Tang huyet ap.doc

t¨ng huyÕt ¸p

T¨ng huyÕt ¸p (THA) lµ mét bÖnh rÊt thêng gÆp vµ hiÖn ®·

trë thµnh mét vÊn ®Ò x· héi. ë c¸c níc ph¸t triÓn, tû lÖ THA ë

ngêi lín (>18 tuæi) theo ®Þnh nghÜa cña JNC VI lµ kho¶ng gÇn

30 % d©n sè vµ cã trªn mét nöa d©n sè > 50 tuæi cã THA. Theo

thèng kª ë ViÖt nam nh÷ng n¨m cuèi thËp kû 80 tû lÖ THA ë ng￾êi lín lµ kho¶ng 11% th× thèng kª gÇn ®©y tû lÖ THA ë Hµ néi

cho ngêi lín ®· kho¶ng 20 %.

THA nguy hiÓm bëi c¸c biÕn chøng cña nã kh«ng chØ cã

thÓ g©y chÕt ngêi mµ cßn ®Ó l¹i nh÷ng di chøng nÆng nÒ (vd. tai

biÕn m¹ch n·o) ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng cuéc sèng cña bÖnh

nh©n vµ lµ g¸nh nÆng cho gia ®×nh x· héi.

Ngµy nay ®· cã kh¸ nhiÒu thay ®æi trong quan niÖm vÒ

THA, ph¬ng thøc ®iÒu trÞ còng nh viÖc gi¸o dôc bÖnh nh©n ®·

t¸c ®éng ®Õn tiªn lîng cña THA.

I. §Þnh nghÜa t¨ng huyÕt ¸p (THA)

Cho ®Õn nay, Tæ chøc Y tÕ thÕ giíi vµ héi THA quèc tÕ

(World Health Organization - WHO vµ International Society of

Hypertension - ISH) ®· thèng nhÊt gäi lµ THA khi huyÕt ¸p t©m

thu ≥ 140 mmHg vµ/hoÆc huyÕt ¸p t©m tr¬ng ≥ 90 mmHg. Con

sè nµy cã ®îc lµ do dùa trªn nh÷ng nghiªn cøu lín vÒ dÞch tÔ cho

thÊy:

• Cã sù gia t¨ng ®Æc biÖt nguy c¬ tai biÕn m¹ch n·o ë ngêi

lín cã con sè huyÕt ¸p ≥ 140/90 mmHg.

• Tû lÖ TBMN ë ngêi cã sè huyÕt ¸p < 140/90 mmHg gi¶m

râ rÖt.

II. Giai ®o¹n t¨ng huyÕt ¸p

HÇu hÕt hiÖn nay ngêi ta sö dông c¸ch ph©n lo¹i cña JNC

VI (Uû ban phßng chèng huyÕt ¸p Hoa kú) do tÝnh chÊt thùc tiÔn

vµ kh¶ thi cña nã. Thªm vµo ®ã WHO-ISH còng cho c¸ch ph©n

95

lo¹i t¬ng tù chØ kh¸c nhau vÒ thuËt ng÷ (b¶ng 7-1). Nh÷ng ®iÓm

chó ý trong c¸ch ph©n lo¹i nµy:

• §· ®Ò cËp ®Õn kh¸i niÖm HA b×nh thêng cao, v× nh÷ng

nghiªn cøu cho thÊy trong mét sè trêng hîp víi nh÷ng

nguy c¬ cao (vÝ dô tiÓu ®êng) th× ®· cÇn ®iÒu trÞ.

• Kh«ng cßn giai ®o¹n IV nh tríc ®©y (HA > 210/120

mmHg) v× trong thùc tÕ trêng hîp nµy gÆp kh«ng nhiÒu

vµ ph¬ng ¸n ®iÒu trÞ th× gièng nh giai ®o¹n III.

B¶ng 7-1. Ph©n lo¹i THA theo JNC VI (1997).

Kh¸i niÖm HA t©m thu

(mmHg)

HA t©m tr¬ng

(mmHg)

HA tèi u < 120 vµ < 80

HA b×nh thêng < 130 vµ < 85

B×nh thêng cao 130 - 139 vµ 85-89

T¨ng huyÕt ¸p

Giai ®o¹n I 140 - 159 vµ/hoÆc 90 - 99

Giai ®o¹n II 160 - 179 vµ/hoÆc 100 - 109

Giai ®o¹n III ≥ 180 vµ/hoÆc ≥ 110

III. X¸c ®Þnh vµ ®¸nh gi¸ mét bÖnh nh©n THA

A. ChÈn ®o¸n x¸c ®Þnh THA: rÊt ®¬n gi¶n lµ ®o HA.

1. Nh÷ng lu ý khi x¸c ®Þnh huyÕt ¸p:

a. BÖnh nh©n ph¶i trong tr¹ng th¸i nghØ ng¬i (Ýt nhÊt

5 phót tríc ®o), kh«ng dïng c¸c chÊt kÝch thÝch

cã ¶nh hëng ®Õn huyÕt ¸p (cµ phª, hót thuèc l¸).

b. BÖnh nh©n nªn ë t thÕ ngåi ghÕ tùa, tay ®Ó trªn

bµn sao cho nÕp khuûu ngang víi møc tim. Trong

mét sè trêng hîp ®Æc biÖt cÇn ®o HA ë c¶ t thÕ

n»m vµ ngåi hoÆc ®øng.

c. BÒ réng bao ®o huyÕt ¸p nªn b»ng 80 % chu vi

c¸nh tay, do ®ã ë mét sè bÖnh nh©n tay to cÇn

dïng lo¹i bao réng h¬n.

d. Nªn dïng lo¹i m¸y ®o huyÕt ¸p thuû ng©n.

96