Thành cổ Quảng Trị, một nét văn hoá

Thành cổ QuảngTrị

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước và đấu tranh thống nhất nước

nhà, Quảng Trị là tỉnh trực tiếp bị kẻ thù chia cắt, tuyến tiếp giáp giữa 2 miền

Nam Bắc, là nơi đụng độ quyết liệt giữa ta và địch. Đây cũng là chiến trường có

phong trào tiến công và nổi dậy mạnh mẽ, mảnh đất cháy bỏng căm thù và rực

lửa chiến công. Trước khi cùng với cả nước đi đến chiến thắng lịch sử năm

1972, quân và dân Quảng Trị đã vượt qua một chặng đường đấu tranh đầy hy

sinh gian khổ và giành nhiều thắng lợi vẻ vang. Những địa danh như địa đạo

Vĩnh Mốc, chiến trường Khe Sanh, nghĩa trang liệt sĩ Truờng Sơn, căn cứ Cồn

Tiên, Dốc Miếu và đặc biệt là thành cổ Quảng Trị đã khẳng định sự ngoan

cường của mảnh đất này. Trong đó, cuộc chiến đấu anh dũng trong 81 ngày

đêm bảo vệ Thành cổ Quảng Trị đã là trận chiến đấu hào hùng oanh liệt nhất

làm sáng ngời một chân lý: Kẻ xâm lược có sức mạnh vũ khí tối tân đã chịu

thua những con người có ý chí gang thép vì độc lập tự do của Tổ quốc. Nhà

văn Trần Bạch Đằng đã viết bài thơ về địa danh nổi tiếng này:

"Hễ có Việt Nam có Cổ thành

Kết vòng hoa lửa nối Khe Sanh

Huân chương khó đủ từng viên gạch

Tấc đất từng giây mỗi lá cành".

Thành cổ Quảng Trị là một di tích có giá trị về lịch sử và văn hoá của tỉnh

Quảng Trị. Để trấn giữ phía Bắc kinh đô Huế, dưới thời nhà Nguyễn, thành

được xây lần đầu tiên bằng đất năm Minh Mạng thứ tư (1823), 4 năm sau, vào

năm 1827, thành được xây bằng gạch có 4 cửa theo 4 hướng Đông, Tây, Nam,

Bắc. Thành cổ Quảng Trị có chu vi 2160 mét và tường thành cao 4 mét. Bên

ngoài thành có hệ thống hào sâu ngăn cách. Khi thực dân Pháp đặt chính

quyền bảo hộ ở Trung Kỳ đã xây dựng tại Thành cổ Quảng Trị một nhà lao lớn

bằng đá, chiếm diện tích gần 1/4 khu vực thành cổ. Trong suốt thời gian từ

năm 1929 đến 1972, nhà lao Quảng Trị là nơi giam cầm hàng ngàn sĩ phu yêu

nước, chiến sĩ cộng sản và cả những người dân vô tội. Đây cũng chính là

trường học chính trị, nơi đấu tranh trực diện với kẻ thù của những người Việt

Nam yêu nước. Với phong trào cả nước lên đường và xung phong tình nguyện,

cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc ta đã ghi thêm những trang

sử mới hết sức vẻ vang. Mảnh đất Quảng Trị năm 1972 được xem là chiến

trường khốc liệt nhất, nơi xảy ra những cuộc đụng đầu nảy lửa giữa ta và địch,

trong đó nơi đặc biệt ác liệt là Thành cổ Quảng Trị. Mỹ-Nguỵ cho rằng chiếm

được Thành cổ là cơ bản đã chiếm lại tỉnh Quảng Trị, tạo sức nặng mặc cả với

ta tại Hội nghị Paris. Vì vậy chúng đã huy động tối đa lực lượng, phương tiện

để chiếm bằng được Thành cổ. Tại công trình kiến trúc cổ này, địch đã dội

không biết bao nhiêu bom đạn mỗi ngày, trung bình một chiến sĩ ta ở đây phải

hứng chịu trên 100 quả bom và 200 quả đạn pháo. Bốn dãy tường thành của

Thành cổ dày đến 12 mét vậy mà bị vỡ dần, không chỉ vỡ vì bom đạn mà còn

vì sự chấn động của mặt đất. Nhà lao Quảng Trị trong Thành cổ trở thành Sở

Chỉ huy tiền phương của các chiến sĩ giải phóng cũng không tránh khỏi sự tàn

phá dữ dội ấy. Những người tham gia chiến đấu giữ thành cổ Quảng Trị năm

ấy cho biết: "Đến một viên gạch cũng không còn nguyên vẹn". Cuộc chiến đấu

giữ Thành cổ Quảng Trị đã diễn ra như một huyền thoại, các chiến sĩ giải