Tạo việc l àm cho thanh niên nông thôn huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

ĐÀM HƯƠNG HUỆ

TẠO VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN

HUYỆN ĐẠI TỪ, TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SỸ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN – 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

ĐÀM HƯƠNG HUỆ

TẠO VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN NÔNG THÔN

HUYỆN ĐẠI TỪ, TỈNH THÁI NGUYÊN

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SỸ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS Mai Việt Anh

THÁI NGUYÊN – 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Học viên xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng học viên, các số

liệu, kết quả nêu trong luận văn tốt nghiệp là trung thực xuất phát từ tình hình thực

tế của đơn vị. Những kết luận khoa học của luận văn chưa được công bố trong bất

kỳ công trình nào khác.

Thái Nguyên, ngày tháng năm 2020

Tác giả luận văn

Đàm Hương Huệ

ii

LỜI CẢM ƠN

Học viên xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến Ban giám hiệu Trường Đại

học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên, Phòng đào tạo và các

quý thầy, cô giáo trong Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh đã nhiệt

tình giúp đỡ, hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho học viên trong thời gian học tập và

nghiên cứu tại trường.

Đặc biệt, học viên xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất đến TS. Mai Việt Anh

với cương vị hướng dẫn khoa học đã trực tiếp chỉ bảo, hướng dẫn tận tình và đóng

góp nhiều ý kiến quý báu, giúp đỡ học viên hoàn thành luận văn này.

Mặc dù bản thân đã rất cố gắng nhưng luận văn không tránh khỏi những

khiếm khuyết. Kính mong nhận được sự chỉ dẫn, góp ý chân thành của quý thầy, cô

giáo; đồng chí và đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn.

Xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, ngày tháng năm 2020

Tác giả luận văn

Đàm Hương Huệ

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN..................................................................................................ii

MỤC LỤC.......................................................................................................iii

DANH MỤC BẢNG BIỂU............................................................................ vi

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1

2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 3

4. Ý nghĩa đóng góp của luận văn..................................................................... 3

5. Bố cục của luận văn ...................................................................................... 4

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VIỆC LÀM CHO

LAO ĐỘNG THANH NIÊN NÔNG THÔN ................................................ 5

1.1.Cơ sở lý luận về việc làm cho lao động thanh niên nông thôn................... 5

1.1.1. Một số khái niệm cơ bản......................................................................... 5

1.1.2. Đặc điểm, vai trò của công tác việc làm cho thanh niên nông thôn ..... 11

1.1.3. Ý nghĩa của công tác việc làm cho lao động thanh niên nông thôn ..... 12

1.1.4. Nội dung của công tác tạo việc làm cho lao động thanh niên nông thôn14

1.1.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến tạo việc làm cho thanh niên nông thôn .... 18

1.2. Cơ sở thực tiễn của vấn đề tạo việc làm cho thanh niên nông thôn......... 23

1.2.1. Kinh nghiệm chung giải quyết việc làm cho thanh niên nông thôn ở

Việt Nam ......................................................................................................... 23

1.2.2. Kinh nghiệm tại huyện Đắk Hà, tỉnh Kon Tum.................................... 25

1.2.3. Kinh nghiệm tại huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng ................................... 25

1.2.4. Kinh nghiệm từ các cán bộ đoàn chuyên trách..................................... 26

1.2.5. Bài học kinh nghiệm về tạo việc làm cho thanh niên huyện Đại Từ, tỉnh

Thái Nguyên.................................................................................................... 28

1.3. Tiểu kết chương 1..................................................................................... 30

iv

Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................ 31

2.1. Các câu hỏi nghiên cứu............................................................................ 31

2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 31

2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 31

2.2.2. Phương pháp xử lý thông tin................................................................. 33

2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin .......................................................... 34

2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 34

2.4. Kết luận chương 2:................................................................................... 36

Chương 3: THỰC TRẠNG VIỆC LÀM CHO THANH NIÊN NÔNG

THÔN HUYỆN ĐẠI TỪ, TỈNH THÁI NGUYÊN .................................... 37

3.1. Đặc điểm chung của huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên ........................... 37

3.1.1. Điều kiện tự nhiên của huyện Đại Từ................................................... 37

3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội của huyện Đại Từ........................................ 38

3.1.3. Đánh giá chung ..................................................................................... 41

3.2. Thanh niên và lao động thanh niên nông thôn huyện Đại Từ.................. 42

3.2.1. Đặc điểm thanh niên huyện Đại Từ ...................................................... 42

3.2.2. Thực trạng công tác tạo việc làm cho lao động thanh niên nông thôn

Huyện Đại Từ trong giai đoạn 2016-2018...................................................... 47

3.3. Đánh giá thực trạng việc làm của lao động thanh niên nông thôn huyện

Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên qua phân tích số liệu điều tra................................ 58

3.3.1. Thông tin chung .................................................................................... 58

3.3.2. Thực trạng các chương trình, chính sách để hỗ trợ tạo việc làm cho

thanh niên nông thôn....................................................................................... 60

3.3.3. Thực trạng phát triển thị trường lao động trong nông nghiệp, nông thôn61

3.3.4. Thực trạng công tác dạy nghề cho lao động thanh niên nông thôn ...... 62

3.3.5. Thực trạng tư vấn việc làm cho lao động thanh niên nông thôn .......... 65

3.3.6. Thực trạng tạo việc làm thông qua xuất khẩu lao động........................ 68

3.4. Những nhân tố ảnh hưởng tới việc tạo việc làm cho thanh niên nông thôn

v

trên địa bàn huyện Đại Từ............................................................................... 69

3.4.1. Điều kiện kinh tế xã hội của địa phương .............................................. 69

3.4.2. Các cơ chế, chính sách về lao động, việc làm và tạo việc làm............. 70

3.4.3. Chính sách thị trường lao động............................................................. 71

3.4.4. Năng lực của người lao động ................................................................ 71

3.4.5. Nhân tố về giáo dục và công nghệ ........................................................ 73

3.5. Đánh giá chung về tạo việc làm cho thanh niên nông thôn ..................... 74

3.5.1. Những mặt đạt được.............................................................................. 75

3.5.2. Những mặt hạn chế ............................................................................... 76

3.6. Tiểu kết chương 3: ................................................................................... 76

Chương 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU TẠO VIỆC LÀM CHO

THANH NIÊN NÔNG THÔN HUYỆN ĐẠI TỪ, TỈNH THÁI NGUYÊN78

4.1. Quan điểm về vấn đề tạo việc làm cho lao động thanh niên nông thôn ở

huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên .................................................................... 78

4.2. Một số giải pháp tạo việc làm cho lao động thanh niên nông thôn ở huyện

Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên ............................................................................... 79

4.2.1. Tạo việc làm thông qua các chương trình phát triển kinh tế - xã hội,

trong đó phát huy chính sách việc làm công................................................... 79

4.2.2. Tăng cường công tác tư vấn, định hướng, đào tạo nghề cho lao động

thanh niên nông thôn....................................................................................... 80

4.2.3. Đẩy mạnh xuất khẩu lao động............................................................... 84

4.2.4. Tăng cường hoạt động hỗ trợ lao động thanh niên nông thôn.............. 85

KẾT LUẬN.................................................................................................... 88

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................... 90

PHỤ LỤC....................................................................................................... 91

vi

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 3.1. Dân số thanh niên huyện Đại Từ phân theo nông thôn và thành

thị........................................................................................... 43

Bảng 3.2. Lao động thanh niên nông thôn huyện Đại Từ phân theo trình

độ chuyên môn ....................................................................... 44

Bảng 3.3. Lao động thanh niên nông thôn huyện Đại Từ phân theo trình

độ học vấn .............................................................................. 45

Bảng 3.4. Lao động thanh niên huyện Đại Từ phân theo độ tuổi ............ 46

Bảng 3.5. Lao động thanh niên huyện Đại Từ phân theo giới tính .......... 47

Bảng 3.6. Lao động thanh niên nông thôn huyện Đại Từ phân theo tình

trạng việc làm......................................................................... 48

Bảng 3.7. Lao động thanh niên nông thôn huyện Đại Từ phân theo nhóm

ngành...................................................................................... 49

Bảng 3.8. Thông tin chung về đối tượng điều tra.................................... 58

Bảng 3.9: Đánh giá của thanh niên nông thôn về thực hiện các chương

trình, chính sách để hỗ trợ tạo việc làm tại Huyện Đại Từ ....... 61

Bảng 3.10: Đánh giá của thanh niên nông thôn về thực hiện phát triển thị

trường lao động trong nông nghiệp, nông thôn tại Huyện Đại Từ. 62

Bảng 3.11. Thực trạng đào tạo của đối tượng điều tra ............................ 63

Bảng 3.12: Đánh giá của chủ cơ sở sản xuất về hiệu quả đào tạo cho thanh

niên nông thôn huyện Đại Từ.................................................. 65

Bảng 3.13: Kết quả công tác tư vấn việc làm cho thanh niên nông thôn

huyện Đại Từ giai đoạn 2016-2018 ......................................... 66

Bảng 3.14: Đánh giá của các chủ cơ sở sản xuất về kết quả công tác tư

vấn việc làm cho thanh niên nông thôn Huyện Đại Từ giai đoạn

2016-2018 .............................................................................. 66

Bảng 3.15: Đánh giá của thanh niên nông thôn về thực hiện tạo việc làm

thông qua xuất khẩu lao động tại Huyện Đại Từ...................... 69

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong xu thế hội nhập quốc tế và toàn cầu hóa, Việt Nam đã và đang

mở ra nhiều cơ hội mới, song cũng đặt ra nhiều thách thức, nhất là vấn đề

việc làm cho người lao động nói chung và thanh niên nói riêng. Năm 2017,

dân số nước ta có khoảng hơn 95 triệu người, trong đó có đến 76% dân số

sống ở nông thôn và có đến 1/3 trong độ tuổi thanh niên. Từ thực trạng trên,

vấn đề tạo việc làm, tăng thu nhập cho thanh niên nông thôn có tính chất rất

quan trọng và quyết định chiến lược phát triển kinh tế xã hội.

Nước ta đang phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ

nghĩa, giải quyết việc làm cho người lao động luôn gắn liền với ổn định kinh

tế xã hội, xóa đói giảm nghèo, tạo đà cho phát triển kinh tế đất nước. Do đó,

vấn đề giải quyết việc làm, sử dụng hợp lý nguồn nhân lực là một trong

những vấn đề kinh tế xã hội được Đảng, Nhà nước và các địa phương đặc biệt

quan tâm. Đặc biệt, trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá và

xu thế chủ động hội nhập kinh tế khu vực và thế giới, thanh niên Việt Nam có

nhiều cơ hội để tìm kiếm việc làm. Thanh niên có thể vươn lên nắm bắt tri

thức và tự do làm giàu bằng tri thức của mình. Tuy nhiên cũng có những

thách thức đặt ra cho thanh niên Việt Nam đó là yêu cầu về chất lượng nguồn

lao động, người lao động không biết nghề, hoặc biết nhưng không đến nơi đến

chốn thì rất khó tìm việc làm. Chính vì vậy, quan tâm đến vấn đề tạo việc làm,

tăng thu nhập cho thanh niên nông thôn luôn là vấn đề mang tính cấp bách.

Thái Nguyên là một tỉnh miền núi, lực lượng lao động làm nông

nghiệp, lâm nghiệp là thanh niên chiếm tỷ lệ khá cao, vấn đề tạo việc làm

cho thanh niên nông thôn những năm gần đây đã được tỉnh quan tâm và đã

có một số chương trình dự án, biện pháp nhằm giải quyết vấn đề này nhưng

qua thực tiễn cho thấy cũng chưa đáp ứng được nhu cầu việc làm cho thanh

niên nông thôn.

2

Cũng như một số địa phương khác trong tỉnh Thái Nguyên, huyện Đại

Từ là một huyện có tới 70% dân số với công việc chính là sản xuất nông

nghiệp. Với sự phát triển nhanh chóng của khoa học kỹ thuật, cùng với việc

áp dụng các thành tựu khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp ngày càng

nhiều và có hiệu quả, các ngành nghề tiểu thủ công nghiệ, công nghiệp nặng

ra đời dẫn tới tình trạng thay đổi rõ rệt về nhu cầu sử dụng lao động. Thêm

vào đó, nguồn lực đất đai hạn chế do nhu cầu phát triển đô thị và một số mục

đích khác đã dẫn tới tình trạng vừa dư thừa lao động lại vừa thiếu lao động có

chất lượng trong nông thôn đặc biệt là lực lượng thanh niên, cùng với những

tồn tại của xã hội đang là vấn đề bất cập cần phải giải quyết.

Từ thực trạng trên, cùng với kiến thức được học tập, tìm hiểu qua thực

tiễn công tác, học viên lựa chọn đề tài “Tạo việc làm cho thanh niên nông

thôn huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên” để nghiên cứu.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Nghiên cứu thực trạng việc làm của thanh niên huyện Đại Từ, tỉnh Thái

Nguyên trong thời gian qua, những mặt đạt được, những tồn tại hạn chế, phân

tích những nhân tố tác động. Từ đó đề tài đề xuất một số giải pháp chủ yếu

tạo việc làm cho lao động thanh niên nông thôn, góp phần nâng cao mức sống

cho người dân, ổn định xã hội nông thôn, thực hiện có hiệu quả chương trình

phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói giảm nghèo của huyện.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Góp phần hệ thống hóa về cơ sở lý luận và thực tiễn vấn đề lao động -

việc làm của thanh niên nông thôn ở Việt Nam nói chung và thanh niên huyện

Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên nói riêng.

- Đánh giá thực trạng việc làm của lao động thanh niên nông thôn

huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên.

- Xác định các nhân tố ảnh hưởng tới việc làm của thanh niên nông

thôn huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên .