Thủ tục bắt giữ tàu biển nhằm đảm bảo giải quyết khiếu nại hàng hải theo quy định của pháp luật quốc tế và pháp luật Việt Nam

nghiªn cøu - trao ®æi

60 t¹p chÝ luËt häc sè 6/2011

NguyÔn ThÞ Hång YÕn *

ắt giữ tàu biển để đảm bảo giải quyết

khiếu nại hàng hải là hoạt động bắt giữ

tàu phổ biến nhất trên thế giới hiện nay.

Ngoài Công ước Luật biển năm 1982, hiện

có một số điều ước quốc tế điều chỉnh vấn đề

này như Công ước Brussels năm 1952 về bắt

giữ tàu biển, Công ước năm 1967 về thống

nhất các quy tắc chung liên quan đến cầm

giữ và cầm cố tàu biển, Công ước năm 1999

về bắt giữ tàu biển… Trong đó, Công ước

năm 1999 về bắt giữ tàu biển được coi là điều

ước quốc tế có tính kế thừa và hoàn thiện hơn

cả so với các công ước trước đó. Phù hợp với

pháp luật quốc tế, Việt Nam cũng đã ban

hành các văn bản pháp luật nhằm điều chỉnh

hoạt động bắt giữ tàu biển trong phạm vi các

vùng biển của Việt Nam. Bộ luật hàng hải

Việt Nam năm 1990 và 2005 là những văn

bản đầu tiên chứa đựng các quy định về bắt

giữ tàu biển(1)

... Song những quy định trong

Bộ luật này còn mang tính chung chung,

chưa bao quát được hết những vấn đề phát

sinh trong thủ tục yêu cầu bắt giữ tàu biển.

Trước thực tế đó, ngày 27/8/2008 Uỷ ban

thường vụ Quốc hội đã ban hành Pháp lệnh

số 05/2008/NQ-UBTVQH (sau đây gọi tắt là

Pháp lệnh 2008) có hiệu lực từ ngày 01/7/2009

quy định chi tiết về thủ tục bắt giữ tàu biển.

Với 6 chương 72 điều, có thể nói tính đến

thời điểm hiện nay, đây là văn bản ghi nhận

đầy đủ nhất các vấn đề liên quan đến thẩm

quyền, trình tự, thủ tục bắt giữ tàu biển để bảo

đảm giải quyết khiếu nại hàng hải, áp dụng

biện pháp khẩn cấp tạm thời, thi hành án dân

sự, thực hiện tương trợ tư pháp… Tuy nhiên,

bài viết này chỉ tập trung nghiên cứu các quy

định của pháp luật quốc tế và pháp luật Việt

Nam về hoạt động bắt giữ tàu biển nhằm bảo

đảm giải quyết khiếu nại hàng hải thông qua

một số nội dung chính sau:

1. Về các khái niệm liên quan

Thứ nhất, khái niệm bắt giữ tàu biển:

Khoản 2 Điều 1 Công ước năm 1999 về bắt

giữ tàu biển của Liên hợp quốc (sau đây gọi

tắt là Công ước 1999) quy định: "Bắt giữ là

một sự lưu giữ hoặc hạn chế dịch chuyển tàu

theo quyết định của toà án để bảo đảm cho

một khiếu nại hàng hải, chứ không bao hàm

việc bắt giữ tàu để thi hành một bản án hay

một văn bản có hiệu lực thi hành khác”. Phù

hợp với quy định đó, Điều 40 Bộ luật hàng

hải Việt Nam năm 2005 (BLHH 2005) cũng

ghi nhận: “Bắt giữ tàu biển là việc không

cho phép tàu biển di chuyển hoặc hạn chế

di chuyển tàu biển bằng quyết định của toà

án để bảo đảm giải quyết các khiếu nại

hàng hải”. Như vậy, nội dung khái niệm bắt

giữ tàu biển của BLHH 2005 có sự phù hợp

B

* Giảng viên Khoa pháp luật quốc tế

Trường Đại học Luật Hà Nội