Thiết kế mạch bảo vệ tự động chống mất pha và đảo pha nguồn điện cho động cơ

ThiÕt kÕ m¹ch b¶o vÖ tù ®éng chèng mÊt pha vµ ®¶o pha

nguån ®iÖn cho ®éng c¬

Designing an automatic protection circuit to avoid phase loss and reverted phase

for motors

Ph¹m ViÖt S¬n1

, Ng« ThÞ TuyÕn1

Summary

Automatic protection for motors in production is of importance. The situation when the

motor losses a phase or changes its phase sequence often takes place in reality. In such a

situation the motor will be burnt or revert its rotating direction, which causes considerable

damages to production process and human beings. This article is mainly concerned about

designing an automatic protection circuit for a motor when it losses a phase or changes its phase

sequence, using semiconductor components. This circuit had a simple design, high accuracy,

quick and selective responses, compact character, ease for use and repair, high reliability and

high durability.

Key words: motor, automatic protection, phase loss, reverted phase.

1. ®Æt vÊn ®Ò

HiÖn nay ®éng c¬ ®iÖn ®−îc sö dông réng r·i trong c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n: C«ng

nghiÖp, n«ng nghiÖp, giao th«ng vËn t¶i, sinh ho¹t… víi c«ng suÊt tõ vµi chôc o¸t (W) ®Õn hµng

ngh×n kilo o¸t (kW). Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc ®éng c¬ rÊt dÔ bÞ mÊt pha do mét sè lý do hoÆc do

c«ng nh©n vËn hµnh thao t¸c nhÇm khi nèi nguån cÊp ®iÖn cho ®éng c¬ nªn thø tù pha cña

nguån bÞ thay ®æi. Trong c¶ hai tr−êng hîp ®Òu lµm cho ®éng lµm viÖc kh«ng b×nh th−êng g©y

ra nh÷ng sù cè nghiªm träng trong s¶n xuÊt. Tõ tr−íc cho ®Õn nay, ng−êi ta th−êng dïng c¸c r¬

le ®iÖn tõ (Bïi Hång HuÕ, 2003) hoÆc r¬ le sè ®Ó b¶o vÖ cho ®éng c¬ khi bÞ mÊt pha. Nh−îc

®iÓm cña r¬ le ®iÖn tõ lµ ®é tin cËy kh«ng cao, qu¸n tÝnh lín, kh«ng cã kh¶ n¨ng hiÓn thÞ th«ng

tin cho ng−êi sö dông, cßn r¬ le sè cã cÊu t¹o phøc t¹p, khã kh¨n cho vËn hµnh vµ söa ch÷a, gi¸

thµnh cao.

§Ó kh¾c phôc mét sè nh−îc ®iÓm nªu trªn cña r¬ le ®iÖn tõ vµ r¬ le sè, chóng t«i nghiªn

cøu l¾p r¸p m¹ch ®iÖn tù ®éng b¶o vÖ cho ®éng c¬ chèng mÊt pha vµ tù ®éng ®¶o pha khi thø tù

pha cña nguån bÞ thay ®æi b»ng c¸c linh kiÖn b¸n dÉn.

2. VËt liÖu, ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

2.1. VËt liÖu nghiªn cøu

§éng c¬ kh«ng ®ång bé ba pha, c¸c linh kiÖn b¸n dÉn: ®ièt, tranzito, c¸c tô, c¸c ®iÖn trë

l¾p r¸p thµnh c¸c m¹ch æn ¸p, c¸c m¹ch logic c¬ b¶n: AND (Vµ), NOT (§¶o), NAND (§¶o –

Vµ), m¹ch vi, tÝch ph©n…

2.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

ThiÕt kÕ tÝnh to¸n m¹ch ®iÖn trªn lý thuyÕt: tæ hîp c¸c tÝn hiÖu ph¸t hiÖn mÊt pha vµ ®¶o

pha trªn chÝnh c¸c pha cña nguån, tõ hai pha liªn tiÕp nhau ®Ó ®¶m b¶o ®óng thø tù c¸c pha.

ViÖc tæ hîp c¸c tÝn hiÖu nµy ®−îc thùc hiÖn trªn c¸c m¹ch logic cña NhËt: 1011, 4049, 4081.

TiÕn hµnh l¾p r¸p kh¶o nghiÖm trong thùc tÕ ®Ó hiÖu chØnh l¹i m¹ch

3. KÕt qu¶ nghiªn cøu

3.1. ¶nh h−ëng cña hiÖn t−îng nguån bÞ mÊt pha hoÆc thay ®æi thø tù pha ®Õn qu¸ tr×nh

lµm viÖc cña ®éng c¬

Khi vËn hµnh ®éng c¬ ba pha, cã sù cè ®øt mét pha, hai pha d©y quÊn cßn l¹i cña ®éng c¬

sÏ t¹o thµnh d©y quÊn mét pha. Lóc ®ã ®éng c¬ ba pha sÏ chuyÓn sang lµm viÖc ë chÕ ®é mét

pha. NÕu ®éng c¬ kÐo t¶i kh«ng ®æi th× c«ng suÊt ®iÖn ®−a vµo ®éng c¬ ë hai chÕ ®é mét pha vµ

ba pha lµ nh− nhau (Vò Gia Hanh, 2001):

1

Khoa C¬ §iÖn – Tr−êng §HNNI

226