Thị trường ASEAN và những giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu sang thị trường ASEAN

Th.s

93

»

ế

*

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG

Đ Ỗ VĂ N SƠN

THỊ TRƯỜNG ASEAN VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP ĐAY

MẠNH XUẤT KHẨU SANG THỊ TRƯỜNG ASEAN

CHUYÊN NGÀNH: KINH TÊ THÊ GIỚI VÀ QUAN HỆ KINH TẾ QUỐC TÊ

MÃ SỐ: 5.02.12

LUẬN VĂN THẠC sĩ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DÂN KHOA HỌC:

TS. NGtí¥ỄWPHÚC KHANH

T H Ư VIÊN

TRUÔNG PAi HÓC

NGOA; IHUONQ

THÀNH PHÔ HÔ CHÍ MINH

N Ă M 2000

L ời mở đầu

Ì Tính cấp thiết của đề tài :

Thị trường ASEAN là một thị trường rộng lớn và đầy tiềm năng của các

doanh nghiệp Việt Nam, nhất là từ khi Việt Nam chính thức trở thành thành viên

của ASEAN vào ngày 28/7/1995 , tham gia Hiệp định cắt giảm thuế quan ưu đãi

có hiệu lực chung (CEPT). Các nước thành viên ASEAN trong những năm vừa

qua mặc dù có lâm vào khủng hoảng, song vửn được coi là khu vực kinh tế phát

triển năng động của thế giới. Từ khi Việt Nam thực hiện chính sách mở cửa nền

kinh tế năm 1986 thì vấn đề thị trường ASEAN luôn là mối quan tâm hàng đầu

của các nhà kinh tế. Đặc biệt là khi thị trường truyền thống của Việt Nam là

Liên Xô (cũ) và Đông Au tan rã thì việc xúc tiến làm ăn với các nước ASEAN

càng trở nên cấp bách và cần thiết.

Tuy nhiên khi đã trở thành thành viên chính thức của ASEAN , chính thức

bước vào sân chơi của ASEAN thì thuận lợi cũng nhiều và khó khăn cho các

doanh nghiệp Việt Nam nói riêng và nền kinh tế Việt Nam nói chung không ít.

Liệu Việt Nam có khắc phục được các bất lợi và phát huy được tối đa các thuận

lợi khi tham gia vào thị trường ASEAN hay không ? Việt Nam sẽ được gì và mất

gì ? Khi tham gia ASEAN thì hàng xuất khẩu của Việt Nam phải làm thế nào đê

cạnh tranh được và gia tăng kim ngạch xuất khẩu vào thị trường ASEAN ? Các

doanh nghiệp Việt Nam phải làm sao đê khai thác được các lợi thế khi đã trở

thành thành viên của ASEAN đó là những vấn đề cần phải được nghiên cứu

một cách hệ thống và khoa học. Việc Việt Nam tham gia thị trườn" ASEAN một

cách có hiệu quả nhất đặt ra những yêu cầu cấp bách không chỉ cho các nhà

hoạch định chính sách, các nhà kinh tế , các doanh nghiệp mà cả cho các nhà

nghiên cứu trẻ tuổi phải nhanh chóng tìm ra những đối sách thích hợp trước các

tác động của quá trình hội nhập ASEAN đối với nền kinh tế quốc dân . Xuât

phát từ yêu cầu thực tiễn đó, tác giả đã chọn đề tài " Thị trường ASEAN và những

giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu sang thị trường ASEAN"ìằm luận văn thạc sĩ kinh

tế của mình .

2. Mục đích nghiên cứu :

Mục đích của luận văn là cung cấp cho các doanh nghiệp Việt Nam các

thông tin đầy đủ về thở trường ASEAN và thực trạng xuất khẩu của Việt Nam

vào thở trường này, trên cơ sở đó đề xuất những giải pháp cụ thể để các doanh

nghiệp Việt Nam thâm nhập thở trường có hiệu quả hơn.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu :

Đối tượng nghiên cứu của luận văn là thở trường các nước trong khối

ASEAN và hoạt động xuất khẩu của Việt Nam sang thở trường này.

Phạm vi nghiên cứu :

+ Khảo sát một số doanh nghiệp xuất nhập khẩu của Việt Nam .

+ Luận văn không nghiên cứu tất cả các mặt hàng xuất khẩu của Việt

Nam mà chỉ nghiên cứu các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam và các

mặt hàng tiềm năng trên thở trường ASEAN .

4. Tình hình nghiên cứu của đề tài hiện nay :

* Đề tài nghiên cứu về ASEAN thì có nhiều nhưng các đề tài trên chủ yếu

nghiên cứu ở tầm vĩ mô, nghiên cứu rộng và dàn trải ít chú trọng đến các yếu

tố cần thiết cho các doanh nghiệp khi tham gia thở trường ASEAN. Còn đề tài

mà tác giả chọn nghiên cứu đứng trên góc độ của doanh nghiệp tức là làm

sao để một doanh nghiệp khi tham gia vào ASEAN đạt hiệu quả, làm sao để

doanh nghiệp Việt Nam tận dụng được các lợ i t hế mình là doanh nghiệp của

nước thành viên ASEAN.

5. Bố cục của luận văn :

Ngoài lời mở đầu, kết luận, mục lục và danh mục tài liệu tham khảo, luận

văn gồm có 3 chương :

Chương Ì : Vài nét về thị trường ASEAN

Chương 2 : Đánh giá thực trạng xuất kh

u của Việt Nam sang ASEAN

trong thời gian qua (1996-2000)

Chương 3: Những giải pháp đ

y mạnh xuất kh

u sang thị trường ASEAN

M ục lục

L ời nói đầu

Chương Ì : VÀI NÉT VỀ THỊ TRƯỜNG ASEAN J

1.1. Vài nét về vị trí địa lý ,điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế

xã hội của các nước ASEAN và vai trò của nó đối với nền kinh

tế thế giởi. 2

LỊ.Ì Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên 2

1.1.2. Tinh hình kinh tế xã hội của các nước ASEAN . 4

1.1.3. Vị trí của ASEAN trong nền kinh tế thế giới g

1.2. Đặc điểm của thị trường ASEAN ] Ì

Ì .2.1.Thị trường ASEAN là một thị trường rộng lớn và đầy tiềm

năng ị ì

1.2.2. ASEAN là thị trường hấp dẫn đầu tư nước ngoài 12

1.2.3. ASEAN là thị trường đa văn hóa và tôn giáo J2

Ì .2.4. Thị trường ASEAN có cơ cấu hàng hóa xuất khẩu tươns đối

giống nhau 14

1.2.5. Thuế và thủ tục hải quan ồ thị trường ASEAN ỊJ

Chương trình thuế quan ưu đãi có hiệu lực chung

Chương 2 : ĐÁNH GIÁ THỰC TRỆNG XUẤT KHAU CỦA VIỆT

NAM SANG ASEAN TRONG THỜI GIAN QUA (1996-2000) 25

2.1. Đánh giá thực trạng chung 25

2.1.1. Kim ng

ch xuất nhập khẩu của Việt Nam thời gian qua 25

2.1.2. Kim ng

ch xuất nhập khẩu hàng hóa giữa Việt Nam và

ASEAN 28

2.1.3. Cơ cấu mặt hàng xuất nhập khẩu của Việt Nam với thị

trường ASEAN 32

2.2. Đánh giá thực trạng xuất khẩu của Việt Nam sang từng

nước 34

2.2.1. Singapore 34

2.2.2. Malaysia 36

2.2.3. Thái Lan 37

2.2.4. Indonesia 39

2.2.5. Philippine 40

2.2.6. Lào 41

2.2.7. Myanmar 43

2.2.8. Brunei 43

2.3. Đánh giá khả năng cạnh tranh của một số mặt hàng xuất

khẩu chủ lực của Việt Nam trong tiến trình thực hiện cắt giảm

thuế quan líu đãi có hiệu lực chung (CEPT)

2.3.1. Dầu thô

2.3.2. Mặt hàng dệt và may

2.3.3. Mặt hàng thủv sản

2.3.4. Mặt hàng gạo

2.3.5. Mặt hàng cà phê

Chương 3 : NHỮNG GIẢI PHÁP ĐAY MẠNH XUẤT KHAU

SANG THờ TRƯỜNG ASEAN

3.1. Dự báo tiềm năng xuất khẩu hàng Việt Nam sang thị

trường ASEAN

3.2. Nhóm giải pháp vĩ mô để đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa

sang thị trường ASEAN

44

45

46

59

51

53

56

56

62

3.2.1. Thực hiện đúng những lộ trình AFTA/CEPT đã cam kết 62

3.2.2. Hoàn thiện chính sách ngoại thương 63

3.2.3 Nâng cao chất lượng lao động 69

3.2.4. Chính sách hỗ trợ doanh nghiệp 70

3.3. Nhóm giải pháp vi mô nhằm dẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa

sang thị trường ASEAN 76

3.3.1. Lựa chọn sản phẩm để thâm nhập thị trường ASEAN 76

3.3.2. Nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng tính cạnh tranh c

a

sần phẩm 78

3.3.3. Tăng hiểu biết về thị trường ASEAN 84

3.3.4. Cải tiến cơ cấu quản lý và tăng cường công tác đào tạo

nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ công nhân

viên 86

K ết luận

Danh mục tài liệu tham khảo

Chương 1:

VÀI NÉT VỀ THỊ TRƯỜNG ASEAN

1.1. Vài nét về vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế xã hội

của các nước ASEAN và vai trò của nó đối với nền kinh tế thế giới.

1.1.1. VỊ trí địa lý và điều kiện tự nhiên

1.1.1.1. Vị trí địa lý của các nước ASEAN

Hiệp hội các nước Đông Nam Á (viết tắt là ASEAN) được thành lập ngày

8-8-1967 sau khi Bộ trưởng ngoại giao các nước Indonesia, Malaysia, Philippine,

Singapore, Thái Lan ký bản tuyên bố ASEAN (hay được gọi là Tuyên bố Băng

Cốc). Ngày 8-1-1984, Brunei được kết nạp vào ASEAN, số thành viên của Hiệp

hội tăng lên thành 6 nước. Việt Nam được kết nạp vào ASEAN ngày 28-7-1995

tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN ở Brunei, đưa tông số các nước thành

viên lên thành 7 nước, mở ra một trang mới tron" hợp tác phát triển của các

nước ASEAN. Tháng 7-1997, Lào và Myanmar trở thành thành viên thặ tám và

thặ chín của Hiệp hội. Và đến ngày 30/4/1999, với việc Campuchia trở thành

thành viên chính thặc thặ 10 của ASEAN, Hiệp hội đã quì tụ đủ 10 cuốc gia nằm

ở Đông Nam châu Á.

Các nước này đều có đặc điểm chung là có khí hậu nhiệt đới, nóng ẩm

quanh năm và cùng có nền văn minh lúa nước, thuận lợi cho phát triển nông

nghiệp.

Indonesia là một nước lổn trên thế giới (đặng thặ 13 về diện tích) và là

nước lớn nhất ở Đông Nam Á với diện tích trên 1,9 triệu km2. Indonesia và

Philippine là 2 quốc gia có nhiều đảo nhất trong khu vực. Indonesia với 17.000

Ì