Thiết kế hoạt động trải nghiệm trong dạy học nội dung “đa dạng thế giới sống” – môn khoa học tự nhiên lớp 6

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA SINH – MÔI TRƯỜNG

----------

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

THIẾT KẾ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM TRONG DẠY HỌC

NỘI DUNG “ĐA DẠNG THẾ GIỚI SỐNG” –

MÔN KHOA HỌC TỰ NHIÊN LỚP 6

NGÔ THỊ BẠCH TUYẾT

Đà Nẵng, 2022

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA SINH – MÔI TRƯỜNG

----------

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

THIẾT KẾ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM TRONG DẠY

HỌC NỘI DUNG “ĐA DẠNG THẾ GIỚI SỐNG” –

MÔN KHOA HỌC TỰ NHIÊN LỚP 6

Ngành: Sư phạm Sinh học

Khóa: 2018-2022

Sinh viên: Ngô Thị Bạch Tuyết

Người hướng dẫn: ThS. Nguyễn Thị Hải Yến

Đà Nẵng, 2022

ii

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đề tài “Thiết kế hoạt động trải nghiệm trong dạy học nội dung

“Đa dạng thế giới sống” – môn Khoa học tự nhiên lớp 6” là công trình nghiên cứu của

riêng tôi. Các số liệu và kết quả nêu trong khóa luận này là trung thực và chưa từng được

ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm nếu vi phạm

bất kỳ quy định nào về đạo đức khoa học.

Tác giả

NGÔ THỊ BẠCH TUYẾT

iii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ của

gia đình, thầy cô, bạn bè. Đây là nguồn động lực rất lớn để tôi cố gắng trong thời gian

thực hiện.

Tôi xin chân thành cảm ơn quý thầy cô Khoa Sinh – Môi trường đã cho tôi những

bài học kinh nghiệm quý báu và vô cùng cần thiết khi thực hiện nghiên cứu. Tôi xin bày

tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến người luôn sát cánh cùng tôi, luôn tận tình hướng dẫn tôi -

ThS. Nguyễn Thị Hải Yến. Cô đã luôn tận tình hướng dẫn, động viên, giúp đỡ và tạo mọi

điều kiện tốt nhất giúp tôi hoàn thành tốt đề tài khóa luận của mình.

Tôi xin cảm ơn quý thầy cô giáo ở các trường THCS trên địa bàn thành phố Đà

Nẵng, đặc biệt là các giáo viên trường THCS Tây Sơn, THCS Nguyễn Lương Bằng, TH￾THCS-THPT Skyline đã giúp đỡ tôi trong quá trình khảo sát và khảo nghiệm để thực

hiện khóa luận.

Tác giả

NGÔ THỊ BẠCH TUYẾT

iv

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN...............................................................................................................ii

LỜI CẢM ƠN................................................................................................................... iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................vii

DANH MỤC BẢNG BIỂU............................................................................................ viii

DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH ẢNH ..................................................................................ix

MỞ ĐẦU.............................................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài..........................................................................................................1

2. Mục tiêu đề tài .............................................................................................................2

3. Ý nghĩa của đề tài ........................................................................................................2

3.1. Ý nghĩa khoa học ......................................................................................................2

3.2. Ý nghĩa thực tiễn.......................................................................................................2

4. Đối tượng nghiên cứu ..................................................................................................2

5. Khách thể nghiên cứu ..................................................................................................2

6. Phạm vi nghiên cứu .....................................................................................................2

7. Giả thuyết khoa học .....................................................................................................2

8. Nhiệm vụ nghiên cứu...................................................................................................3

9. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................................3

9.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu ..............................................................................3

9.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn ...........................................................................3

9.3. Phương pháp xin ý kiến chuyên gia..........................................................................3

9.4. Phương pháp khảo nghiệm sư phạm.........................................................................3

NỘI DUNG .........................................................................................................................5

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA

ĐỀ TÀI................................................................................................................................5

1.1. Lược sử nghiên cứu về hoạt động trải nghiệm .........................................................5

1.1.1. Trên thế giới...........................................................................................................5

1.1.2. Ở Việt Nam...........................................................................................................7

1.2. Cơ sở lý luận .............................................................................................................9

1.2.1. Học tập trải nghiệm................................................................................................9

1.2.1.1. Khái niệm học tập trải nghiệm............................................................................9

1.2.1.2. Chu trình học tập trải nghiệm ...........................................................................10

v

1.2.1.3. Đặc điểm của học tập trải nghiệm ....................................................................11

1.2.1.4. Vai trò của học tập trải nghiệm.........................................................................12

1.2.2. Hoạt động trải nghiệm .........................................................................................13

1.2.2.1. Khái niệm hoạt động trải nghiệm .....................................................................13

1.2.2.2. Các dạng hoạt động trải nghiệm .......................................................................13

1.2.2.3. Quy trình thiết kế HĐTN ..................................................................................14

1.2.3. Môn Khoa học tự nhiên – THCS.........................................................................16

1.2.3.1. Đặc điểm môn KHTN.......................................................................................16

1.2.3.2. Nội dung chương trình môn KHTN..................................................................16

1.2.4. Năng lực tìm hiểu tự nhiên ..................................................................................17

1.2.4.1. Khái niệm năng lực...........................................................................................17

1.2.4.2. Những biểu hiện của năng lực tìm hiểu tự nhiên..............................................18

1.3. Cơ sở thực tiễn ........................................................................................................19

CHƯƠNG 2: THIẾT KẾ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM TRONG DẠY HỌC NỘI

DUNG “ĐA DẠNG THẾ GIỚI SỐNG” MÔN KHTN 6 .............................................25

2.1. Phân tích nội dung “Đa dạng thế giới sống” môn Khoa học tự nhiên 6.................25

2.2. Quy trình thiết kế hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn khoa học tự nhiên...29

2.3. Kết quả thiết kế hoạt động trải nghiệm trong nội dung “Đa dạng thế giới sống” ..37

2.3.1. HĐTN số 1: Bảo vệ bản thân, bảo vệ mọi người.................................................38

2.3.2. HĐTN số 2: Dự án phân loại thực vật .................................................................44

CHƯƠNG 3: KHẢO NGHIỆM SƯ PHẠM..................................................................49

3.1. Mục đích khảo nghiệm ...........................................................................................49

3.2. Nội dung và phương pháp khảo nghiệm sư phạm ..................................................49

3.3. Kết quả khảo nghiệm sư phạm................................................................................49

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.........................................................................................54

1. Kết luận......................................................................................................................54

2. Kiến nghị....................................................................................................................54

TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................................................56

PHỤ LỤC..........................................................................................................................59

Phụ lục 1: .......................................................................................................................59

1.1. HĐTN số 3: Bảo quản thực phẩm khỏi nấm mốc...................................................59

1.2. HĐTN số 4: Tầm quan trọng của đa dạng sinh học ...............................................66

Phụ lục 2: .......................................................................................................................75

2.1. Phiếu khảo sát giáo viên .........................................................................................75

vi

2.2. Phiếu khảo nghiệm..................................................................................................80

vii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

STT Chữ viết tắt Nội dung được viết tắt

1 GD&ĐT Giáo dục và đào tạo

2 GV Giáo viên

3 HĐTN Hoạt động trải nghiệm

4 HTTN Học tập trải nghiệm

5 HS Học sinh

6 KHTN Khoa học tự nhiên

7 NL Năng lực

8 SH Sinh học

9 THCS Trung học cơ sở

viii

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 1.1. Biểu hiện cụ thể của các năng lực thành tố của năng lực tìm hiểu tự nhiên.....18

Bảng 1.2. Mức độ sử dụng không gian để tổ chức HĐTN................................................21

Bảng 1.3. Mức độ hiệu quả trong việc rèn luyện năng lực cho HS thông qua HĐTN .....22

Bảng 1.4. Nguyên nhân gây khó khăn cho việc tổ chức HĐTN trong dạy học ................23

Bảng 2.1. Yêu cầu cần đạt của nội dung Đa dạng thế giới sống.......................................25

Bảng 2.2. Một số nội dung kiến thức có thể tổ chức HĐTN trong mạch nội dung Đa dạng

thế giới sống.......................................................................................................................28

Bảng 2.3. Các hoạt động dạy học tương ứng với các pha của chu trình trải nghiệm........30