Tạo nguồn đào tạo cán bộ chính trị cấp phân đội Quân đội Nhân dân Việt Nam trên địa bàn miền núi phía Bắc giai đoạn hiện nay

Bé quèc phßng

häc viÖn chÝnh trÞ

..

nguyÔn tiÕn h¶i

t¹o nguån ®µo t¹o c¸n bé chÝnh trÞ

cÊp ph©n ®éi qu©n ®éi nh©n d©n viÖt nam

trªn ®Þa bµn MiÒn nói phÝa b¾c

giai ®o¹n hiÖn nay

Chuyªn ngµnh: X©y dùng §¶ng vµ ChÝnh quyÒn Nhµ n-íc

M· sè: 62 31 02 03

luËn ¸n tiÕn sÜ chÝnh trÞ häc

Ng-êi h-íng dÉn khoa häc:

1. PGS, TS, NguyÔn Quang Ph¸t

2. PGS, TS, Lª Duy Ch-¬ng

Hµ néi - 2013

LỜI CAM ĐOAN

T«i xin cam ®oan ®©y lµ c«ng tr×nh

nghiªn cøu cña riªng t«i. C¸c sè liÖu,

kÕt qu¶ nªu trong luËn ¸n lµ trung thùc

vµ cã xuÊt xø râ rµng.

Tác giả luận án

Nguyễn Tiến Hải

MỤC LỤC

Trang

TRANG PHỤ BÌA

LỜI CAM ĐOAN

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

MỞ ĐẦU 5

TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 9

Chƣơng 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC

TIỄN TẠO NGUỒN ĐÀO TẠO CÁN BỘ CHÍNH TRỊ

CẤP PHÂN ĐỘI TRÊN ĐỊA BÀN MIỀN NÚI PHÍA BẮC 30

1.1. Miền núi phía Bắc và nguồn đào tạo cán bộ chính trị cấp

phân đội trên địa bàn miền núi phía Bắc 30

1.2. Những vấn đề cơ bản về tạo nguồn đào tạo cán bộ chính trị

cấp phân đội trên địa bàn miền núi phía Bắc 43

Chƣơng 2 THỰC TRẠNG VÀ NHỮNG KINH NGHIỆM TẠO

NGUỒN ĐÀO TẠO CÁN BỘ CHÍNH TRỊ CẤP PHÂN

ĐỘI TRÊN ĐỊA BÀN MIỀN NÚI PHÍA BẮC 70

2.1. Thực trạng tạo nguồn đào tạo cán bộ chính trị cấp phân đội

trên địa bàn miền núi phía Bắc 70

2.2. Nguyên nhân và những kinh nghiệm tạo nguồn đào tạo cán

bộ chính trị cấp phân đội trên địa bàn miền núi phía Bắc 89

Chƣơng 3 YÊU CẦU VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP CƠBẢN TẠO NGUỒN

ĐÀO TẠO CÁN BỘ CHÍNH TRỊ CẤP PHÂN ĐỘI TRÊN

ĐỊA BÀN MIỀN NÚI PHÍA BẮC GIAI ĐOẠN HIỆN NAY 104

3.1. Những yếu tố tác động và yêu cầu tạo nguồn đào tạo cán

bộ chính trị cấp phân đội trên địa bàn miền núi phía Bắc

giai đoạn hiện nay 104

3.2. Những giải pháp cơ bản tạo nguồn đào tạo cán bộ chính trị cấp

phân đội trên địa bàn miền núi phía Bắc giai đoạn hiện nay 115

KẾT LUẬN 156

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ

LIÊN QUAN ĐÊN LUẬN ÁN 158

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 159

PHỤ LỤC 171

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

STT Chữ viết đầy đủ Chữ viết tắt

1 . Cán bộ chính trị CBCT

2 . Cán bộ quân đội CBQĐ

3 . Chính trị Quốc gia CTQG

4 . Chính uỷ, chính trị viên CU,CTV

5 . Chủ nghĩa xã hội CNXH

6 . Công tác đảng, công tác chính trị CTĐ,CTCT

7 . Đảng cộng sản ĐCS

8 . Đảng uỷ Quân sự Trung ương ĐUQSTƯ

9 . Đội ngũ cán bộ ĐNCB

10. Lực lượng vũ trang LLVT

11. Miền núi phía Bắc MNPB

12. Nhà xuât bản Nxb

13. Quân đội nhân dân QĐND

14. Quân sự địa phương QSĐP

15. Quân uỷ Trung ương QUTW

16. Quốc phòng - an ninh QPAN

17. Xã hội chủ nghĩa XHCN

5

MỞ ĐẦU

1. Giới thiệu khái quát về công trình nghiên cứu

Sinh ra và lớn lên trên địa bàn miền núi Phía Bắc, với 25 năm học tập,

công tác gắn liền với sự nghiệp đào tạo, bồi dưỡng cán bộ chính trị (CBCT)

của trường Sĩ quan Chính trị (Đại học Chính trị) và Học viện Chính trị, tác

giả thực sự tâm huyết với vấn đề tạo nguồn đào tạo CBCT cấp phân đội. Qua

thực tế nhiều năm trực tiếp làm công tác kế hoạch đào tạo, tác giả nhận thấy

số lượng, chất lượng và cơ cấu CBCT cấp phân đội người địa phương các

tỉnh miền núi phía Bắc có sự thiếu hụt và bất cập quá lớn so với các vùng,

miền khác. Trong khi chất lượng đào tạo, bồi dưỡng CBCT và phẩm chất,

năng lực của đội ngũ CBCT cấp phân đội lại phụ thuộc rất lớn vào công tác

tạo nguồn đào tạo CBCT cấp phân đội. Điều đó đã thôi thúc tác giả trăn trở,

tìm tòi, tích lũy tư liệu, số liệu, tìm hiểu nguyên nhân, làm rõ thực trạng vấn

đề. Trên cơ sở đề tài luận văn: “Tạo nguồn đào tạo chính trị viên đại đội trên

địa bàn Tây Bắc trong giai đoạn hiện nay” được hội đồng khoa học đánh giá

cao và cho điểm xuất sắc, tác giả đã đi sâu nghiên cứu phát triển đề tài luận

án:“Tạo nguồn đào tạo cán bộ chính trị cấp phân đội Quân đội nhân dân

Việt Nam trên địa bàn miền núi phía Bắc giai đoạn hiện nay”.

Công trình đã tập trung luận giải làm rõ những vấn đề cơ bản về nguồn

đào tạo CBCT cấp phân đội và tạo nguồn đào tạo CBCT cấp phân đội trên địa

bàn miền núi phía Bắc; đánh giá thực trạng, chỉ rõ nguyên nhân và rút ra

những kinh nghiệm tạo nguồn đào tạo CBCT cấp phân đội trên địa bàn những

năm vừa qua; xác định yêu cầu và đề xuất những giải pháp cơ bản tạo nguồn

đào tạo CBCT cấp phân đội trên địa bàn giai đoạn hiện nay. Kết cấu của đề tài

luận án gồm phần mở đầu, tổng quan về vấn đề nghiên cứu, 3 chương (6 tiết),

kết luận, danh mục các công trình của tác giả đã được công bố liên quan đến

đề tài luận án, danh mục tài liệu tham khảo và hệ thống phụ lục.

6

2. Lý do lựa chọn đề tài luận án

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định, cán bộ là cái gốc của mọi công việc

và huấn luyện cán bộ là công việc gốc của Đảng. Trong suốt quá trình lãnh đạo

cách mạng Việt Nam, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã rất quan tâm tới việc

xây dựng đội ngũ CBCT - những “đại biểu của Đảng” trong lực lượng vũ trang

(LLVT), những người trực tiếp đảm nhiệm công tác đảng, công tác chính trị

(CTĐ,CTCT), góp phần giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với

quân đội, bảo đảm cho quân đội luôn hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

Để xây dựng đội ngũ CBCT trong quân đội có chất lượng cao, số lượng

và cơ cấu phù hợp, đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ, đòi hỏi phải tiến hành toàn

diện và đồng bộ nhiều khâu, nhiều bước, nhiều nội dung biện pháp, trong đó tạo

nguồn đào tạo CBCT cấp phân đội là bước đầu tiên hết sức quan trọng, trực tiếp

chuẩn bị lực lượng để đào tạo, bổ sung thay thế đội ngũ CBCT một cách chủ

động và có kế hoạch. Thực tiễn đã chứng minh, có nguồn tốt mới có nhiều học

viên giỏi và mới có được những CBCT cấp phân đội thực sự mẫu mực về đạo

đức, lối sống, có kiến thức, năng lực toàn diện, giỏi về CTĐ,CTCT.

Miền núi phía Bắc (MNPB) là một trong những địa bàn chiến lược trọng

yếu về quốc phòng - an ninh của đất nước, một vùng đất giàu truyền thống cách

mạng và tiềm năng, nguồn lực phát triển kinh tế, song phần lớn là dân tộc thiểu số,

có trình độ dân trí thấp, đặc điểm dân cư rất đa dạng và phức tạp, còn tồn tại nhiều

phong tục, tập quán lạc hậu; là một trong những trọng điểm chống phá trong chiến

lược "diễn biến hoà bình" bạo loạn lật đổ của chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù

địch. Hiện nay, đây là khu vực phòng thủ trên hướng chiến lược quốc gia và là địa

bàn đứng chân của các đơn vị chủ lực và bộ đội địa phương thuộc Quân khu 1,

Quân khu 2, Quân khu 3, Quân đoàn 1, Quân đoàn 2 và rất nhiều đơn vị quân

chủng, binh chủng. Để xây dựng các đơn vị quân đội trên địa bàn vững mạnh về

chính trị, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động CTĐ,CTCT, hoàn thành tốt

mọi chức năng, nhiệm vụ, tất yếu đòi hỏi phải làm tốt công tác tạo nguồn cán bộ

để xây dựng LLVT trên địa bàn vững mạnh. Trong đó, vấn đề tạo nguồn đào tạo

7

CBCT cấp phân đội trên địa bàn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, trực tiếp góp phần

nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng CBCT cấp phân đội người địa phương,

kết hợp chặt chẽ giữa xây dựng LLVT với củng cố cơ sở chính trị địa phương

vững mạnh, góp phần xây dựng khu vực phòng thủ, thế trận quốc phòng toàn dân

và thế trận an ninh nhân dân vững chắc trên một địa bàn chiến lược trọng yếu.

Quán triệt và thực hiện Nghị quyết 51- NQ/TW của Bộ chính trị, các

cấp, các ngành của địa phương và quân đội trên địa bàn MNPB đã có nhiều cố

gắng, quan tâm đầu tư nâng cao chất lượng tạo nguồn, góp phần nâng cao chất

lượng đầu vào đào tạo CBCT cấp phân đội. Tuy nhiên, thực tiễn nhiều năm qua

cho thấy: nguồn tuyển sinh vào đào tạo CBCT cấp phân đội trên địa bàn là

không ổn định và còn nhiều hạn chế, bất cập, việc lựa chọn nguồn tuyển sinh

thay đổi liên tục và còn nhiều lúng túng, việc thực hiện nội dung quy trình,

hình thức phương pháp tạo nguồn có lúc, có nơi chưa nghiêm túc, còn biểu

hiện thụ động, rập khuôn máy móc, chậm đổi mới hình thức, biện pháp. Kết

quả tạo nguồn đào tạo CBCT cấp phân đội chuyển biến chưa đều, thiếu tính

vững chắc, đặc biệt số lượng, chất lượng và cơ cấu nguồn đào tạo CBCT cấp

phân đội trên địa bàn MNPB hiện nay đang đặt ra nhiều vấn đề bức xúc.

Bước vào giai đoạn mới, yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, yêu cầu xây

dựng quân đội cách mạng, chính qui, tinh nhuệ và từng bước hiện đại, trực tiếp là

xây dựng đội ngũ CBCT có chất lượng cao, số lượng và cơ cấu phù hợp, đáp ứng

yêu cầu hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng và nhiệm vụ xây dựng các đơn vị

quân đội, xây dựng khu vực phòng thủ trên địa bàn vững chắc,… đang đòi hỏi

công tác tạo nguồn đào tạo CBCT cấp phân đội trên địa bàn MNPB hiện nay cần

phải được quan tâm nghiên cứu cả trên phương diện lý luận, thực tiễn, cả về quan

điểm, chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo và giải pháp tổ chức thực hiện.

Từ những lý do trên, tác giả lựa chọn vấn đề “Tạo nguồn đào tạo cán bộ

chính trị cấp phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam trên địa bàn miền núi phía

Bắc giai đoạn hiện nay” làm đề tài nghiên cứu.

8

3. Mục đích nghiên cứu của đề tài

Mục đích nghiên cứu của đề tài luận án là góp phần tạo ra nguồn đào tạo

CBCT cấp phân đội trên địa bàn MNPB có số lượng dồi dào, chất lượng cao, cơ

cấu hợp lý đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong thời kỳ mới.

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài

Đối tượng nghiên cứu của đề tài luận án: Tạo nguồn đào tạo CBCT cấp

phân đội Quân đội nhân dân Việt Nam trên địa bàn MNPB.

Phạm vi nghiên cứu của đề tài luận án: Tập trung nghiên cứu hoạt động

tạo nguồn đào tạo CBCT cấp phân đội của các địa phương và cơ quan, đơn vị từ

đối tượng thanh niên, học sinh, sinh viên ở 15 tỉnh MNPB; thiếu sinh quân, quân

nhân và công chức quốc phòng thuộc các đơn vị quân đội trên địa bàn MNPB.

Các giải pháp của đề tài có tính khả thi đến năm 2020 và những năm tiếp theo.

Về phạm vi khảo sát chủ yếu tại Trường Sĩ quan Chính trị, Quân khu 1,

Quân khu 2; các cơ quan QSĐP, các trường quân sự, trường thiếu sinh quân,…

thuộc địa bàn 15 tỉnh MNPB. Tư liệu, số liệu chủ yếu từ năm 2005 đến nay.

5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài

* Đóng góp mới về khoa học của đề tài

Xây dựng, luận giải làm rõ quan niệm nguồn, công tác tạo nguồn, đặc điểm

tạo nguồn và vai trò của công tác tạo nguồn đào tạo CBCT cấp phân đội trên địa

bàn MNPB; rút ra một số kinh nghiệm tạo nguồn đào tạo CBCT cấp phân đội trên

địa bàn MNPB; đề xuất giải pháp: Quán triệt và cụ thể hoá tiêu chuẩn phù hợp đối

với từng nhóm nguồn đào tạo CBCT cấp phân đội trên địa MNPB.

* Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài

Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần cung cấp cơ sở khoa học giúp

cấp ủy, cán bộ chủ trì các cấp, các ngành, các địa phương, đơn vị và nhà trường

quân đội trên địa bàn MNPB nâng cao chất lượng tạo nguồn đáp ứng yêu cầu

nhiệm vụ đào tạo CBCT cấp phân đội trong tình hình mới. Kết quả nghiên cứu

của luận án có thể làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu, giảng dạy, học tập

môn CTĐ,CTCT ở các học viện, nhà trường và đơn vị quân đội.

9

TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài

1.1. Những công trình nghiên cứu ở nước ngoài liên quan đến đề tài

1.1.1. Về cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ trong quân đội

Trong thời đại ngày nay, quân đội các nước xã hội chủ nghĩa ngày càng

nhận thức rõ vấn đề xây dựng ĐNCB nói chung và xây dựng đội ngũ CBCT nói

riêng là điều kiện quyết định nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội. Trong

tình hình thế giới biến động nhanh chóng, phức tạp, khó lường, vấn đề đào tạo, bồi

dưỡng CBQĐ càng mang ý nghĩa chiến lược, không chỉ cần thiết cho việc củng cố

quốc phòng - an ninh, mà còn nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu

của các LLVT đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ quân sự, quốc phòng của mỗi quốc gia.

Trước đây ở Liên Xô đã có nhiều công trình nghiên cứu về đào tạo, bồi

dưỡng cán bộ của Đảng, Nhà nước nói chung, về CBQĐ và Hải quân Xô viết

nói riêng. Tài liệu “Hoạt động của Đảng Cộng sản Liên Xô trong lĩnh vực đào

tạo cán bộ quân đội”, [65] của Tiến sĩ sử học Ioblev.A.M, đã đề cập khá toàn

diện hoạt động của ĐCS Liên xô trong lĩnh vực đào tạo và giáo dục quân ngũ

đối với CBQĐ trong các giai đoạn phát triển của LLVT Liên xô. Tác giả đã

khẳng định nguồn gốc sức mạnh của các LLVT Xô viết chính là ở chỗ ĐCS là

người tổ chức, lãnh đạo và giáo dục quân đội. Muốn xây dựng một quân đội

mạnh tất yếu phải xây dựng được một ĐNCB vững mạnh.

Ở Trung Quốc, khi đề cập đến đào tạo, bồi dưỡng ĐNCB quân đội, Nghị

quyết Đại hội lần thứ XVII của Đảng Cộng sản Trung Quốc đã chỉ rõ cần phải

“đẩy mạnh bồi dưỡng khối lượng lớn nhân tài quân sự kiểu mới, tố chất cao,

thiết thực chuyển đổi mô thức sản sinh sức chiến đấu quân đội” [98, tr.15].

“Giáo trình Công tác đảng, công tác chính trị của Quân giải phóng nhân dân

Trung Quốc” [51] dùng trong các học viện, nhà trường trong thời kỳ mới đã

khẳng định “Cán bộ của Đảng là cốt cán trong sự nghiệp của Đảng” [51, tr.312].

Đảng Cộng sản Trung Quốc từ trước tới nay luôn lấy việc xây dựng ĐNCB là

một nhiệm vụ chiến lược lâu dài, là đại kế ngàn năm, là một nhiệm vụ to lớn,

10

gian khổ trường kỳ của Đảng. Thực chất xây dựng ĐNCB là thực hiện vấn đề

nâng cao chất lượng, nâng cao phẩm chất, năng lực, tác phong của đội ngũ cán

bộ, bảo đảm sự trung thành tuyệt đối với Đảng, Nhà nước và nhân dân. Do đó

trong giai đoạn hiện nay “xây dựng đội ngũ cán bộ là nhân tố quyết định thực

hiện quân đội cách mạnh hoá, chính qui hoá và hiện đại hoá” [51, tr.312].

Các công trình nghiên cứu ở Liên Xô trước đây, ở Nga và Trung Quốc

vừa qua đã cho thấy vấn đề cán bộ, xây dựng ĐNCB quân đội có vị trí, vai trò

đặc biệt quan trọng. Xây dựng ĐNCB là vấn đề cơ bản của xây dựng quân đội,

là chiến lược lâu dài, là thể hiện sự nhìn xa, trông rộng, là vận mệnh và ổn định

của Đảng, Nhà nước và quân đội, là nhiệm vụ to lớn, lâu dài và gian khổ. Có thể

khẳng định sau khi xác định đường lối chính trị, thì cán bộ là nhân tố quyết định,

đó là quan điểm nhất quán, xuyên suốt cả quá trình xây dựng, đào tạo, bồi dưỡng

CBQĐ. Ngày nay xây dựng ĐNCB trẻ là yêu cầu bức thiết, là nhân tố quyết định

để xây dựng quân đội cách mạng hóa, chính qui hóa và hiện đại hóa. Hầu hết các

nước đều quan tâm trẻ hóa CBQĐ theo một chế độ rất nghiêm khắc. Xây dựng

cán bộ trẻ là hạt nhân trong xây dựng ĐNCB quân đội. Mục tiêu xây dựng cán

bộ là tài, đức song toàn, đảm bảo đủ số lượng và hợp lý, đồng bộ về cơ cấu, tuổi

tác, tri thức, chuyên nghiệp. Việc xây dựng, đào tạo CBQĐ ở Liên Xô và Trung

Quốc là những vấn đề có tính nghiên cứu khái quát, là cơ sở quan trọng có thể kế

thừa, tham khảo vận dụng vào nghiên cứu tạo nguồn đào tạo CBCT cấp phân đội

trên địa bàn MNPB đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong thời kỳ mới.

1.1.2. Về cán bộ chính trị và xây dựng đội ngũ cán bộ chính trị quân đội

Từ những năm 50 của thế kỷ XX, Trung Quốc, Liên Xô đã đưa việc đào

tạo, bồi dưỡng cán bộ, đội ngũ CBCT vào phạm vi luật định và đưa ra những

tiêu chuẩn cho các mặt công tác đào tạo, bồi dưỡng ĐNCB quân đội. Ở Trung

Quốc, chế độ CU,CTV trong Quân Giải phóng nhân dân Trung Quốc ra đời

ngay từ những ngày đầu thành lập quân đội (01/8/1927), cho đến nay đã có

nhiều thay đổi về tổ chức, lực lượng, nhiệm vụ nhưng nguyên tắc Đảng lãnh đạo

tuyệt đối quân đội, chế độ CU,CTV trong quân đội không bao giờ thay đổi.

11

Cuốn sách “Công tác đảng, công tác chính trị trong lực lượng vũ trang

Liên Xô 1918 - 1973” của Viện Lịch sử Quân sự Bộ Quốc phòng Liên xô[134]

đã tóm tắt lịch sử CTĐ,CTCT trong các LLVT Liên Xô trên các khía cạnh lịch

sử, lý luận, xác định những cơ sở và nguyên tắc của CTĐ,CTCT. Cuốn sách đã

khái quát quá trình hình thành, phát triển chế độ CU,CTV qua các giai đoạn;

chỉ rõ vai trò của chính ủy và quan điểm xây dựng đội ngũ chính ủy. Khẳng

định hệ thống chính uỷ bước đầu được xây dựng sau Cách mạng tháng Mười

năm 1917 và “Chính uỷ phải có quyền tối hậu quyết định mới bảo đảm cho

Hồng quân chiến đấu thắng lợi”[134, tr.55]. Chính vì thế, Đảng đã đưa ra

những quan điểm chỉ đạo xây dựng đội ngũ cán bộ: phải lựa chọn, bồi dưỡng

CBCT đáp ứng yêu cầu sự phát triển của quân đội, đây là một việc hết sức cấp

thiết để CBCT có đủ năng lực hoàn thành nhiệm vụ. Các tác giả cho rằng: “Các

cán bộ chỉ huy và CBCT là những người trước tiên chịu trách nhiệm về tổ chức

đời sống và hoạt động của quân đội, huấn luyện và giáo dục các chiến sĩ” [134,

tr.171]. Trong đào tạo và giáo dục CBCT, Đảng và quân đội phải luôn quán

triệt vai trò quyết định của CBCT trong việc tổ chức và thực hiện CTĐ,CTCT

trong Hồng quân và Hạm đội.

Chương 10 của“Giáo trình công tác đảng, công tác chính trị của Quân

Giải phóng nhân dân Trung Quốc” [51] dùng trong các học viện nhà trường

trong thời kỳ mới, đã phân tích làm nổi bật quá trình xây dựng, phát triển chế

độ CU,CTV qua từng giai đoạn, thời kỳ cách mạng; xác định nguyên tắc,

nhiệm vụ cơ bản và những yêu cầu đặt ra để người chính ủy hoàn thành tốt

chức trách, nhiệm vụ được giao. Theo giáo trình: “Xác lập chế độ chính ủy là

để lãnh đạo công tác chính trị của quân đội, bảo đảm thực hiện sự lãnh đạo

tuyệt đối của Đảng đối với quân đội, bảo đảm lãnh đạo quân đội quán triệt,

chấp hành đường lối, chính sách, phương châm của Đảng và hiến pháp, pháp

lệnh của nhà nước” [51, tr.263]. Khi nói về đào tạo, bồi dưỡng CBCT, cuốn

sách đã trích dẫn lời của Đặng Tiểu Bình trong lần phát biểu tại Hội nghị về

công tác chính trị toàn quân: “Những cán bộ trẻ chỉ cần tuyển chọn đúng, chính

12

xác, làm tốt công tác tuyên truyền, giúp đỡ và dìu dắt họ, tăng cường đào tạo

họ trong các nhà trường là họ có thể trở thành lớp người kế thừa”[51, tr.376].

“Một số điều lệ công tác chính trị của Quân Giải phóng nhân dân Trung

Quốc (sửa đổi) năm 1995” [80] quy định CU,CTV phải là đảng viên chính thức;

phải có trình độ lý luận chủ nghĩa C.Mác cần thiết để thực hiện chức trách; có

niềm tin lý tưởng kiên định; kiên quyết chấp hành đường lối phương châm chính

sách của Đảng và mệnh lệnh, chỉ thị của cấp trên; có tinh thần cách mạng và

trách nhiệm chính trị… có tác phong, phẩm chất đạo đức tốt; dũng cảm tác

chiến, làm việc chắc chắn, liên hệ quần chúng, đoàn kết đồng đội; kiên trì

nguyên tắc, công bằng đúng mực, lấy mình làm gương.

Nghiên cứu về CBCT và xây dựng đội ngũ CBCT quân đội, các công

trình khoa học trên đều khẳng định chế độ CU,CTV trong quân đội ra đời từ rất

sớm. Đội ngũ CBCT trong quân đội giữ vai trò quyết định trong tổ chức thực

hiện CTĐ,CTCT, góp phần quan trọng trong việc tăng cường sự lãnh đạo tuyệt

đối của ĐCS, trong giáo dục chính trị tư tưởng, trong xây dựng quân đội về

chính trị, bảo đảm cho quân đội trung thành tuyệt đối với Đảng, với Nhà nước và

nhân dân. Lựa chọn, bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ CBCT là vấn đề cấp thiết, đáp

ứng sự phát triển của quân đội. Đào tạo, bồi dưỡng CBCT phải theo 2 hướng cơ

bản là nhà trường và trực tiếp ở đơn vị, cần vận dụng linh hoạt các nội dung,

hình thức, phương pháp đào tạo, bồi dưỡng, chú ý bồi dưỡng năng lực sáng tạo

cho CBCT. Thông qua tổng kết thực tiễn công tác đào tạo, bồi dưỡng CBCT, các

tác giả chỉ ra một số bài học kinh nghiệm trong đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ

CBCT đáp ứng yêu cầu các thời kỳ đấu tranh cách mạng. Đây là nguồn tư liệu,

tài liệu phong phú, tin cậy giúp tác giả có cơ sở khoa học về lý luận và thực tiễn

trong quá trình nghiên cứu luận án.

1.1.3. Về tuyển chọn và tạo nguồn đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ

chính trị quân đội

Vấn đề tạo nguồn, tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng CBCT trong quân đội

cũng được các nước trên thế giới coi trọng và thực hiện với các quan điểm và

13

mục đích khác nhau. Trong tài liệu “Hoạt động của Đảng Cộng sản Liên Xô

trong lĩnh vực đào tạo cán bộ quân đội”, [65] Tiến sĩ sử học Ioblev.A.M cho

rằng, muốn xây dựng một quân đội mạnh phải xây dựng được một ĐNCB vững

mạnh, và để có một ĐNCB vững mạnh thì phải tiến hành xây dựng và bồi dưỡng

nguồn cán bộ. Nguồn cán bộ tốt thì ĐNCB mới trưởng thành vững chắc, ngược

lại, nếu nguồn cán bộ không tốt thì không có cơ sở để xây dựng ĐNCB vững

mạnh và tất nhiên trước mắt cũng như lâu dài sẽ khó tránh khỏi tình hình phức

tạp về chính trị, tư tưởng. Đề cập đến việc xây dựng LLVT trong thời bình, tác

giả cho rằng việc tuyển chọn đào tạo ban đầu có vị trí, vai trò đặc biệt quan

trọng. Tác giả nhấn mạnh, sự gắn bó chặt chẽ, tham gia tích cực giữa các trường

quân sự với các tổ chức đảng và chính quyền Xô Viết địa phương trong việc

tuyên truyền, giáo dục, rèn luyện từ khi còn là học sinh phổ thông, sinh viên là

nhân tố tạo điều kiện thuận lợi để tạo nguồn cán bộ cho quân đội.

Cuốn sách “Công tác đảng, công tác chính trị trong LLVT Liên Xô 1918 -

1973” [134] đã luận bàn khá cụ thể về tạo nguồn, đào tạo và giáo dục CBQĐ.

Theo giáo trình, tạo nguồn cán bộ phải tiến hành giáo dục, tuyên truyền từ khi còn

là học sinh phổ thông, sinh viên các trường cao đẳng, đại học, đưa học sinh, sinh

viên vào tham gia các hoạt động chính trị, xã hội, quân sự. Khi đã tuyển chọn

được nguồn vào học tại các trường quân sự thì mặt hoạt động quan trọng nhất của

các chính uỷ, các cơ quan chính trị và các tổ chức đảng trong việc lãnh đạo các

trường quân sự là việc giáo dục chính trị cho các học sinh. Vấn đề không chỉ là

xây dựng cho học sinh, sinh viên ý thức giai cấp, rèn luyện những phẩm chất

chính trị - tư tưởng và phẩm chất chiến đấu cần thiết cho mỗi công dân Xô viết mà

còn đào tạo họ trở thành những nhà giáo dục tương lai. Trong quá trình đào tạo,

nâng cao trình độ phải tiến hành bằng hai phương pháp cơ bản là học tập tại các

nhà trường quân sự và trực tiếp ở đơn vị với nhiều hình thức, biện pháp, đặc biệt

phải chú trọng đào tạo cán bộ xuất thân từ giai cấp công nhân và nông dân.

Trong bài viết“Một số vấn đề tuyển chọn, đào tạo cán bộ sĩ quan cấp

cao” [94] của Thượng tướng Rôdiônốp do Trung tâm thông tin khoa học công

14

nghệ - môi trường, Bộ Quốc Phòng dịch, tác giả luận giải đặc điểm tình hình

mới và nêu lên những yêu cầu cơ bản về phẩm chất, năng lực của người sĩ quan

cao cấp Quân đội Liên bang Nga. Trên cơ sở đó, tác giả đã khẳng định: việc

tuyển chọn nguồn đào tạo sĩ quan cao cấp từ các quân khu, các hạm đội là rất

quan trọng, nhất thiết phải qua thi tuyển và kết quả thi phải là điều kiện quyết

định để tuyển chọn học viên. Theo tác giả, chế độ tuyển chọn phải xác định rõ

các nội dung từ mục đích cử đi học, các tiêu chuẩn đánh giá về trình độ học

vấn, tuổi quân, tuổi đời, phẩm chất đạo đức, sức khỏe, nghiệp vụ... đến vai trò,

quyền hạn, trách nhiệm của người tuyển chọn và điều kiện nhập học, thời hạn

và chế độ đào tạo, trong đó phải đặc biệt chú ý tuyển chọn các cán bộ trẻ đã

được đào tạo thích hợp và có triển vọng.

Chương 14 của “Giáo trình Công tác đảng, công tác chính trị của Quân

giải phóng nhân dân Trung Quốc” [51] chỉ rõ trong thời kỳ lịch sử mới, yêu cầu

bức thiết của Đảng là phải xây dựng được thê đội thứ 3 theo phương châm cán

bộ 4 hoá, (cách mạng hoá, trẻ hoá, chính qui hoá và hiện đại hoá). Đội ngũ cán

bộ 4 hoá phải lớn mạnh dồi dào, vừa hồng, vừa chuyên. Cán bộ thê đội thứ 3:

“Trước tiên phải đặt tiêu chuẩn chính trị lên hàng đầu,… tài, đức phải song toàn,

thực sự được lựa chọn trong số các cán bộ trẻ ưu tú... phải có đầy đủ số lượng,

hợp lý đồng bộ về cơ cấu, tuổi tác, tri thức và chuyên nghiệp” [51, tr.322].

Phương pháp và yêu cầu cơ bản để xây dựng cán bộ thê đội thứ 3 là phải nêu cao

nhận thức, thống nhất tư tưởng, tăng cường tinh thần trách nhiệm, vấn đề then

chốt là công tác cán bộ phải nhìn chuẩn, chọn đúng. “Tuyển chọn đề bạt cán bộ

hậu bị phải theo trình tự được quần chúng tín nhiệm dân chủ, thông qua ngành

chính trị đánh giá sát hạch, tập thể đảng uỷ thảo luận quyết định, tổ chức đảng cấp

trên phê chuẩn” [51, tr.323]. Sau khi đã xác định và lập được danh sách, phải phân

công quản lý theo phân cấp, có chức trách rõ ràng, sớm có kế hoạch bồi dưỡng

một cách khoa học, tùy người mà tiến hành bồi dưỡng cho phù hợp, rút ngắn thời

gian đào tạo thành tài và nâng cao tỷ lệ thành tài làm cho họ có được tố chất chính

trị, tri thức nghiệp vụ, kinh nghiệm lãnh đạo và uy tín với quần chúng.

15

Để thực hiện được phương châm trên, Chương 15 của giáo trình cũng chỉ

rõ việc tạo nguồn đào tạo cán bộ cho các học viện, nhà trường quân đội có ý

nghĩa đặc biệt quan trọng. Cách làm chính của công tác xây dựng ĐNCB quân

đội Trung Quốc là phải quy hoạch đào tạo, quy phạm chặt chẽ về tiêu chuẩn, quy

trình và yêu cầu đối với các khâu, các bước của công tác tạo nguồn cán bộ; mở

rộng dân chủ, thực hiện đường lối quần chúng, đi sâu sát các địa phương, ban

ngành; sử dụng biện pháp đào tạo, bồi dưỡng đa dạng kết hợp với rèn luyện thực

tiễn; nắm chắc nguồn tuyển chọn từ các trường đại học, cao đẳng những sinh

viên tốt nghiệp đại học vừa học giỏi, vừa có đạo đức tốt để đào tạo và rèn luyện

tại cơ sở một cách có kế hoạch. Nguyên tắc và chính sách tuyển chọn, sử dụng

CBQĐ là đề bạt lấy đức, tài làm trọng, tài đức song toàn; khảo sát đánh giá cán

bộ theo quan điểm phát triển toàn diện; dùng người theo tài năng.

Khi nói về công tác chính trị cơ sở, phần V của giáo trình đã khẳng định:

“Phần lớn các nhiệm vụ công tác của quân đội được hoàn thành đều phải dựa vào

đơn vị cơ sở là cấp đại đội. Sức chiến đấu của quân đội mạnh hay yếu, có hoàn

thành tốt nhiệm vụ hay không, điều chủ yếu là do đại đội và các đơn vị cơ sở có

tốt hay không” [51, tr.383]. Do vậy, phải ra sức tăng cường công tác chính trị ở cơ

sở, tăng cường xây dựng đội ngũ CBCT cơ sở, đây là nền tảng vững chắc để có

được một quân đội cách mạng hiện đại hoá, chính quy hoá. Nói về tuyển chọn, tạo

nguồn đào tạo CBCT cấp phân đội, chương 17 của giáo trình xác định: “Xây dựng

chính trị viên đại đội là một chế độ truyền thống của công tác chính trị trong quân

đội ta” [51, tr.384]. Theo giáo trình, trước hết phải làm tốt công tác tạo nguồn

tuyển chọn, người được chọn làm CTV phải có đủ các điều kiện như: là một đảng

viên gương mẫu có tư tưởng, phẩm chất đạo đức tốt, trong sạch, sẵn sàng phục vụ

cho sự nghiệp của tổ quốc, có tinh thần trách nhiệm cao, có trình độ chính trị tư

tưởng và năng lực chính trị nhất định, có thể gần gũi với quần chúng nhân dân,

biết phát huy vai trò gương mẫu của mình. Đồng thời phải có trình độ văn hóa

trung học phổ thông trở lên, tuổi tác có thể nhiều hơn với các cán bộ khác cùng

cấp vài ba tuổi, để cho họ có đủ khả năng tích luỹ và truyền bá kinh nghiệm.