Thiết lập mô hình nuôi cấy tế bào ba chiều (3D) để sàng lọc các chất có tiềm năng chống ung thư

Tap chi Cong nghe Sinh hQC 11(4): 631 -637, 2013

THIET LAP MO HINH NUOI CAY TE BAO BA CHIEU (3D) DE SANG LQC CAC CHAT

CO TIEM NANG CHONG UNG THIT

Nguyen Thj Nga, Do Thj Thao, Nguyen Thj Trang, Do Thj Phinm g, N guyen Thj Cue

Vien Cong nghe sinh hgc, Vien Han lam Khoa hoc va Cong nghe Viet Nam

TOM TAT

Hien nay, viec sang loc va phat trien thuoc chong ung thu dua tren mo hinh nuoi cay te bao 3 chieu (3D)

dupe cac nha khoa hoc su dung pho bien do mo hinh nay co the mo phong cau tao cung nhu su phat trien cua

khoi u in vivo tot horn so vdri mo hinh nuoi cay te b&o 2 chieu (2D). Dong thai mo hinh nuoi cay 3D cung gop

phan lam giam viec su dung dpng vat thi nghiem. Trong cac mo hinh nuoi cay 3D, mo hinh tao khoi da bao

hinh cau (multicellular-tumor-spheroids (MCTSs)) la mo hinh chuan va duac sir dung rong rai trong nghien

cuu ung thu cung nhu sang loc cac thuoc chong ung thu tiem nang. Do do, chung toi tao mo hinh khoi cau 3D

in vitro cua dong te bao ung thu dai trang HT29 bang phucmg phap lang agarose tren dla 96 gieng. Khoi te bao

hinh c4u (spheroid) cua dong te bao HT29 da duoc tao thanh cong vai cac kich thudc khac nhau tucrng ung vcri

cac nong dp te bao dua vao ban dau khac nhau. Vai nong do 1500 te bao/gieng, dudng kinh cua khoi cau la

530,6 nm tai ngay nuoi cay thu 3 va tang len 714,6 nm a ngay thu 7. Hoat tinh doc te bao cua Ellipticine tai

cac n6ng dp khac nhau cung dugc x£c djnh tren mo hinh nuoi cay 2D va 3D. Nong do uc che 50% sir phat trien

te bao HT29 nuoi cay 3D (IC50) cua Ellipticine la 6.09 ± 0,17 pg/ml, cao han 11,5 lan so vai IC50 cua

Ellipticine vai te bao HT29 nuoi cay 2D (0.53 ± 0,07 pg/ml).

Tir khoa: Agarose, doc te bao, Ellipticine, HT29, MCTSs, nuoi cay 3D

m O d A u

Nuoi cay te bao dong vat in vitro hien dang la

cong cu huu hieu trong nghien cuu sinh hoc. Mo

hinh nay cho phep nghien cuu tir qua trinh trao doi

chat cua te bao den tong hop cac hoat chat co hoat

tinh sinh hoc. Trong llnh vuc ung thu hoc, cac phep

thu nham tim kiem cac hoat chat co tac dung phong

va chua ung thu chu yeu duoc thuc hien tren cac

dong te bao nuoi cay 2 chieu (2D). Tuy nhien, hien

nay nhieu hoat chat dugc chung minh co hoat tinh

tot tren te bao nuoi cay in vitro nhung khong cho ket

qua kha quan khi thi nghiem tren lam sang (Lee et

al., 2013). N guyen nhan la do te bao duoc nuoi cay

2D truyen thong khong mo hinh hoa dugc cac dac

tinh cua khoi u trong co the nhu sir bieu hien gen,

tuong tac cua cac te bao, cac chat dinh duong, khi va

cac san pham chat thai dac trung la nhung yeu to anh

hudng den dap ung dieu trj. Tuy vay trong qua trinh

phat trien thuoc, nuoi cay te bao la mot phan khong

the thieu, vi vay hien cac nha khoa hoc da dua ra

phuomg phap kiem nghiem thuoc tren mo hinh nuoi

cay te bao 3 chieu (3D). Ky thuat nuoi cay 3D nham

khoi phuc lai kien true 3 chieu cua khoi u trong ca

the. Bieu hien gen, su glycosyl hoa, tinh nhay vdi

thuoc, cac chat dinh dudng d te bao nuoi cSy 3D co

su khac bi?t vdi te bao nuoi cay dang don lap va co

sir lien quan chat che han vdi du lieu bieu hien d cac

khoi u in vivo (Gurski et al., 2010; Lee et al., 2013,

Dhiman et al., 2005). Trong so cac mo hinh nuoi cay

3D, mo hinh khoi u da bao hinh cau (m ulticellular￾tum or-spheroids (M CTSs)) la mo hinh dac trung tot

nhat va dugc su dung rong rai nhat trong nghien cuu

ung thu cung nhu trong tim kiem thuoc. Khoi u trong

mo hinh nay co dac diem la tap hgp te bao khong

dong nhat, khi dudng kinh cua khoi Idn han 500 (am

thudng xuat hien nhung vung thieu oxy va vung hoai

tu la nhim g khu vuc thudng dugc tim thay trong

khoi u in vivo va dugc biet den co lien quan den su

khang thuoc (H irschhaeuser et al., 2010). Trong thuc

te cac te bao khoi u phat trien nhu cau true 3D co the

co dugc mot so yeu to khang lai cac loai thuoc gay

chet te bao theo chuang trinh (apoptosis) bat chudc

cac yeu to khang dugc tim thay trong khoi u rin ,

dong thdi mo hinh nay cung chi ra tam quan trong

cua tuong tac te bao va te bao, te bao va khuon ngoai

bao (K unz-Schughart et al., 2004; Friedrich et al.,

2009; Ho et al., 2012). Do do mo hinh khoi u da bao

dugc de nghj nhu la mo hinh bat buoc trong sang loc

va phat trien thuoc chong ung thu. 6 Viet N am , mot

so tac gia da nghien ciru tao thanh cong kh6 i cau 3D

cua te bao ung thu vu M CF7 bang phuong phap giot

treo nham nghien ciru thuoc co kha nang khang ung

thu, tuy nhien viec tao khoi cau 3D cac dong t£ bao

631