Thực trạng và giải pháp phát triển cây xoài tròn Yên Châu gắn với chuỗi giá trị trên địa bàn huyện Yên Châu

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

------------------------------

LƯỜNG VĂN VINH

THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN

CÂY XOÀI TRÒN YÊN CHÂU GẮN VỚI CHUỖI

GIÁ TRỊ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN YÊN CHÂU

LUẬN VĂN THẠC SĨ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

THÁI NGUYÊN - 2019

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

------------------------------

LƯỜNG VĂN VINH

THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN

CÂY XOÀI TRÒN YÊN CHÂU GẮN VỚI CHUỖI

GIÁ TRỊ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN YÊN CHÂU

Ngành: Phát triển nông thôn

Mã số: 8 62 01 18

LUẬN VĂN THẠC SĨ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

Người hướng dẫn khoa học: TS.NGUYỄN HỮU THỌ

THÁI NGUYÊN - 2019

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi: LƯỜNG VĂN VINH, học viên Cao học khóa 25, chuyên ngành Phát

triển nông thôn, Khoa Kinh tế phát triển nông thôn, trường Đại học Nông lâm Thái

Nguyên. Tôi xin cam kết luận văn này được hoàn thành dựa trên các kết quả nghiên

cứu của tôi trong khuôn khổ của đề tài cấp Tỉnh. Tên đề tài ”Thực trạng và giải

pháp phát triển cây xoài tròn Yên Châu gắn với chuỗi giá trị trên địa bàn huyện

Yên Châu”.

Tác giả

Lường Văn Vinh

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong thời gian nghiên cứu, thực hiện đề tài tại huyện Yên Châu, tôi đã hoàn thành

xong luận văn tốt nghiệp của mình. Để có được kết quả này, ngoài sự nỗ lực của bản thân,

tôi luôn nhận được sự giúp đỡ chu đáo, tận tình của nhà trường, các cơ quan, thầy cô, gia

đình và bạn bè. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới:

Ban giám hiệu Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên, Phòng đào tạo cùng toàn

thể các thầy cô đã tận tụy giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập cũng như thời gian hoàn

thành luận văn tốtnghiệp.

Đặc biệt, vô cùng cảm ơn TS. Nguyễn Hữu Thọ đã tận tâm hướng dẫn để tôi

hoàn thành luận văn cao học của mình.

Tôi xin cảm ơn Sở Nông nghiệp và PTNT, UBND huyện Yên Châu, Hợp tác xã

dịch vụ nông nghiệp Hương Xoài; UBND các xã Chiềng Pằn, Viêng Lán, Sặp Vạt đã

cung cấp số liệu thực tế và thông tin cần thiết để tôi hoàn thành luận văn này.

Cảm ơn gia đình đã động viên tinh thần và hỗ trợ tôi trong suốt thời gian của

khóa học.

Cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp, đã giúp đỡ tôi trong quá trình thu thập dữ liệu,

và xin cảm ơn đến tất cả các anh chị nông dân trồng xoài, các bác trong doanh nghiệp

chế biến sản xuất sản phẩm xoài đã dành khoảng thời gian quý báu để trả lời bản câu

hỏi điều tra số liệu của đề tài.

Trong thời gian nghiên cứu vì nhiều lý do chủ quan và khách quan cũng như là

hạn chế về mặt thời gian cho nên không tránh khỏi sai sót. Tôi rất mong nhận được sự

đóng góp của các thầy cô giáo để đề tài này được hoàn thiệnhơn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Thái nguyên, ngày 09 tháng 03 năm 2019

Tác giả luận văn

Lường Văn Vinh

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...............................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................ii

MỤC LỤC.........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ..................................................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG...............................................................................vii

DANH MỤC CÁC HÌNH...............................................................................viii

TRÍCH YẾU LUẬN VĂN................................................................................ix

MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................. 1

2. Mục tiêu nghiên cứu....................................................................................... 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................. 2

3.1 Đối tượng nghiên cứu................................................................................... 2

3.2. Phạm vi nghiên cứu..................................................................................... 2

4. Những đóng góp mới, ý nghĩa khoa học thực tiễn......................................... 3

4.1. Về lý luận .................................................................................................... 3

4.2. Về thực tiễn ................................................................................................. 3

Chương 1:CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI ............................................. 4

1.1. Cơ sở lý luận và ý nghĩa của đề tài nghiên cứu .......................................... 4

1.1.1 Một số khái niệm cơ bản về chuỗi giá trị.................................................. 4

1.1.2. Ý nghĩa của phân tích chuỗi giá trị ........................................................ 14

1.2. Cơ sở thực tiễn của đề tài nghiên cứu ....................................................... 16

1.2.1. Tình hình nghiên cứu chuỗi giá trị trên thế giới .................................... 16

1.2.2.Nghiên cứu về chuỗi giá trị ở Việt Nam................................................. 17

1.3. Tổng quan về xây dựng chuỗi sản xuất, cung ứng nông sản an toàn tại tỉnh

Sơn La ................................................................................................... 20

1.4. Những bài học kinh nghiệm về phân tích chuỗi giá trị............................. 22

Chương 2:ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 24

2.1 Đặc điểm địa bàn nghiên cứu..................................................................... 24

2.1.1 Điều kiện tự nhiên................................................................................... 24

iv

2.1.2. Một số đặc điểm về kinh tế - xã hội huyện Yên Châu........................... 26

2.1.3.Khái quát về sản xuất nông nghiệp huyện Yên Châu năm 2015-2017...29

2.2. Nội dung nghiên cứu.................................................................................32

2.2.1. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................32

2.2.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu..........................................................32

2.2.3. Nội dung nghiên cứu của đề tài..............................................................32

2.3. Phương pháp nghiên cứu...........................................................................32

2.3.1.Phương pháp thu thập thông tin ..............................................................32

2.3.2. Phương pháp chọn mẫu điều tra.............................................................33

2.3.3.Phương pháp phân tích dữ liệu ...............................................................34

2.4. Hệ thống các chỉ tiêu phân tích.................................................................34

2.4.1.Các chỉ tiêu kinh tế..................................................................................34

2.4.2.Phương pháp phân tích chi phí lợi nhuận trong chuỗi ............................36

Chương 3:KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN..........................37

3.1. Thực trạng phát triển sản xuất xoài tròn ở Yên Châu ...............................37

3.2 Phân tích chuỗi giá trị của Xoài tròn tại huyện Yên Châu.........................38

3.2.1 Các tác nhân tham gia chuỗi giá trị xoài tròn huyện Yên Châu .............38

3.2.2. Phân tích chi phí, lợi nhuận của các tác nhân tham gia vào chuỗi giá trị

xoài tròn tại Yên Châu ..........................................................................42

3.2.3. Sự hình thành giá và giá trị gia tăng của các tác nhân trong kênh tiêu

thụ.....................................................................................................................57

3.3. Đánh giá chung về chuỗi giá trị xoài huyện Yên Châu ............................59

3.3.1.Phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức ...............................61

3.3.2. Các vấn đề cần giải quyết.......................................................................62

3.4. Một số giải pháp phát triển chuỗi giá trị xoài tròn Yên Châu...................64

3.4.1. Công tác quy hoạch................................................................................64

3.4.2.Các biện pháp kỹ thuật............................................................................66

3.4.3.Các biện pháp kinh tế..............................................................................68

3.4.4.Marketing sản phẩm xoài tròn Yên Châu ...............................................70

v

3.4.5.Nâng cấp phát triển chuỗi cung ứng sản phẩm xoài tròn chất lượng cao71

3.4.6.Mở rộng thị trường tiêu thụ.....................................................................73

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ....................................................................... 75

1. Kết luận ........................................................................................................ 75

2. Khuyến nghị................................................................................................. 75

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 77

PHỤ LỤC........................................................................................................ 79

vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Nghĩa đầy đủ

DN Doanh nghiệp

GDP Tổng sản phẩm quốc nội (Gross Domestic Products)

GlobalGAP Global Good Agricultural Practices

HTX Hợp tác xã

KHKT Khoa học Kỹ thuật

Sở NN&PTNT Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn

UBND Ủy ban Nhân dân

VietGAP Vietnamese Good Agricultural Practices Province.

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Tình hình sử dụng đất huyện Yên Châu giai đoạn 2015 - 201726

Bảng 2.2. Diện tích các loại cây trồng của huyện Yên Châu 2015 -201729

Bảng 2.3. Diện tích cây ăn quả trên địa bàn huyện Yên Châu từ 2015-

2017..................................................................................... 30

Bảng 3.1. Thống kê sản lượng và năng suất xoài tròn Yên Châu 2015 -

2017..................................................................................... 38

Bảng 3.2. Các tác nhân tham gia chuỗi giá trị xoài tròn huyện Yên Châu.. 40

Bảng 3.3. Thông tin cơ bản của các hộ điều tra .................................. 43

Bảng 3.4. Kết quả và hiệu quả kinh tế của các hộ nông dân trồng

Xoài(tính BQ/1 ha) ............................................................. 46

Bảng 3.5. Lợi nhuận của người thu gom xoài (Tính bình quân 1 tấn) 48

Bảng 3.6. Kết quả và hiệu quả kinh tế của các hộ bán buôn xoài(tính

BQ/1 tấn xoài)..................................................................... 50

Bảng 3.7. Kết quả và hiệu quả kinh tế của các hộ bán lẻ (tính BQ/1 tấn xoài

tròn)..................................................................................... 52

Bảng 3.8. Diện tích, năng suất và sản lượng xoài tại các vùng nguyên

liệu của HTX Dịch vụ nông nghiệp Hương Xoài............... 54

Bảng 3.9. Chi phí và lợi nhuận của HTX Dịch vụ nông nghiệp Hương

xoài (tính BQ/1 tấn Xoài nguyên liệu) ............................... 56

Bảng 3.10. Sự hình thành giá và giá trị gia tăng của các tác nhân trong

kênh tiêu thụ (Tính bình quân 1 tấn) .................................. 58

viii

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1.1. Chuỗi giá trị của Porter (1985)........................................... 11

Hình 1.2. Hệ thống giá trị của Porter (1985)...................................... 11

Hình 3.1. Sơ đồ chuỗi giá trị của Xoài tròn tại Yên Châu.................. 39

Hình 3.2. Các kênh tiêu thụ chính của cây xoài tròn.......................... 41

Hình 3.3. Sơ đồ các tác nhân trong chuỗi giá trị xoài tròn tại Yên Châu.... 41