Tha tù trước thời hạn có điều kiện: nghiên cứu so sánh và kinh nghiệm cho Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

NGÔ TẤT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ

CHUYÊN NGÀNH LUẬT HÌNH SỰ VÀ TỐ TỤNG HÌNH SỰ

ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2019

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP. HỒ CHÍ MINH

Chuyên ngành: Luật Hình Sự Và Tố Tụng Hình Sự

Định hướng nghiên cứu

Mã số: 60380104

Người hướng dẫn khoa học: TS. PHAN ANH TUẤN

Học viên: Ngô Tất Nam

Lớp: Cao học luật, Khóa 23

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2019

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn đề tài: “Tha tù trước thời hạn có điều kiện:

nghiên cứu so sánh và kinh nghiệm cho Việt Nam” là công trình nghiên cứu khoa

học của riêng tôi và chưa từng được công bố trong bất kỳ nghiên cứu nào khác. Tôi

xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về đề tài của mình.

Học viên cam đoan

Ngô Tất Nam

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

BLHS Bộ luật Hình sự

BLTTHS Bộ luật Tố tụng Hình sự

BLTTHS Bộ luật Tố tụng Hình sự

TAND Tòa án nhân dân

VKS Viện Kiểm sát nhân dân

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU...................................................................................................................... 1

CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ SO SÁNH LUẬT VÀ LÝ LUẬN

BIỆN PHÁP THA TÙ TRƯỚC THỜI HẠN CÓ ĐIỀU KIỆN.................................... 8

1.1. Khái niệm, đặc điểm của so sánh luật biện pháp tha tù trước thời hạn có

điều kiện..................................................................................................................8

1.1.1. Khái niệm so sánh tha tù trước thời hạn có điều kiện................................8

1.1.2. Đặc điểm so sánh tha tù trước thời hạn có điều kiện.................................8

1.2. Các bước cơ bản để thực hiện so sánh luật biện pháp tha tù trước thời

hạn có điều kiện ...................................................................................................10

1.3. Khái niệm, đặc điểm của tha tù trước thời hạn có điều kiện ...................12

1.3.1. Khái niệm tha tù trước thời hạn có điều kiện...........................................12

1.3.2. Đặc điểm tha tù trước thời hạn có điều kiện............................................15

1.4. Các trường hợp tha tù trước thời hạn có điều kiện...................................17

1.5. Ý nghĩa, vai trò của biện pháp tha tù trước thời hạn có điều kiện ..........18

Kết luận Chương 1................................................................................................................20

CHƯƠNG 2. QUY ĐỊNH VỀ THA TÙ TRƯỚC THỜI HẠN CÓ ĐIỀU KIỆN

TRONG BỘ LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM NĂM 2015 VÀ

BỘ LUẬT HÌNH SỰ MỘT SỐ QUỐC GIA KHÁC TRÊN THẾ GIỚI

...................................................................................................................................................21

2.1. Điều kiện áp dụng tha tù trước thời hạn có điều kiện...............................21

2.1.1. Điều kiện về loại tội phạm........................................................................21

2.1.2. Điều kiện về nhân thân người bị kết án....................................................26

2.1.3. Điều kiện về thời gian đã chấp hành án thực tế.......................................30

2.2. Tha tù trước thời hạn có điều kiện đối với một số đối tượng đặc biệt.....35

2.3. Những trường hợp không được áp dụng tha tù trước thời hạn có điều

kiện ........................................................................................................................36

2.4. Điều kiện thử thách và thời gian thử thách................................................38

2.4.1. Về điều kiện thử thách ..............................................................................38

2.4.2. Về thời gian thử thách ..............................................................................40

2.5. Hậu quả pháp lý nếu người được tha tù trước thời hạn vi phạm điều

kiện của biện pháp này trong thời gian thử thách............................................42

2.6. Quy định về rút ngắn thời gian thử thách của người được tha tù trước

thời hạn có điều kiện............................................................................................44

2.7. Quy định về thẩm quyền áp dụng, hủy bỏ quyết định tha tù trước thời

hạn có điều kiện ...................................................................................................46

Kết luận Chương 2................................................................................................................48

CHƯƠNG 3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN QUY ĐỊNH CỦA PHÁP

LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM VỀ THA TÙ TRƯỚC THỜI HẠN CÓ ĐIỀU KIỆN

...................................................................................................................................................49

3.1. Nhu cầu, yêu cầu của hoàn thiện quy định Luật hình sự Việt Nam về tha

tù trước thời hạn có điều kiện ............................................................................49

3.1.1. Nhu cầu hoàn thiện quy định Luật hình sự Việt Nam về tha tù trước thời

hạn có điều kiện..................................................................................................49

3.1.2. Các yêu cầu của hoàn thiện quy định Luật hình sự Việt Nam về tha tù

trước thời hạn có điều kiện.................................................................................51

3.2. Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện quy định của Luật hình sự Việt Nam

về tha tù trước thời hạn có điều kiện .................................................................55

KẾT LUẬN ............................................................................................................................64

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

1

THA TÙ TRƯỚC THỜI HẠN CÓ ĐIỀU KIỆN:

NGHIÊN CỨU SO SÁNH VÀ KINH NGHIỆM CHO VIỆT NAM

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính chấp thiết của đề tài

Với chủ trương giảm hình phạt tù, “đề cao hiệu quả phòng ngừa và tính

hướng thiện trong việc xử lý người phạm tội” đã được nêu rõ trong Nghị quyết số

49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị về chiến lược cải cách tư pháp đến

năm 2020. Đối với người phạm tội, chủ trương này cần ưu tiên thực hiện vì thực

tiễn áp dụng chế tài hình sự đối người phạm tội vẫn còn nặng tính giam giữ. Trong

BLHS trước đây, tuy có nhiều quy định nhằm tạo điều kiện để người bị kết án phạt

tù không bị cách ly khỏi cộng đồng như án treo hoặc các quy định giúp phạm nhân

sớm quay lại đời sống xã hội như giảm hình phạt tù hay đặc xá, đại xá, tuy các biện

pháp này đều có đặc điểm chung là khoan hồng đối với người bị kết án nhưng thiếu

cơ chế để xử lý người bị kết án có thực sự tích cực cải tạo hay không sau khi áp

dụng các biện pháp khoan hồng này (trừ biện pháp án treo).

Tha tù trước thời hạn có điều kiện là một biện pháp cho phép người phạm tội

bị kết án phạt tù quay trở về cộng đồng sớm hơn, với những điều kiện nhất định khi

ra tù với sự giám sát, giúp đỡ của gia đình, cơ quan chức năng, đoàn thể, xã hội,

nhằm phục thiện, cải tạo bản thân, sửa chữa lỗi lầm đã gây ra một cách chủ động và

có ý thức tuân thủ pháp luật nghiêm minh.

Đây là một biện pháp được áp dụng tại nhiều quốc gia trên thế giới như Anh,

Đức, Mỹ, Trung Hoa, Nhật Bản, Nga, Thụy Điển,...với những tên gọi khác nhau

như: tha có điều kiện, phóng thích có điều kiện (parole) hay tạm tha có điều kiện,

trả tự do có điều kiện (conditional release). Trong khi xây dựng Luật sửa đổi, bổ

sung một số điều của Bộ luật Hình sự năm 1999 (Luật sửa đổi, bổ sung năm 2009),

quy định này cũng đã được đề xuất để đưa vào dự thảo Luật. Tuy nhiên, do phạm vi

sửa đổi, bổ sung Bộ luật chỉ dừng lại ở việc sửa đổi, bổ sung một số điều nên chưa

được đưa vào Luật sửa đổi, bổ sung năm 2009. Qua những lần dự thảo luật như dự

thảo luật tháng 6/2015, tháng 8/2015, tháng 9/2016, tha tù trước thời hạn có điều

kiện đã được đưa vào xem xét quy định trong BLHS. Và ngày 27/11/2015, Quốc

hội đã ban hành BLHS số 100/2015/QH13, hiện nay là BLHS 2015 sửa đổi, bổ sung

2017 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2018, với quy định Tha tù trước thời hạn có