Thanh toán không dùng tiền mặt tại ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam - chi nhánh Gia Định: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Nguyễn Thị Hồng Lê ; Lê Hùng người hướng dẫn khoa học

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ HỒNG LÊ

THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT

TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƢ

VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM - CHI NHÁNH GIA

ĐỊNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2018

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ HỒNG LÊ

THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT

TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƢ

VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM - CHI NHÁNH GIA

ĐỊNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã số: 8 34 02 01

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. LÊ HÙNG

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2018

i

TÓM TẮT

Đề tài luận văn tốt nghiệp “Thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng

Thương mại Cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam – chi nhánh Gia Định”

được thực hiện với mục đích nhằm tìm hiểu thực trạng TTKDTM và phân tích các

nhân tố ảnh hưởng đến quyết định sử dụng dịch vụ TTKDTM của khách hàng tại

BIDV chi nhánh Gia Định. Trên cơ sở lý thuyết và các nghiên cứu trước có liên

quan, mô hình nghiên cứu được hình thành cùng với các giả thuyết.

Các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định sử dụng dịch vụ TTKDTM gồm có

7yếu tố: thân thiện với người dùng; an toàn, bảo mật; nhận thức về lợi ích; sự tin

tưởng; nhận thức về dịch vụ TTKDTM; thói quen sử dụng tiền mặt; tốc độ xử lý

giao dịch. Nghiên cứu chính thức được thực hiện bằng phương pháp định lượng, thu

thập dữ liệu qua khảo sát trực tiếp với số mẫu là 350 khách hàng sử dụng dịch vụ

của BIDV chi nhánh Gia Định. Kết quả cho thấy:

Thứ nhất, Kết quả cho thấy số lượng khách hàng, số lượng giao dịch và

doanh số giao dịch tăng nhanh qua các năm đồng thời chất lượng TTKDTM tại

BIDV chi nhánh Gia Định ngày càng gia tăng. Tuy nhiên, đối tượng tham gia còn ít

và hình thức TTKDTM tại BIDV chi nhánh Gia Định chủ yếu là hình thức chuyển

tiền.

Thứ hai, Kết quả phân tích hồi Binary logistic và kiểm định giả thuyết các yếu

tố ảnh hưởng đến quyết định sử dụng dịch vụ TTKDTM cho thấy thứ tự tác động

như sau: sự tin tưởng; an toàn, bảo mật; thân thiện với người dùng; nhận thức lợi

ích; tốc độ xử lý giao dịch và thói quen sử dụng tiền mặt.

Thứ ba, Kết quả nghiên cứu giúp các nhà quản trị hiểu rõ hơn về nhu cầu và

hành vi của khách hàng khi quyết định sử dụng dịch vụ TTKDTM. Bên cạnh đó, tác

giả cũng đã đề xuất các giải pháp và các khuyến nghị để thu hút khách hàng sử

dụng dịch vụ TTKDTM tại BIDV chi nhánh Gia Định.

ii

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn “Thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân

hàng Thương mại Cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam – chi nhánh Gia

Định” chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một trường đại học

nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên cứu là

trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước đây hoặc các nội

dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong

luận văn.

Tôi xin chịu trách nhiệm về đề tài nghiên cứu của mình.

Tp.Hồ Chí Minh, ngày … tháng … năm 2018

(Ký tên và ghi rõ họ tên)

Nguyễn Thị Hồng Lê

iii

LỜI CẢM ƠN

Trong thời gian học tập, nghiên cứu và viết luận văn thạc sĩ, tôi đã nhận được

sự giúp đỡ nhiệt tình của nhiều cơ quan, tổ chức và cá nhân.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến quý Thầy/cô giảng viên khoa Sau đại

học – Trường Đại học Ngân hàng Tp.Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi

trong quá trình học tập và thực hiện luận văn này.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến người hướng dẫn khoa học – TS.Lê

Hùng đã dành nhiều thời gian tận tình hướng dẫn chỉ bảo cho tôi hoàn thành luận

văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè đã động viên, chia sẻ và tạo điều

kiện giúp tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu.

Tp.Hồ Chí Minh, ngày ... tháng .... năm 2018

Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Hồng Lê

iv

MỤC LỤC

TÓM TẮT ................................................................................................................... i

LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... ii

LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... iii

MỤC LỤC................................................................................................................. iv

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ......................................................................... vii

DANH MỤC HÌNH .................................................................................................. ix

DANH MỤC BẢNG...................................................................................................x

CHƢƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI.......................................................................1

1.1. Đặt vấn đề.........................................................................................................1

1.2. Mục tiêu nghiên cứu.........................................................................................2

1.2.1. Mục tiêu tổng quát............................................................................................2

1.2.2. Mục tiêu cụ thể.................................................................................................2

1.2.3. Câu hỏi nghiên cứu ..........................................................................................2

1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu....................................................................3

1.3.1. Đối tượng nghiên cứu.......................................................................................3

1.3.2. Phạm vi nghiên cứu..........................................................................................3

1.4. Phương pháp nghiên cứu..................................................................................3

1.5. Đóng góp của đề tài..........................................................................................4

1.6. Cấu trúc luận văn..............................................................................................4

CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN

MẶT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU......................................................................6

2.1. Thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng thương mại...........................6

2.1.1. Khái niệm .........................................................................................................6

2.1.2. Đặc điểm thanh toán không dùng tiền mặt.......................................................6

2.1.3. Các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng thương mại.....8

v

2.1.4. Ý nghĩa sự phát triển các hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân

hàng thương mại........................................................................................................10

2.2. Lý thuyết hành vi khách hàng ........................................................................11

2.2.1. Thuyết hành động hợp lý (TRA)....................................................................11

2.2.2. Thuyết hành vi dự định (TPB) .......................................................................12

2.2.3. Mô hình chấp nhận công nghệ (TAM)...........................................................13

2.3. Các nghiên cứu có trước về thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng

thương mại ................................................................................................................13

2.3.1. Nghiên cứu ngoài nước ..................................................................................13

2.3.2. Nghiên cứu trong nước...................................................................................18

2.4. Mô hình nghiên cứu đề xuất...........................................................................23

2.4.1. Tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định thanh toán không dùng tiền

mặt của khách hàng tại Ngân hàng thương mại........................................................23

2.4.2. Phát biểu các giả thuyết nghiên cứu...............................................................25

2.4.3. Mô hình nghiên cứu đề xuất...........................................................................29

CHƢƠNG 3: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................32

3.1. Quy trình nghiên cứu......................................................................................32

3.2. Phương pháp nghiên cứu................................................................................34

3.2.1. Nghiên cứu sơ bộ ...........................................................................................34

3.2.2. Nghiên cứu chính thức ...................................................................................36

3.3. Phương pháp phân tích dữ liệu......................................................................38

3.3.1. Phương pháp kiểm định độ tin cậy thang đo..................................................38

3.3.2. Phương pháp kiểm định giá trị hội tụ và giá trị phân biệt của thang đo (phân

tích EFA) ...............................................................................................................39

3.3.3. Phương pháp phân tích mô hình hồi quy bội (Binary logistic)......................40

3.3.4. Các kiểm định trong mô hình hồi quy Binary logistic ...................................42

CHƢƠNG 4: PHÂN TÍCH KẾT QUẢ .................................................................45

4.1. Tổng quan về BIDV chi nhánh Gia Định.......................................................45

4.1.1. Giới thiệu chung về BIDV .............................................................................45

vi

4.1.2. Giới thiệu về BIDV Gia Định ........................................................................47

4.1.3. Khái quát hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển

Việt Nam – Chi nhánh Gia Định giai đoạn 2012 – 2017..........................................49

4.1.4. Thực trạng hoạt động TTKDTM tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển

Việt Nam – Chi nhánh Gia Định giai đoạn 2012 – 2017..........................................53

4.2. Thống kê mô tả mẫu nghiên cứu....................................................................55

4.3. Kiểm định mô hình đo lường .........................................................................57

4.3.1. Kiểm định độ tin cậy thang đo .......................................................................57

4.3.2. Phân tích nhân tố khám phá (EFA)................................................................60

4.3.3. Phân tích tương quan......................................................................................63

4.3.4. Phân tích hồi quy Binary logistic ...................................................................64

CHƢƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.................................................74

5.1. Kết luận ..............................................................................................................74

5.2. Khuyến nghị phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại Ngân hàng BIDV

Gia Định ....................................................................................................................76

5.2.1. Tạo sự tin tưởng cho khách hàng về dịch vụ TTKDTM.................................76

5.2.2. Đảm bảo an toàn, bảo mật cho khách hàng.....................................................77

5.2.3. Tạo sự thân thiện cho khách hàng sử dụng dịch vụ ........................................78

5.2.4. Cung cấp cho khách hàng các tiện ích dịch vụ ...............................................79

5.2.5. Ứng dụng công nghệ ngân hàng trong giao dịch xử lý...................................80

5.2.6. Thay đổi nhận thức và thói quen tiêu dùng tiền mặt.......................................80

5.2.7. Khuyến nghị với BIDV Hội sở chính .............................................................82

5.2.8. Khuyến nghị với Chính phủ, Nhà nước và các cơ quan chức năng................83

5.3. Hạn chế của đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo ............................................84

5.3.1. Hạn chế............................................................................................................84

5.3.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo............................................................................84

TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................................

PHỤ LỤC......................................................................................................................

vii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

ACB : Ngân hàng Thương mại cổ phần Á Châu (Asia Commercial

Joint Stock Bank)

ADB : Ngân hàng Phát triển châu Á (The Asian Development

Bank)

ATM : Máy rút tiền tự động hay máy giao dịch tự động

(Automated Teller Machine hoặc Automatic Teller

Machine)

BIDV : Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt

Nam (oint Stock Commercial Bank for Investment and

Development of Vietnam)

CIO : Lãnh đạo Công nghệ Thông tin

E-BAM : Mô hình chấp nhận và sử dụng E-banking tại Việt Nam (E￾banking adaption model).

EFA : Phân tích nhân tố khám phá EFA (Exploratory Factor

Analysis)

ICT Index : chỉ số sẵn sàng cho phát triển và ứng dụng cộng nghệ thông

tin

JBIC : Ngân hàng Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (Japan Finance

Corporation )

KDNT&PS : Kinh doanh ngoại tệ và phái sinh

NH : Ngân hàng

NHĐT : Ngân hàng điện tử

PBC : Nhận thức kiểm soát hành vi

POS : Thiết bị bán hàng (Point of Sale)

TAM : Mô hình chấp nhận công nghệ (Technology Acceptance

Model)

TMCP : Thương mại cổ phần

TPB : Thuyết hành vi dự định (Theory of Planned Behaviour)

viii

TRA : Thuyết hành động hợp lý (Theory of Reasoned Action)

TTKDTM : Thanh toán không dùng tiền mặt

UNC : Ủy nhiệm chi

UNT : Ủy nhiệm thu

VID : Ngân hàng trách nhiệm hữu hạn một thành viên Public

ViệtNam (Public Bank Vietnam)

ix

DANH MỤC HÌNH

Hình 2.1: Thuyết hành động hợp lý ..........................................................................12

Hình 2.2: Thuyết hành vi dự định .............................................................................12

Hình 2.3: Mô hình chấp nhận công nghệ ..................................................................13

Hình 2.4: Mô hình Các yếu tố ảnh hưởng đến việc sử dụng ngân hàng điện tử tại

Mauritius ...................................................................................................................14

Hình 2.5: Mô hình Các yếu tố ảnh hưởng đến việc chấp nhận Internet banking của

giới trẻ tại Malaysia...................................................................................................15

Hình 2.6: Mô hình các nhân tố ảnh hưởng đến nhận thức của người tiêu dùng về

thanh toán điện tử tại Malaysia .................................................................................16

Hình 2.7: Mô hình các yếu tố ảnh hưởng đến sự chấp nhận sử dụng Internet banking

của của những người sử dụng Internet ở Iran ...........................................................17

Hình 2.8: Mô hình các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động thanh toán không dùng tiền

mặt tại các ngân hàng trên địa bàn thành phố Đà Nẵng............................................19

Hình 2.9: Mô hình chấp nhận và sử dụng ngân hàng điện tử ở Việt Nam ...............20

Hình 2.10: Mô hình yếu tố ảnh hưởng đến dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt

tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Bảo Lộc ...............21

Hình 2.11: Mô hình các nhân tố tác động đến quyết định sử dụng dịch vụ Fintech

trong hoạt động thanh toán của khách hàng cá nhân tại Việt Nam...........................22

Hình 2.12: Mô hình nghiên cứu đề xuất ...................................................................30

Hình 3.1: Quy trình nghiên cứu ................................................................................33

Hình 4.2: Tình hình huy động vốn cuối kỳ tạiBIDV Chi nhánh Gia Định giai đoạn

2012-2017..................................................................................................................49

Hình 4.3: Tổng dư nợ của BIDV Chi nhánh Gia Định giai đoạn 2012- 2017..........50

Hình 4.4: Thu dịch vụ của BIDV Chi nhánh Gia Định giai đoạn 2012 - 2017 .......51

Hình 4.5: Lợi nhuận trước thuế của BIDV Chi nhánh Gia Định giai đoạn 2012 -

2017...........................................................................................................................53