Thực Thi Chính Sách Giảm Nghèo Trên Địa Bàn Huyện Đất Đỏ Tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu

83

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

NGÔ THỊ NGỌC SÁNG

THỰC THI CHÍNH SÁCH GIẢM NGHÈO TRÊN ĐỊA BÀN

HUYỆN ĐẤT ĐỎ, TỈNH BÀ RỊA – VŨNG TÀU

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

MÃ SỐ: 831 01 10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS TRẦN THỊ HẢI LÝ

Đồng Nai, 2022

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn về đề tài “Thực thi chính sách giảm nghèo

trên địa bàn huyện Đất Đỏ, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu” đây là công trình

nghiên cứu của riêng tôi.

Các số liệu sử dụng trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, kết quả

nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố

trong bất kỳ công trình nào khác.

Bà Rịa - Vũng Tàu, ngày 19 tháng 8 năm 2022

Tác giả

Ngô Thị Ngọc Sáng

ii

LỜI CÁM ƠN

Trong suốt thời gian 2 năm học ở Trường em đã được Quý Thầy, Cô

giáo của Trường Đại học Lâm nghiệp truyền đạt những kiến thức xã hội và

kiến thức chuyên môn vô cùng quý giá cả về lý thuyết và thực tiễn. Những

kiến thức hữu ích đó sẽ luôn hỗ trợ em trong công tác hiện hữu và trong

tương lai.

Với tất cả lòng tôn kính, em xin gửi đến Quý Thầy, Cô giáo của Trường

Đại học Lâm nghiệp lòng biết ơn sâu sắc. Đặt biệt, nhân dịp hoàn thành luận

văn, cho phép em được bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc PGS.TS.

Trần Thị Hải Lý – người hướng dẫn khoa học đã tận tình dành nhiều thời gian

trực tiếp hướng dẫn, dành nhiều công sức, thời gian và tạo điều kiện cho tôi

trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài.

Xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân, bạn bè, đồng nghiệp đã tạo

mọi điều kiện thuận lợi và giúp đỡ, động viên khuyến khích tôi hoàn thành

luận văn./.

Bà Rịa - Vũng Tàu, ngày 19 tháng 8 năm 2022

Người cam đoan

Ngô Thị Ngọc Sáng

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ..............................................................................................i

LỜI CÁM ƠN ...................................................................................................ii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................vii

DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................viii

LỜI NÓI ĐẦU .................................................................................................. 1

1. Sự cần thiết của vấn đề nghiên cứu............................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 3

2.1. Mục tiêu chung........................................................................................... 3

2.2. Mục tiêu cụ thể........................................................................................... 3

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 3

4. Nội dung nghiên cứu..................................................................................... 4

5. Kết cấu của Luận vă...................................................................................... 4

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THỰC THI CHÍNH

SÁCH GIẢM NGHÈO..................................................................................... 5

1.1. Cơ sở lý luận về thực thi chính sách giảm nghèo ...................................... 5

1.1.1. Các khái niệm cơ bản.............................................................................. 5

1.1.1.1. Nghèo và giảm nghèo........................................................................... 5

1.1.1.2. Chính sách về giảm nghèo ................................................................... 8

1.1.1.3. Thực thi chính sách giảm nghèo .......................................................... 9

1.1.2. Nội dung thực thi chính sách giảm nghèo............................................. 10

1.1.2.1 Công tác lập kế hoạch ......................................................................... 10

1.1.2.2. Công tác tuyên truyền ........................................................................ 12

1.1.2.3. Tổ chức thực hiện............................................................................... 13

1.1.2.4. Công tác thanh tra giám sát................................................................ 14

1.1.2.5. Tổng kết rút kinh nghiệm................................................................... 16

iv

1.1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực thi chính sách giảm nghèo ................. 17

1.1.3.1. Chất lượng văn bản chính sách giảm nghèo ...................................... 17

1.1.2.2. Trình độ và năng lực đội ngũ cán bộ thực thi chính sách giảm nghèo

......................................................................................................................... 18

1.1.2.3. Sự tham gia của người dân trong thực thi chính sách giảm nghèo.... 19

1.1.2.4. Nguồn lực cho việc thực thi chính sách giảm nghèo ......................... 20

1.2. Cơ sở thực tiễn về thực thi sách giảm nghèo ........................................... 20

1.2.1. Kinh nghiệm của một số địa phương về thực thi chính sách giảm nghèo

......................................................................................................................... 20

1.2.1.1. Kinh nghiệm thực thi chính sách giảm nghèo huyện Châu Đức, tỉnh

Bà Rịa Vũng Tàu............................................................................................. 20

1.2.1.2. Kinh nghiệm thực thi chính sách giảm nghèo huyện Long Điền, tỉnh

Bà Rịa Vũng Tàu............................................................................................. 23

1.2.1.3. Kinh nghiệm thực thi chính sách giảm nghèo huyện Bến Cát tỉnh

Bình Dương..................................................................................................... 25

1.3.2. Một số kinh nghiệm chung về thực thi chính sách giảm nghèo cho

huyện Đất Đỏ, tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu............................................................. 26

Chương 2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ... 29

2.1. Đặc điểm cơ bản về huyện Đất Đỏ, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu................. 29

2.1.1. Đặc điểm tự nhiên ................................................................................. 29

2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội...................................................................... 29

2.1.3. Đánh giá chung về đặc điểm của tự nhiên, kinh tế, văn hóa xã hội ảnh

hưởng đến giảm nghèo trên địa bàn huyện. .................................................... 31

2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 33

2.2.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu..................................................... 33

2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu................................................................ 34

2.2.2.1. Thu thập số liệu thứ cấp..................................................................... 34

v

2.2.2.2. Thu thập số liệu sơ cấp....................................................................... 34

2.2.3. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu................................................ 37

2.2.3.1. Phương pháp tổng hợp ....................................................................... 37

2.2.3.2. Phương pháp thống kê mô tả ............................................................. 38

2.2.3.3 Phương pháp so sánh tương đối, só sánh tuyệt đối............................. 38

2.2.3.4. Phương pháp phân tích, tổng hợp ...................................................... 38

2.2.4. Các chỉ tiêu nghiên cứu sử dụng trong luận văn................................... 39

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................................................... 40

3.1. Thực trạng giảm nghèo tại huyện Đất Đỏ, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu ....... 40

3.1.1. Các chính sách giảm nghèo tại huyện Đất Đỏ, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu

......................................................................................................................... 40

3.1.2. Kết quả giảm nghèo tại huyện Đất Đỏ, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu ......... 41

3.2. Thực trạng thực thi chính sách giảm nghèo trên địa bàn huyện Đất Đỏ,

tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu ................................................................................... 45

3.2.1. Công tác lập kế hoạch ........................................................................... 45

3.2.2. Công tác tuyên truyền ........................................................................... 48

3.2.3. Tổ chức thực hiện.................................................................................. 49

3.2.4. Công tác thanh tra giám sát................................................................... 56

3.2.5. Tổng kết rút kinh nghiệm...................................................................... 59

3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực thi chính sách giảm nghèo trên địa bàn

huyện huyện Đất Đỏ, tỉnh Bà Ria – Vũng Tàu ............................................... 61

3.3.1. Chất lượng văn bản chính sách giảm nghèo ......................................... 61

3.3.2. Trình độ và năng lực đội ngũ cán bộ thực thi chính sách giảm nghèo 62

3.3.3. Sự tham gia của người dân trong thực thi chính sách giảm nghèo....... 63

3.3.4. Nguồn lực cho việc thực hiện chính sách giảm nghèo ......................... 77

3.4. Đánh giá chung về công tác thực thi chính sách giảm nghèo.................. 78

3.4.1. Thành tựu .............................................................................................. 78

vi

3.4.2. Hạn chế và nguyên nhân ....................................................................... 80

3.5. Định hướng và một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác thực thi chính

sách giảm nghèo.............................................................................................. 84

3.5.1. Định hướng............................................................................................ 84

3.5.2. Giải pháp nhằm hoàn thiện công tác thực thi chính sách giảm nghèo . 88

3.5.2.1. Giải pháp đối với công tác lập kế hoạch............................................ 88

3.5.2.2. Giải pháp đối với công tác tuyên truyền ............................................ 88

3.5.2.3. Giải pháp đối với tổ chức thực hiện................................................... 89

3.5.2.4. Giải pháp đối với thanh tra giám sát .................................................. 92

KẾT LUẬN..................................................................................................... 95

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

vii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Ký hiệu Ý nghĩa

CĐ Cao đẳng

CNC Công nghệ cao

DTTS Dân tộc thiểu số

ĐH Đại học

GSO Tổng cục thống kê

GTSX Giá trị sản xuất

KTXH Kinh tế xã hội

KHKT Khoa học kỹ thuật

LĐTBXH Lao động thương binh và Xã hội

NTM Nông thôn mới

NH CSXHVN Ngân hàng chính sách xã hội Việt Nam

NH NN&PTNT Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn

TC Trung cấp

TLSX Tư liệu sản xuất

UBND Ủy ban nhân dân

VHTT&DL Văn hóa thể thao và du lịch

WB World Bank - Ngân hàng thế giới

XĐGN Xóa đói giảm nghèo

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Phân phối mẫu khảo sát đến từng xã, thị trấn trên địa bàn huyện Đất

Đỏ .................................................................................................................... 37

Bảng 3.1: Sự biến động hộ nghèo huyện Đất Đỏ từ 2018- 2021.................... 45

Bảng 3.3: Kiểm tra, đánh giá quá trình thực hiện giảm nghèo tại huyện Đất

Đỏ qua 4 năm 2018 - 2021.............................................................................. 57

Bảng 3.4: Kết quả miễn, giảm học phí cho học sinh nghèo huyện Đất Đỏ giai

đoạn 2018 - 2021............................................................................................. 59

Bảng 3.5: Kết quả cấp thẻ bảo hiểm y tế khám chữa bệnh cho người nghèo

huyện Đất Đỏ giai đoạn 2018-2021 ................................................................ 60

Bảng 3.6. Kết quả khảo sát chất lượng văn bản chính sách giảm nghèo........ 62

Bảng 3.7. Kết quả khảo sát trình độ, năng lực đội ngũ cán bộ thực thi công tác

giảm nghèo ...................................................................................................... 63

Bảng 3.8. Nhân khẩu bình quân 1 hộ theo nhóm chi tiêu............................... 64

Bảng 3.9. Số trẻ em dưới 15 tuổi theo nhóm hộ gia đình ............................... 65

Bảng 3.10. Số khẩu trung bình của một hộ điều tra Phân theo giới của chủ hộ

......................................................................................................................... 67

Bảng 3.11: Phân tích tỷ lệ các hộ nghèo phân theo ngành nghề hoạt động.... 68

Bảng 3.12: Số người thiếu việc làm trong 12 tháng chia theo nhóm tuổi ...... 69

Bảng 3.13. Cơ cấu chi tiêu chia theo nhóm hộ ............................................... 69

Bảng 3.14: Lý do vay vốn của các hộ theo nhóm chỉ tiêu.............................. 72

Bảng 3.15: Tình hình nhà ở theo 5 nhóm hộ phân theo mức chi tiêu............. 73

Bảng 3.16: Kết quả khảo sát trình độ học vấn của các hộ .............................. 75

Bảng 3.17: Kết quả khảo sát trình độ học vấn của người nghèo .................... 75

Bảng 3.18: Kết quả khảo sát trình độ văn hoá của chủ hộ phân theo nhóm... 76

1

LỜI NÓI ĐẦU

1. Sự cần thiết của vấn đề nghiên cứu

Trong những năm qua cùng với chính sách phát triển kinh tế - xã hội,

Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội,

trong đó có công tác giảm nghèo. Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 01 tháng 6

năm 2012 của Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI

một số vấn đề về chính sách xã hội giai đoạn 2012-2020 đã đề ra mục tiêu bảo

đảm an sinh xã hội toàn dân, bảo đảm mức tối thiểu về thu nhập, giáo dục, y

tế, nhà ở, nước sạch và thông tin, truyền thông; góp phần từng bước nâng cao

thu nhập, bảo đảm cuộc sống an toàn, bình đẳng và hạnh phúc của Nhân dân.

Ngày 06 tháng 8 năm 2021 Quốc hội ban hành Nghị quyết số

24/2021/QH15 của về phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu

quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025; Ngày 12 tháng 10 năm

2021 Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1705/QĐ-TTg Kế hoạch

triển khai Nghị quyết số 24/2021/QH15 ngày 28 tháng 7 năm 2021 của Quốc

hội phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo

bền vững giai đoạn 2021-2025.

Giảm nghèo bền vững là quá trình làm thay đổi điều kiện sống của người

nghèo, từ thiếu hụt về điều kiện ăn mặc, sinh hoạt sang đảm bảo vấn đề cơm

ăn, áo mặc và tiến tới tiếp cận được các dịch vụ xã hội cơ bản, nhu cầu an

sinh theo tiến trình đi lên của xã hội. Giảm nghèo bền vững được xem là chủ

trương lớn của nhà nước trong tiến trình hội nhập, phát triển tiến đến việc

hoàn thành hiện mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng và văn

minh”. Từ Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng (năm 1996), quá

trình nhìn nhận và tiếp cận với vấn đề xóa đói giảm nghèo mới được toàn

diện. Và đến năm 2001, tại Đại đại hội đại biểu lần thứ IX của Đảng, công tác

xóa đói giảm nghèo được Đảng, Nhà nước ta nâng lên một bước mới trong

2

nhận thức, đánh dấu sự phát triển trong việc tạo điều kiện cho người dân nâng

cao năng lực sản xuất của chủ thể và chủ động vươn lên thoát nghèo. Quá

trình thay đổi từ nhận thức đến cách làm của Đảng, Nhà nước ta trong hơn 20

năm qua đã chuyển hóa quá trình thực hiện từ xóa đói giảm nghèo đến giảm

nghèo bền vững. Nước ta từ một nước nghèo trở thành một nước có thu nhập

trung bình. Tỷ lệ đói nghèo của cả nước giảm đáng kể, đặc biệt sau khi

chương trình 135 và Nghị quyết 30a/2008/NQ-CP được thực hiện, mức sống

của người dân đã được nâng cao. Tuy nhiên, tỷ lệ giàu, nghèo có sự phân hóa

rõ rệt theo khu vực địa lý. Đói nghèo tập trung chủ yếu ở vùng miền núi, vùng

sâu, vùng xa và nông thôn – nơi đại đa số người dân sống bằng nông nghiệp,

chưa tiếp cận được với những tiến bộ khoa học trong sản xuất, chưa khai thác

được tiềm năng lợi thế tại địa phương. Huyện Đất Đỏ là một huyện nông

nghiệp của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, kinh tế – xã hội đã có sự phát triển khá

toàn diện và mạnh mẽ, người nghèo trên địa bàn huyện đã tiếp cận được cơ

bản các điều kiện phúc lợi xã hội song mức thu nhập vẫn còn nằm ở mức

thấp, chưa đồng đều, hộ nghèo hằng năm có giảm nhưng thiếu bền vững, tỷ lệ

tái nghèo vẫn còn cao. Bên cạnh đó, thực hiện chính sách giảm nghèo ở

huyện Đất Đỏ vẫn còn một số hạn chế, một số chương trình, chính sách còn

thiếu tính đồng bộ; công tác triển khai thực hiện, đánh giá và giám sát việc

thực thi chính sách còn hạn chế; hệ thống chính sách chưa thật sự tạo được

động lực mạnh mẽ để người nghèo thoát nghèo; kết quả giảm nghèo còn thiếu

tính bền vững… Vì vậy việc xem xét, đánh giá hoạt động thực hiện chính

sách giảm nghèo tại huyện Đất Đỏ nhằm tìm ra những giải pháp mang tính

bền vững để thực hiện có hiệu quả chính sách giảm nghèo trong thời gian tới

là vấn đề vừa có ý nghĩa lý luận, vừa có ý nghĩa thực tiễn. Xuất phát từ

những vấn đề trên tác giả tiến hành nghiên cứu đề tài: “ Thực thi chính sách