Thanh toán không dùng tiền mặt trong nền KTTT trong các NH TM

LuËn v¨n tèt nghiÖp

Ch¬ng I

Lý luËn c¬ b¶n vÒ c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn

mÆt trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng t¹i ng©n hµng th¬ng

m¹i

I. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan vµ vai trß cña c«ng t¸c thanh

to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng

1. Sù cÇn thiÕt cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt

LÞch sö ra ®êi, sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng hãa, còng ®ång

thêi g¾n liÒn víi sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña tiÒn tÖ. Tõ cæ xa ®Õn c¸ch ®©y vµi tr¨m

n¨m, c¸c kim lo¹i quý nh vµng, b¹c ®îc coi nh mét ph¬ng tiÖn trao ®æi trong x· héi

trõ x· héi s¬ khai nhÊt. VÊn ®Ò ®Æt ra víi mét hÖ thèng thanh to¸n hoµn toµn dùa

vµo kim lo¹i quý th× viÖc vËn chuyÓn tõ n¬i nµy ®Õn n¬i kh¸c rÊt khã kh¨n. Sù ph¸t

triÓn tiÕp theo cña hÖ thèng thanh to¸n lµ ®ång tiÒn giÊy, ®ång tiÒn giÊy cã lîi h¬n

h¼n so víi ®ång tiÒn kim lo¹i ë chç nã nhÑ h¬n rÊt nhiÒu, viÖc cÇm theo nã còng dÔ

dµng h¬n, nhng vÊn ®Ò ®Æt ra khi c«ng nghÖ in Ên tiÒn ph¸t triÓn tiªn tiÕn th× tÖ n¹n

in tiÒn gi¶ còng ph¸t triÒn theo, chi phÝ in tiÒn, vËn chuyÓn vµ b¶o qu¶n tiÒn rÊt tèn

kÐm. MÆt kh¸c,c¶ hai lo¹i tiÒn nµy næi lªn mét sè yÕu ®iÓm ®ã lµ dÔ bÞ lÊy c¾p , tèn

thêi gian vËn chuyÓn, chi phÝ b¶o qu¶n in Ên cao.§Ó kh¾c phôc khã kh¨n nµy, mét

bíc tiÕn míi cña hÖ thèng thanh to¸n ®· xuÊt hiÖn víi ho¹t ®éng Ng©n hµng hiÖn

®¹i- thanh to¸n chuyÓn kho¶n qua Ng©n hµng.

Ho¹t ®éng ng©n hµng s¬ khai ban ®Çu chØ lµ thu nhËn gi÷ hé tiÒn, kim lo¹i

quý cho kh¸ch hµng. Theo quy luËt cña thÞ trêng, nÒn kinh tÕ hµng hãa lµ lu«n vËn

®éng vµ lu«n ph¸t triÓn, Ng©n hµng ph¸t triÓn thªm mét sè nghiÖp vô nh viÖc thanh

to¸n cho kh¸ch hµng göi tiÒn t¹i mét Ng©n hµng khi cã nhu cÇu chi tr¶ lÉn nhau.

Khi s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng hãa ë møc thÊp, qu¸ tr×nh mua b¸n diÔn ra trong

ph¹m vi hÑp th× ngêi ta thanh to¸n víi nhau b»ng tiÒn mÆt, sù vËn ®éng cña vËt t

hµng hãa g¾n liÒn víi sù vËn ®éng cña khèi lîng tiÒn tÖ nhÊt ®Þnh. Lóc nµy thanh

TrÇn ThÞ Giao Linh – Líp 5A03 1

LuËn v¨n tèt nghiÖp

tãan b»ng tiÒn mÆt ®· tá râ sù linh ho¹t cña nã. Qu¸ tr×nh thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt

kh«ng gÆp ph¶i mét trë ng¹i nµo.

Nhng theo quy luËt cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi, c«ng viÖc kh«ng chØ

bã hÑp trong mét l·nh thæ, mét quèc gia mµ xuyªn kh¾p quèc gia trªn c¶ thÞ trêng

thÕ giíi víi mét khèi lîng hµng hãa lín, nhiÒu chñng lo¹i ®a d¹ng vµ phong phó.

Lóc nµy thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt ®· n¶y sinh hµng lo¹t nh÷ng ®iÓm bÊt lîi cho

c«ng viÖc thanh to¸n nh thêi gian, chi phÝ, vËn chuyÓn. §Õn lóc nµy hÖ thèng thanh

to¸n hiÖn ®¹i qua Ng©n hµng hay cßn gäi thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt phÇn nµo

gi¶i quyÕt ®îc nh÷ng bÊt lîi cña thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt nãi trªn. Ngêi ta kh«ng

cßn ph¶i mÊt thêi gian vµo in tiÒn, vËn chuyÓn tiÒn vµ b¶o qu¶n tiÒn mµ thay vµo …

®ã chØ viÖc trÝch chuyÓn vèn tõ tµi kho¶n ®¬n vÞ nµy sang tµi kho¶n ®¬n vÞ kh¸c,

hoÆc thanh to¸n bï trõ lÉn nhau gi÷a c¸c tæ chøc vµ ®¬n vÞ. §Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh

nµy ph¶i cã Ýt nhÊt ba chñ thÓ tham gia, ®ã lµ bªn mua, bªn b¸n vµ Ng©n hµng ®ãng

vai trß trung gian tµi chÝnh víi chøc n¨ng lµ trung t©m thanh to¸n cña nÒn kinh tÕ.

C¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i hoµn toµn cã kh¶ n¨ng tæ chøc c¸c h×nh thøc thanh to¸n

kh«ng dïng tiÒn mÆt thÝch hîp ®Ó thu hót nguån vèn nhµn rçi trong d©n c, gãp phÇn

lín thùc hiÖn chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ, æn ®Þnh gi¸ c¶, ®Èy lïi l¹m ph¸t,®Èy

nhanh lu th«ng hµng hãa, t¨ng thu nhËp quèc d©n. V× cã tÝnh u viÖt nh trªn nªn

c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ngµy cµng ®îc kh¸ch hµng a chuéng,

kh«ng ngõng ph¸t triÒn vµ kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay.

Do ®ã thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ra ®êi lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan cña lÞch sö

loµi ngêi.

Tãm l¹i thanh tãan kh«ng dïng tiÒn mÆt lµ mét nghiÖp vô trung gian cña

Ng©n hµng, ®©y chÝnh lµ c¸ch thøc mang l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt cho c¶ hai bªn: ®¬n

vÞ më tµi kho¶n vµ Ng©n hµng, gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng hãa

.ViÖc thay thÕ thanh to¸n tiÒn mÆt b»ng thanh tãan kh«ng dïng tiÒn mÆt ®· thùc sù

thu hót dßng tiÒn mÆt ch¶y vµo Ng©n hµng, ng©n hµng sÏ t¨ng nguån thu vµ nguån

vèn tÝn dông ®ång thêi qua ®ã Ng©n hµng cã thÓ kتm so¸t vµ ®iÒu hµnh chÆt chÏ

TrÇn ThÞ Giao Linh – Líp 5A03 2

LuËn v¨n tèt nghiÖp

th«ng qua c«ng t¸c thanh tãan. Cßn kh¸ch hµng ®¬n vÞ më tµi kho¶n t¹i Ng©n hµng

®¶m b¶o ®îc chi tr¶ ®óng thêi h¹n, tiÕt kiÖm thêi gian, an toµn nhÊt.

2. Vai trß cña thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng

Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cã mét vai trß

hÕt søc quan träng ®èi víi tõng c¸ nh©n, tõng ®¬n vÞ kinh tÕ vµ ®èi víi toµn bé nÒn

kinh tÕ. Nã ®¸p øng ®îc ®ßi hái cña s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng hãa trong nÒn kinh tÕ

thÞ trêng, lµm cho Ng©n hµng trë thµnh trung t©m thanh tãan cña nÒn kinh tÕ.Vai trß

cña thanh tãan kh«ng dïng tiÒn mÆt ®îc thÓ hiÖn :

* §èi víi Ng©n hµng

Thanh tãan kh«ng dïng tiÒn mÆt gãp phÇn t¨ng nhanh nguån vèn cña Ng©n

hµng, më réng nghiÖp vô kinh doanh. Khi c¸c doanh nghiÖp më tµi kho¶n t¹i Ng©n

hµng sÏ mang l¹i cho Ng©n hµng nguån vèn t¬ng ®èi lín ®Ó cho vay, ®Çu t ph¸t triÓn

kinh tÕ. Nã thóc ®Èy ngiÖp vô tÝn dông cña Ng©n hµng ph¸t triÓn, gióp Ng©n hµng

h¹n chÕ rñi ro trong kinh doanh tÝn dông, qua ®ã n¾m ®îc ®Æc ®iÓm t×nh h×nh kinh

doanh cña kh¸ch hµng. Khi kh¸ch hµng më tµi kho¶n t¹i Ng©n hµng vµ ký th¸c vèn

cña m×nh vµo ®ã sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho Ng©n hµng kiÓm so¸t ®îc mét phÇn lîng tiÒn

trong nÒn kinh tÕ, còng nh kh¶ n¨ng tµi chÝnh , t×nh h×nh kinh doanh cña doanh

nghiÖp.Trªn c¬ së ®ã ng©n hµng tiÕn hµnh cung øng mét lîng tiÒn thÝch hîp cho

nÒn kinh tÕ.

* §èi víi doanh nghiÖp

Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt gãp phÇn thóc ®Èy nhanh tèc ®é thanh tãan,

tèc ®é chu chuyÓn vèn vµ qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt trong ho¹t ®éng kinh doanh. MÆt

kh¸c, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt göi t¹i Ng©n hµng, viÖc thanh to¸n ®¶m b¶o

sù an toµn vÒ vèn còng nh tµi s¶n cña doanh nghiÖp tr¸nh ®îc nh÷ng rñi ro ®¸ng tiÕc

cã thÓ x¶y ra trong qu¸ tr×nh thanh to¸n.

• XÐt trªn gãc ®é qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ níc

§èi víi nÒn kinh tÕ viÖc t¨ng tû träng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt trong l￾u th«ng gãp phÇn tiÕt kiÖm chi phÝ. §ång thêi gióp Ng©n hµng TW cã kh¶

TrÇn ThÞ Giao Linh – Líp 5A03 3