Thư viện tri thức trực tuyến
Kho tài liệu với 50,000+ tài liệu học thuật
© 2023 Siêu thị PDF - Kho tài liệu học thuật hàng đầu Việt Nam

Thành cổ Chămpa: Một cuộc hành trình
Nội dung xem thử
Mô tả chi tiết
^
THANH CO CHAMPA: MOT CUOC HANH TRINH
NGO VAN DOANH*
Khdng gid'ng vdi cac qud'c gia ed di u
tien d Ddng Nam A ra ddi vad
nhQng the ky di u CN ttf nhiing trung tam
thUdng mai da it nhieu chju anh hudng
ciia van hda An Do, nude Lam Ap, tien
than ciia nha nUde Champa , hinh thanh d
mdt vung da't ma ngudi Trung Qud'c da
chiem lam quan huyen. Va, tea thanh di u
tien ciia nUdc Lam Ap - than h Khu TiicdUdc sit sach Trung Qud'c (Thuy kinh chii)
ndi tdi vad nam 248 chinh la tda than h ma
ngtfdi Lam Ap chiem dUde ttf vung dat ma
ngUdi Trung Qud'c cai tri. The nhUng, den
the ky V, Khu Tiic da bien than h met tda
thanh kien cd', viing chic , nhu Ly Dad
Nguyen (469- 527) da md ta trdng sach
Thuy kinh chii: "Thanh d khoang giiia hai
eon sdng, ba ma t giap niii, ve phia Nam va
phia Bic than h nhin ra sdng; ve phia
Ddng va phia Tay, khe niii chiy ve dudi
thanh. Ve phia Tay than h be mgt gdc.
Chu vi thanh la 6 ly 170 hd. Chieu Ddng
Tay la 650 bd. Than h xay gach cac 2
trUdng, tren than h lai cd tUdng gach cao 1
trUdng, cd md nhieu Id vudng. Tren tUdng
gach cd dung van, tren van lai dUng nam
ttfng gae, tren gae lai cd ndc, tren ndc lai
dUng liu, li u cao la 7, 8 trUdng, li u thap
la 5, 6 trUdng. Than h md mudi ba cifa.
Pham cac dien deu xoay ma t ve hudng
Nam. Nha d cd hdn 2100 cai. Xung quanh
thanh cd chd. Dja the hiem trd, chd nen
binh khi ciia Lam ap chtta het d dd.".
Chac ban, than h Idn Khu Tiic ma
ngUdi Lam Ap xay vae the ky V la tda
thanh dUdc xay dUng tren va theo md
hinh cua than h Khu Tiic the ky III cua
ngUdi Trung Qud'c ma Lam Ap da chiem
dUde vad nam 248. Chinh vi vay, ed the de
dang nhan thay, qua md t i ciia "Lam Ap
ky", mdt md hinh toa thanh thdi Han cua
than h ldn Khu Tiic. Ngay thua t ngii
"thanh" ma cae sit lieu Trung Qud'c dung
de chi cdng trinh kien triic Khu Tiic da
phi n nao cho tha'y cai md hinh Han dd.
Khdng gid'ng nhu cae dd thj ed cua An Do
va ciia cac qudc gia ed it nhieu chju anh
hudng cua van hoa An Do, thanh Khu Tiic
khdng phii la mdt dd thi budn ban hay dd
thj thieng, ma la la mdt trung tam quyen
lUc eiia chinh quyen va la mgt kien triic
quan sU.
Chinh nhiing in h hUdng eiia kien triic
thanh kieu Trung Qud'c ma Khu Tiic da it
nhieu md phdng van edn lUu lai trdng
qudc dd di u tien ciia nUde Lam Ap - thanh
Dien Xung. Ciing qua md t i cua Thuy
kinh chii, cd the nhan tha'y hinh bdng cua
Khu Tiic d dd than h Dien Xung: "kinh dd
Lam Ap lap d Dien Xung, each bd bien 40
ly... Ve phia tay nam giap niii, phia ddng
bi c nhin seng. Nhieu Idp had nUdc bad
quanh chau than h va d ndi ngdai cac had
ve phia ddng nam thi sdng dUa thed bd
PGS.TS Ngo Van Doanh, Vien Nghien ciiu Dong Nam A