Thực Thi Chính Sách Chi Trả Dịch Vụ Môi Trường Rừng Trên Địa Bàn Huyện Định Quán Tỉnh Đồng Nai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

TRẦN THÚC QUYẾT

THỰC THI CHÍNH SÁCH CHI TRẢ DỊCH VỤ MÔI TRƯỜNG RỪNG

TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐỊNH QUÁN TỈNH ĐỒNG NAI

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Đồng Nai, 2022

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

TRẦN THÚC QUYẾT

THỰC THI CHÍNH SÁCH CHI TRẢ DỊCH VỤ MÔI TRƯỜNG RỪNG

TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐỊNH QUÁN TỈNH ĐỒNG NAI

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

MÃ SỐ: 831 01 10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRỊNH QUANG THOẠI

Đồng Nai, 2022

i

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,

kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong

bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Nếu nội dung nghiên cứu của tôi trùng

lặp với bất kỳ công trình nghiên cứu nào đã công bố, tôi xin hoàn toàn chịu

trách nhiệm và tuân thủ kết luận đánh giá luận văn của Hội đồng khoa học.

Đồng Nai, ngày ..… tháng …. năm 2022

Người cam đoan

(Tác giả ký và ghi rõ họ tên)

Trần Thúc Quyết

ii

LỜI CẢM ƠN

Lời đầu tiên, tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất tới thầy giáo

TS. Trịnh Quang Thoại đã nhiệt tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá

trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.

Tôi xin gửi lời cảm ơn đến toàn thể quý thầy giáo, cô giáo và tập thể cán

bộ, viên chức của Trường Đại học Lâm nghiệp và Phân hiệu Trường Đại học

Lâm nghiệp tại tỉnh Đồng Nai đã quan tâm, góp ý kiến và hỗ trợ tôi trong quá

trình học tập, nghiên cứu, giúp tôi có kiến thức và phương pháp nghiên cứu để

hoàn thành luận văn.

Đồng thời tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới lãnh đạo, cán bộ, viên chức

Quỹ bảo vệ và phát triển rừng tỉnh Đồng Nai; Chi cục Kiểm lâm tỉnh Đồng

Nai; Hạt Kiểm Lâm Định Quán; Ban Giám đốc Công ty TNHH MTV Lâm

Nghiệp La Ngà, Ban quản lý rừng phòng hộ Tân Phú, các hộ nhận khoán bảo

vệ rừng rừng cung ứng dịch vụ môi trường rừng thuộc phạm vi quản lý hành

chính các xã La Ngà, Thanh Sơn, Phú Ngọc, Gia Canh, Ngọc Định, huyện

Định Quán, cùng anh em, bạn bè đồng nghiệp đã tạo điều kiện về thời gian,

thu thập số liệu và tham gia nhiều ý kiến quý báu góp phần hoàn thành đề tài

này.

Xin trân trọng cám ơn !

Tác giả luận văn

Trần Thúc Quyết

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ..............................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................ii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ...............................................................viii

DANH MỤC BẢNG BIỂU .............................................................................ix

DANH MỤC ĐỒ THỊ, SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ ....................................................xii

MỞ ĐẦU........................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu ........................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 4

2.1. Mục tiêu tổng quát ..................................................................................... 4

2.2. Mục tiêu cụ thể........................................................................................... 4

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 4

3.1 Đối tượng nghiên cứu.................................................................................. 4

3.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài ................................................................... 4

4. Nội dung nghiên cứu..................................................................................... 5

5. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 5

Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN THỰC THI CHÍNH SÁCH

CHI TRẢ DỊCH VỤ MÔI TRƯỜNG RỪNG.................................................. 6

1.1. Cơ sở lý luận về thực thi chính sách chi trả DVMTR ............................... 6

1.1.1. Một số khái niệm..................................................................................... 6

1.1.2. Vai trò của chính sách chi trả DVMTR ................................................ 14

1.1.3. Sự cần thiết hoàn thiện công tác thực thi chính sách chi trả DVMTR . 15

1.1.4. Nội dung của công tác tổ chức thực thi chính sách chi trả DVMTR.... 17

1.1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác tổ chức thực thi chính sách chi trả

DVMTR .......................................................................................................... 21

iv

1.1.5.1. Chưa khai thác hết tiềm năng DVMTR ............................................. 21

1.5.1.2. Nhận thức về chính sách chi trả DVMTR còn thiếu nhất quán, thiếu

các quy định cụ thể và phối hợp trong thực thi............................................... 22

1.1.5.3. Chất lượng nguồn nhân lực thực thi chính sách ................................ 22

1.5.1.4. Thu nhập từ DVMR còn thấp ............................................................ 23

1.5.1.5. Hình thức chi trả trực tiếp ít được thực hiện...................................... 24

1.5.1.6. Một số quy định còn thiếu hoặc chưa phù hợp, khó áp dụng ............ 24

1.5.1.7. Công tác tuyên truyền ........................................................................ 24

1.2. Cơ sở thực tiễn về công tác tổ chức thực thi chính sách chi trả DVMTR25

1.2.1. Hoàn cảnh ra đời của chính sách chi trả DVMTR ở Việt Nam............ 25

1.2.2. Kinh nghiệm chi trả DVMTR ở một số địa phương............................. 26

1.2.3. Bài học rút ra cho huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai trong công tác tổ

chức thực thi chính sách chi trả DVMTR trên địa bàn ................................... 30

Chương 2......................................................................................................... 32

ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................... 32

2.1. Đặc điểm cơ bản của huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai ......................... 32

2.1.1. Đặc điểm tự nhiên của huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai.................... 32

2.1.1.1. Vị trí địa lý, địa hình .......................................................................... 32

2.1.1.2. Khí hậu, thủy văn ............................................................................... 33

2.1.2. Đặc điểm kinh tế xã hội ........................................................................ 36

2.1.2.1. Tình hình dân số, lao động................................................................. 36

2.1.2.2. Tình hình phát triển kinh tế................................................................ 38

2.1.2.3. Đặc điểm cơ sở hạ tầng ...................................................................... 42

2.1.3. Ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Định

Quán đến quá trình triển khai chính sách chi trả DVMTR............................. 46

2.1.3.1. Thuận lợi ............................................................................................ 46

2.1.3.2. Khó khăn ............................................................................................ 47

v

2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 47

2.2.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu..................................................... 47

2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu................................................................ 48

2.2.3. Phương pháp phân tích số liệu.............................................................. 49

2.2.4. Các chỉ tiêu nghiên cứu sử dụng trong luận văn................................... 49

Chương 3......................................................................................................... 52

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN .............................................. 52

3.1. Thực trạng công tác thực thi chính sách chi trả DVMTR trên địa bàn

huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai ................................................................... 52

3.1.1. Bộ máy thực thi chính sách chi trả DVMTR ........................................ 52

3.1.2. Thực trạng chi trả DVMTR trên địa bàn huyện Định Quán, tỉnh Đồng

Nai ................................................................................................................... 54

3.1.2.1. Diện tích rừng và đất lâm nghiệp của huyện Định Quán................... 54

3.1.2.2. Diện tích rừng có cung ứng DVMTR của huyện Định Quán............ 55

3.1.2.3. Đối tượng được hưởng chính sách chi trả DVMTR trên địa bàn huyện

Định Quán ....................................................................................................... 57

3.1.2.4. Tiền dịch vụ môi trường rừng thu được trên địa bàn huyện Định Quán

giai đoạn 2019 – 2021..................................................................................... 59

3.2. Thực trạng công tác tổ chức thực hiện chính sách................................... 61

3.2.1.Thực trạng xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện chính sách ............ 61

3.2.2. Thực trạng phổ biến, tuyên truyền chính sách...................................... 64

3.2.3. Thực trạng phân công, phối hợp thực hiện chính sách ......................... 67

3.2.4. Thực trạng kiểm tra, giám sát thực hiện chính sách ............................. 70

3.2.5. Thực trạng tổng kết, đánh giá thực hiện chính sách ............................. 72

3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác tổ chức thực hiện chính sách chi trả

DVMTR trên địa bàn huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai................................ 74

3.3.1. Nhận thức về chính sách chi trả DVMTR ............................................ 74

vi

3.3.2. Chất lượng nguồn nhân lực thực thi chính sách ................................... 75

3.4. Đánh giá chung về công tác tổ chức thực hiện chính sách chi trả DVMTR

trên địa bàn huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai ............................................... 78

3.4.1. Kết quả đạt được ................................................................................... 78

3.4.2. Hạn chế và nguyên nhân ....................................................................... 79

3.5. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác tổ chức thực hiện chính sách

chi trả DVMTR tại huyện Định Quán trong thời gian tới .............................. 82

3.5.1. Quan điểm chỉ đạo hoàn thiện công tác tổ chức thực hiện chính sách chi

trả DVMTR của huyện Định Quán................................................................. 82

3.5.2. Một số giải pháp đề xuất nhằm hoàn thiện công tác tổ chức thực hiện

chính sách chi trả DVMTR tại huyện Định Quán........................................... 83

3.5.2.1. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của xã hội về ý

nghĩa tầm quan trọng của chính sách chi trả DVMTR ................................... 83

3.5.2.2. Củng cố tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ, công chức thực thi chính

sách các cấp..................................................................................................... 84

3.5.2.3. Tăng cường công tác phối hợp giữa các cơ quan chính quyền, trong

thực hiện chính sách chi trả DVMTR............................................................. 84

3.5.2.4. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, phát hiện, chấn chỉnh, xử lý

vi phạm việc thực hiện chính sách chi trả DVMTR ....................................... 85

3.5.2.5. Thực hiện tốt công tác lập hồ sơ quản lý rừng và hồ sơ chi trả

DVMTR .......................................................................................................... 85

3.5.2.6. Tăng cường công tác sơ kết, tổng kết nhằm đánh giá kết quả tổ chức

triển khai thực hiện chính sách chi trả DVMTR............................................. 86

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT............................................................................ 87

1. Kết luận ....................................................................................................... 87

2. Đề xuất ........................................................................................................ 89

2.1. Đối với Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Nai ................................................. 89

vii

2.2. Đối với Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Đồng Nai............................ 90

2.3. Đối với UBND huyện Định Quán............................................................ 91

TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 92

PHỤ LỤC

Phụ lục 01. Phiếu khảo sát cán bộ thực thi chính sách, cán bộ địa phương

Phụ lục 02. Phiếu khảo sát đối tượng thụ hưởng chính sách

viii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BQLRPH Ban quản lý rừng phòng hộ

BV & PTR Bảo vệ và phát triển rừng

CBVC Cán bộ viên chức

DLST Du lịch sinh thái

DVMTR

ĐVT

Dịch vụ môi trường rừng

Đơn vị tính

HC-KT Hành chính – kế toán

HGĐ Hộ Gia đình

MTR Môi trường rừng

NN& PTNT Nông nghiệp và phát triển nông thôn

PES Chi trả dịch vụ môi trường

PTBQ Phát triển bình quân

TCHC Tổ chức hành chính

TNHH MTV Trách nhiệm hữu hạn một thành viên

UBND Ủy ban nhân dân

ix

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Số hiệu

bảng

Tên bảng Trang

2.1

Hiện trạng sử dụng đất tại huyện Định Quán năm

2021

35

2.2

Thực trạng dân số của huyện Định Quán giai đoạn

2019 – 2021

36

2.3 Lao động của huyện Định Quán giai đoạn 2019 – 2021 37

2.4 Cơ cấu kinh tế của huyện Định Quán năm 2021 39

3.1

Diện tích rừng và đất quy hoạch lâm nghiệp trên địa

bàn huyện Định Quán giai đoạn 2019 – 2021

54

3.2

Diện tích cung ứng DVMTR của huyện Định Quán, 2019-

2021

55

3.3

Diện tích nghiệm thu và được chi trả DVMTR của huyện

Định Quán, 2019-2021 phân theo đối tượng 56

3.4

Số lượng đối tượng được hưởng chi trả DVMTR trên

địa bàn huyện Định Quán, 2019-2021

57

3.5

Số tiền chi trả cho DVMTR của huyện Định Quán, 2019-

2021

59

3.6

Tỷ trọng tiền DVMTR trong tổng tiền ngân sách chi cho

sự nghiệp Lâm nghiệp trên địa bàn huyện Định Quán giai

đoạn 2019 – 2021

60

3.7

Tỷ trọng tiền DVMTR trong tổng thu nhập của hộ gia

đình nhận bảo vệ rừng trên địa bàn huyện Định Quán,

2019 – 2021 (tính bình quân cho 1 hộ gia đình)

61

3.8

Đánh giá của cán bộ về xây dựng kế hoạch triển khai

thực hiện các chính sách chi trả DVMTR trên địa bàn

62