieán nghò boå sung 64

Keát luaän chöông 3 68

KEÁT LUAÄN

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

PHUÏ LUÏC

- 3 -

Danh muïc caùc kyù hieäu, chöõ vieát taét:

1. DWT:Deadweight tonnage: troïng taûi toaøn phaàn

2.ESCAP: Uûy ban Kinh teá vaø xaõ hoäi khu vöïc chaâu AÙ Thaùi Bình Döông

3. FIATA: hieäp hoäi quoác teá nhöõng ngöôøi giao nhaän

4. GRT: Gross Register Tonnage: troïng taûi taán (tính cho taøu)

5.IATA: International Air Transportation Assosiation: hieäp hoäi vaän taûi haøng khoâng

quoác teá.

6. MT: meùt taán (tính cho taøu)

7. MOL: haõng taøu Mitsui O.S.K Lines Nhaät Baûn

8. MISC: haõng taøu vaän taûi bieån quoác teá Malaysia

9. NYK: haõng taøu Nippon Yusen Kaisha cuûa Nhaät Baûn

10. SXKD: saûn xuaát kinh doanh

11. SYMS: haõng taøu Shangdong Yangtai cuûa Trung Quoác

12.TEU: Twenty-foot Equivalent Unit, ñôn vò tính container

13. THL: taán haûi lyù

14. TP.HCM: Thaønh phoá Hoà Chí Minh

15. VOSA: Vieät Nam Ocean Shipping Agency

16. VINALINES: Toång Coâng ty Haøng haûi Vieät Nam

17. VIFFAS: hieäp hoäi giao nhaän kho vaän Vieät Nam

18. UNCTAD: toå chöùc Thöông maïi vaø Phaùt trieån Lieân Hôïp Quoác

19. WTO: Toå chöùc Thöông maïi theá giôùi

- 4 -

Danh muïc caùc baûng, bieåu :

1. Baûng 1: Kim ngaïch xuaát khaåu cuûa Vieät Nam trong thôøi gian qua

2. Baûng 2 :Toång keát tình hình hoaït ñoäng SXKD cuûa Vosa töø naêm 2001 - 2005

3. Baûng 3: Toång hôïp soá lieäu ñaïi lyù taøu haøng rôøi töø 2002 -2005

4. Baûng 4: Toång hôïp soá lieäu ñaïi lyù taøu container töø 2002 -2005

5. Baûng 5: Baùo Caùo Doanh Thu Boä Phaän Ñaïi Lyù Vaän Taûi Naêm 2002-2005

6. Baûng 6: Toång keát tình hình nhaäp xuaát haøng hoùa cuûa ñaïi lyù liner töø 2002-2005

7. Baûng 7: Toång keát soá taøu Vosa laøm dòch vuï kieåm ñeám töø 2002-2005

8. Baûng 8: Cô caáu doanh thu cuûa töøng dòch vuï trong toång doanh thu cuûa Vosa

(2002-2005)

Danh muïc caùc hình veõ, ñoà thò:

1. Bieåu ñoà1: Kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu cuûa Vieät Nam töø 2000-2005

2. Bieåu ñoà 2: keát quaû saûn xuaát kinh doanh cuûa Vosa töø naêm 2001-2005

3. Bieåu ñoà 3: Keát quaû ñaïi lyù taøu rôøi töø naêm 2002-2005

4. Bieåu ñoà 4: Keát quaû ñaïi lyù container töø naêm 2002-2005

5. Bieåu ñoà 5:Doanh thu boä phaän Ñaïi lyù vaän taûi naêm 2002-2005

6. Bieåu ñoà 6: Keát quaû hoaït ñoäng kieåm ñeám taøu cuûa Vosa töø 2002-2005

- 5 -

LÔØI MÔÛ ÑAÀU

1. Söï caàn thieát cuûa vaán ñeà nghieân cöùu

Vaøo thôøi ñieåm cuoái naêm 2006 Vieät Nam lieân tieáp ñoùn nhaän hai söï kieän lôùn

ñoù laø: sau hôn 11 naêm noã löïc, cuoái cuøng Vieät Nam ñaõ trôû thaønh thaønh vieân chính

thöùc cuûa Toå chöùc Thöông maïi Theá giôùi (WTO) vaøo ngaøy 07/11/2006 vaø söï kieän

Hoäi nghò APEC ñöôïc toå chöùc thaønh coâng toát ñeïp taïi Vieät Nam. Coù theå noùi, moät

vaän hoäi môùi ñaõ ñöôïc môû ra vôùi söï höùa heïn moät töông lai phoàn vinh vaø thònh vöôïng

cho Vieät Nam. Tuy nhieân beân caïnh nhöõng cô hoäi, caùc doanh nghieäp Vieät Nam noùi

chung vaø ngaønh dòch vuï haøng haûi noùi rieâng seõ gaëp raát nhieàu khoù khaên, thaùch thöùc

do söï caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi. Laø moät trong nhöõng ñôn vò

ñöùng ñaàu trong caùc doanh nghieäp dòch vuï haøng haûi cuûa Toång Coâng ty Haøng haûi

Vieät Nam, Vosa Group seõ phaûi chòu nhieàu aùp löïc sau quaù trình hoäi nhaäp vaø töï do

hoùa thöông maïi ngaønh dòch vuï haøng haûi.

Hoäi nhaäp kinh teá laø xu theá baét buoäc cuûa neàn kinh teá Vieät Nam, vì vaäy ñeå coù

theå ñöùng vöõng, duy trì vaø phaùt trieån hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa ngaønh,

Vosa caàn phaûi nhìn thaúng vaøo tình hình thöïc teá vaø ñeà ra nhöõng giaûi phaùt thieát thöïc

nhaèm ñònh höôùng cho söï phaùt trieån cuûa doanh nghieäp naøy trong thôøi gian tôùi. Coù

nhö vaäy, Vosa Group môùi coù theå trôû thaønh moät doanh nghieäp dòch vuï haøng haûi

Vieät Nam coù ñaày ñuû naêng löïc, söï töï tin ñeå phaùt trieån vaø caïnh tranh vôùi caùc ñoái thuû

trong vaø ngoaøi nöôùc.

Chính vì nhöõng lyù do treân maø toâi choïn ñeà taøi “Thöï

ïc traï

ïng vaø

ø giaû

ûi phaù

ùp

phaù

ùt trieå

ån Ñaï

ïi lyù

ù Haø

øng haû

ûi Vieä

ät Nam tröôù

ùc tình hình hoä

äi nhaä

äp kinh teá

á quoá

ác teá

á ”

ñeå nghieân cöùu trong luaän vaên Thaïc só kinh teá cuûa mình.

2. Muïc ñích vaø phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi:

Ñeà taøi naøy nhaèm muïc ñích giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà sau:

- Khaùi quaùt tình hình cuûa ngaønh dòch vuï haøng haûi Vieät Nam tröôùc quaù trình hoäi

nhaäp quoác teá vaø aûnh höôûng cuûa vieäc gia nhaäp WTO

- 6 -

- Thöïc traïng hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa Ñaïi lyù Haøng haûi Vieät Nam;

nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên cuûa Ñaïi lyù Haøng haûi Vieät Nam tröôùc quaù trình hoäi

nhaäp vaø töï do thöông maïi ngaønh dòch vuï haøng haûi.

- Moät soá giaûi phaùp ñònh höôùng söï phaùt trieån cuûa Ñaïi lyù Haøng haûi Vieät Nam ñeå

tieáp tuïc laø moät trong nhöõng doanh nghieäp ñöùng ñaàu trong ngaønh dòch vuï haøng haûi

cuûa Vieät Nam, coù khaû naêng caïnh tranh vôùi caùc ñoái thuû trong vaø ngoaøi nöôùc sau khi

Vieät Nam gia nhaäp WTO vaø thöïc hieän loä trình môû cöûa ngaønh dòch vuï haøng haûi.

Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi:

Ñoái töôïng nghieân cöùu: Hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa Vosa Group (Ñaïi

lyù haøng haûi Vieät Nam)

Phaïm vi nghieân cöùu:

Do noäi dung nghieân cöùu bao goàm nhieàu maët neân ñeà taøi chæ giôùi haïn vaøo vieäc

phaân tích, ñaùnh giaù caùc yeáu toá töø naêm 2002-2005 bao goàm:

- Hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa Vosa Group töø naêm 2002 -2005;

- Nhöõng thaønh töïu ñaït ñöôïc trong thôøi gian qua;

- Nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên tröôùc quaù trình hoäi nhaäp;

- Neâu ra ñònh höôùng phaùt trieån Vosa trong thôøi gian tôùi.

3. Phöông phaùp nghieân cöùu:

- Phaân tích vaø thu thaäp caùc taøi lieäu, vaên baûn, soá lieäu lieân quan ñeán ngaønh

dòch vuï haøng haûi cuûa Toång Coâng ty Haøng haûi Vieät Nam vaø Vosa Group döôùi goùc

ñoä döïa treân phaân tích duy vaät lòch söû xuyeân suoát ñeà taøi.

- Phöông phaùp phaân tích lieân ngaønh.

- Söû duïng phaân tích thoáng keâ vaø phöông phaùp so saùnh.

4. Boá cuïc cuûa luaän vaên:

Luaän vaên ngoaøi lôøi môû ñaàu vaø keát luaän ñöôïc phaân laøm 3 chöông nhö sau:

Chöông 1: Toång quan veà hoaït ñoäng vaän taûi vaø vaán ñeà töï do hoùa thöông maïi

trong lónh vöïc dòch vuï vaän taûi.

Chöông 2: Phaân tích thöïc traïng hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Ñaïi lyù Haøng haûi Vieät

Nam tröôùc xu theá hoäi nhaäp.

Chöông 3: Giaûi phaùp cô baûn cho vieäc ñònh höôùng phaùt trieån Ñaïi lyù Haøng haûi

Vieät Nam (Vosa) tröôùc tình hình hoäi nhaäp quoác teá.

- 7 -

CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ DÒCH VUÏ HAØNG HAÛI VAØ VAÁN ÑEÀ

TÖÏ DO HOÙA THÖÔNG MAÏI

1.1. MOÄT SOÁ KHAÙI NIEÄM:

1.1.1 Moät soá khaùi nieäm veà ngaønh dòch vuï ñaïi lyù haøng haûi:

¾ Ñaïi lyù haøng haûi: Ñaïi lyù haøng haûi laø caù nhaân, ñôn vò, coâng ty ñöôïc chuû taøu

uûy thaùc ñeå tieán haønh caùc hoaït ñoäng dòch vuï lieân quan ñeán taøu, haøng hoùa, haønh

khaùch, baûo hieåm haøng hoùa vaø giaûi quyeát nhöõng tranh chaáp veà hôïp ñoàng vaän

chuyeån hoaëc veà tai naïn haøng haûi. Hoaït ñoäng cuûa dòch vuï ñaïi lyù haøng haûi ñöôïc

ñieàu chænh taïi chöông VII cuûa Boä Luaät Haøng Haûi vaø Nghò ñònh10/2001/NÑ-CP

ngaøy 19/03/2001 cuûa Chính phuû veà ñieàu kieän kinh doanh dòch vuï haøng haûi.

¾ Ñaïi lyù taøu bieån: Ñaïi lyù taøu bieån laø moät loaïi hình dòch vuï haøng haûi, laø ngöôøi

ñaïi dieän thöôøng tröïc cuûa chuû taøu treân cô sôû cuûa hôïp ñoàng uûy thaùc ñoái vôùi töøng

chuyeán taøu hoaëc thôøi haïn cuï theå, taïi moät caûng hoaëc khu vöïc haøng haûi nhaát ñònh.

Ñaïi lyù taøu nhaân danh chuû thöïc hieän nhöõng nghieäp vuï ñöôïc uûy thaùc goàm:

thöïc hieän nhöõng thuû tuïc caàn thieát lieân quan ñeán hoaït ñoäng cuûa taøu taïi caûng; thu

xeáp taøu lai, hoa tieâu, caàu beán, nôi neo ñaäu taøu ñeå thöïc hieän vieäc boác dôõ haøng hoùa,

ñöa ñoùn haønh khaùch leân xuoáng taøu hoaëc ñi bôø; thöïc hieän vieäc thu hoä, traû hoä caùc

loaïi phí vaø leä phí, tieàn cöôùc, thueá cöôùc, tieàn boài thöôøng, thanh toaùn tieàn thöôûng,

phaït giaûi phoùng taøu, vaø caùc khoaûn tieàn khaùc; thu xeáp vieäc cung öùng cho taøu bieån

taïi caûng; kyù hôïp ñoàng thueâ taøu, laøm thuû tuïc giao nhaän taøu vaø thuyeàn vieân; kyù keát

caùc hôïp ñoàng vaän chuyeån, baûo hieåm haøng haûi, hôïp ñoàng xeáp dôõ haøng hoùa, hôïp

ñoàng thueâ lao ñoäng; thöïc hieän caùc thuû tuïc coù lieân quan ñeán tranh chaáp haøng haûi,

tai naïn haøng haûi; giaûi quyeát caùc coâng vieäc khaùc theo uûy thaùc cuûa chuû taøu.

¾ Ñaïi lyù container: ñaïi lyù container laø ngöôøi ñaïi dieän cho chuû haõng taøu thöïc

hieän caùc thuû tuïc xuaát nhaäp haøng container, thu gom haøng, giao nhaän haøng hoùa, thu

cöôùc khaùch haøng, thöïc hieän nghóa vuï thueá vôùi nöôùc sôû taïi. Ñaïi lyù container cuõng

thöïc hieän vieäc tìm kieám khaùch haøng vaø laøm thuû tuïc cho caùc loâ haøng chæ ñònh. Tuøy